T3 Herhaling B1 tm B6

• Biologie
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

Thema 3 Bloedsomloop

Herhaling B1 tm B6

Samenstelling van bloed

• Eiwitten: fibrinogeen-> functie bloedstolling
• Opgelost in bloedplasma:                                                                                                     - voedingsstoffen (bv glucose, vitamines )                                                                     -  afvalstoffen (bv CO2)                                                                                                             - O2.

Rode bloedcellen

• Rode bloedcellen vervoeren vooral O2 
• Bevatten hemoglobine, dit kan O2 vasthouden en weer loslaten.

Witte bloedcellen

• Bestrijden ziekteverwekkers (bv bacteriën) door ze in te sluiten'
• Maken antistoffen tegen ziekteverwekkers

• Kunnen van vorm veranderen
  
• Kunnen uit een haarvat kruipen

Bloedplaatjes

• Bloedplaatjes zijn geen cellen; uiteengevallen cellen
• zijn nodig voor de bloedstolling 

Kenmerken van drie  vaste bloeddelen

	Rode bloedcellen	Witte bloedcellen	Bloedplaatjes
Vorm	ronde platte schijfjes	kunnen van vorm veranderen	verschillend
Celkern	nee	ja	nee (zijn kapotte cellen)
Waar ze gemaakt worden	rode beenmerg	rode beenmerg lymfeklieren	rode beenmerg
Aantal per ml bloed	5.000.000	7.000	300.000
Functie	transport O2 en beetje CO2	antistoffen maken en bacteriën bestrijden	zorgt voor de bloedstolling samen met fibrinogeen

Welk onderdeel van het bloed heeft een celkern?

1. Witte bloedcellen
2. Bloedplasma
3. Rode bloedcellen
4. Bloedplaatjes

Waar worden de vaste onderdelen van het bloed gemaakt?

Dubbele bloedsomloop

Alle zoogdieren hebben een dubbele bloedsomloop:

(1) Kleine bloedsomloop: hart > longen> hart

     functies: - zuurstof bij de longen ophalen

                      - koolstofdioxide afgeven

(2) Grote bloedsomloop: hart > lichaam > hart

      functies: - zuurstof naar alle organen brengen

                        - koolstofdioxide ophalen

3 Typen bloedvaten

Kenmerken  verschillende bloedvaten

	Slagaders	Aders	Haarvaten
Richting	van hart af	naar hart toe	in organen
Bloeddruk	hoog	laag	middelmatig
Wand	dik, elastisch, stevig	dunne wand	één cellaag dik
Hartslag	'Slag' merkbaar (pols)	'Slag' niet merkbaar	'Slag' niet merkbaar
Plaats	meestal diep in lichaam	meestal ondiep	in het hele lichaam
Kleppen	alleen 1/2maanvormige kleppen	overal kleppen; verhinderen terugstromen bloed	geen kleppen

De kleine bloedsomloop start met zuurstofarm bloed.

1. Juist
2. Onjuist

In welk soort bloedvaten stroomt het bloed van het hart af?

1. Slagaders
2. Haarvaten
3. Aders

Welk deel van het hart bevat zuurstofrijk bloed?

1. Rechter helft
2. Linker helft

Hart

•  linker- en rechterkant met elk een boezem en kamer
  
•  2 boezems en 2 kamers
  

Hartboezems

•  krijgen het bloed vanuit het lichaam
  
•  pompen het door naar de kamers
  

•  minder gespierd dan kamers
  

Hartkamers

•  krijgen het bloed van de boezems
  
•  pompen het bloed over een grotere afstand naar organen      in het lichaam

•  meer gespierd dan boezems
  
•  linkerkamer meer gespierd dan rechterkamer
  

Werking van de hartkleppen

Hartkleppen

Halve maanvormige kleppen

Werking van het hart

De 3 fasen van een hartslag

Langs welke delen stroomt het bloed als het van de boezems naar de kamers gaat?

1. hartkleppen
2. halve maanvormige kleppen

Wat is de volgorde van de hartfasen?

1. Samentrekken kamers – samentrekken boezems – hartpauze
2. Hartpauze -Samentrekken kamers – samentrekken boezems
3. Samentrekken boezems – samentrekken kamers – hartpauze

Via welke bloedvaten krijgt de hartspier zelf zuurstof?

1. Aorta
2. Kransaders
3. Holle ader
4. Kransslagaders

Via welke bloedvat is een kransslagader een aftakking?

1. Aorta
2. Kransaders
3. Holle ader
4. Hartslagader

De nieren en urinewegen

• Ligging nieren: buikholte vlak onder middenrif
• Weinig bescherming
• Nierslagader: aanvoer O²  + afvalstoffen naar nieren
• Nierader: afvoer gezuiverd bloed
• Nieren: afvalstoffen uit bloed halen
• Urineleiders: afvoer urine naar urineblaas (tijdelijke opslag
• Urinebuis : afvoer urine

Lengtedoorsnede nier

1 nierkapsel

2 nierbekken 

3 nierslagader

4 nierader

5 urineleider

6 niermerg

7 slagadertje

8 nierschors

9 nierkelkjes

Welke bloedvaten voeren bloed met afvalstoffen naar de nieren?

Waar wordt de urine in de nieren tijdelijk opgeslagen?

1. Niermerg
2. Nierbekken
3. Urineleiders
4. Urineblaas

Via welke delen bereiken bacteriën van buitenaf de nieren achtereenvolgens?

1. Urineleider – urineblaas – urinebuis – nieren
2. Urinebuis – urineblaas – urineleider – nieren
3. Urinebuis – urineleider – urineblaas– nieren
4. Urineleider – urinebuis – urineleblaas – nieren

Antigenen

• Infectie: binnendringen van ziekteverwekkers (bacteriën, virussen, schimmels)
  
• Lichaamsvreemde stoffen: antigenen
  
• Immuunsysteem gaat aan de slag
  
• Witte bloedcellen maken ziekteverwekkers onschadelijk door insluiten 
  

Antistoffen

• Antistoffen: stoffen die gemaakt worden door witte bloedcellen
  
• Antistoffen zitten opgelost in het bloed
  
• Antistoffen reageren op de antigenen
  
• Antistoffen werken specifiek: ze werken maar op één antigeen
  
• Ziekteverwekkers worden in-actief gemaakt

Immuniteit

Immuun:

• Na een infectie blijft de antistof in bloed aanwezig
  
• Je wordt niet ziek van de ziekteverwekker

Hoe kun je immuniteit opbouwen?

• Natuurlijke immuniteit
  
• Kunstmatige immuniteit

Wat is het verschil tussen een antistof en een antigeen?

Wat gebeurt er bij een tweede infectie met dezelfde ziekteverwekker?

1. Je wordt ziek en het lichaam maakt antistoffen
2. Je wordt een beetje ziek
3. Er komen sneller en meer antistoffen in het lichaam

Wat zit er in een vaccin?

1. Dode of verzwakte ziekteverwekkers.
2. Virus
3. Antistoffen
4. Bacterie

Slagaderverkalking

Beschadiging slagader: ophoping witte bloedcellen en vette stoffen in wand bloedvat --> verdikking --> wordt hard door kalk = aderverkalking

• Bloedvat wordt nauwer en stijver
• Bloeddruk wordt hoger
• Hart moet meer kracht leveren om bloed rond te pompen.
• Weefsels krijgen minder bloed--> minder zuurstof

Hartinfarct

• Afsluiting van kransslagader door een bloedstolsel
• Een deel van het hart krijgt geen zuurstof meer--> raakt beschadigt

De bloeddruk wordt gemeten in een

1. Armader
2. Armslagader

Wat gebeurt er bij een hartinfarct?

Alchohol wordt afgebroken in

1. Bloed
2. Nieren
3. Darmen
4. Lever

Succes met leren voor het proefwerk!!!

Lymfevatenstelsel

• Lymfevatenstelsel =
  - lymfevaten
  - lymfeknopen
  - (rechterlymfestam en borstbuis)
  
• Lymfeknoop/klier: lymfevaten komen hier bij elkaar.
  
• Lymfe uiteindelijk weer terug in het bloed d.m.v. de rechterlymfestam en de borstbuis die gekoppeld zitten aan de bovenste holle ader.

 naamgeving bloedvaten

• Slagaders: stroomt naar orgaan. zuurstofrijk. Bijv. maagslagader.
• Aders: stroomt van orgaan weg. zuurstofarm. Bijv. maagader. 
• Haarvaten: om welk orgaan ze zitten.

Uitzonderingen: 

• longslagader (= zuurstofarm) & longader(= zuurstofrijk)
• Aorta (=zuurstofrijk)
• Poortader (=zuurstofarm) tussen lever en darmen in.(darmader bestaat dus niet!)
• Onderste & bovenste holle ader (=zuurstofarm)