Verwijswoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo lwoo, vwo
• Leerjaar 2

Welkom

Leesvaardigheid

Verwijswoorden

Nederlands

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• weet je wat verwijswoorden zijn.

• kun je uitleggen en herkennen hoe je achterhaalt waarnaar verwijswoorden verwijzen.
  
  

• kun je in een tekst/zin aangeven of een verwijswoord goed of niet goed gebruikt wordt. 

• kun je bij het lezen van een tekst bepalen waarnaar de verwijswoorden verwjizen. 

Structuur

• Titel
• Ondertitel
• Tussenkoppen
• Alinea's (deelonderwerpen)
• Witregels
• Bronvermelding
• Citaten

Noem eens een paar
verwijswoorden!

Lees de volgende zinnen. Wat valt je op?

Pieter loopt naar de deur. Pieter doet de deur open. Pieter neemt een pakketje aan van de postbezorger en Pieter legt het pakketje op de tafel. Het pakketje is voor de moeder van Pieter en Pieter is nieuwsgierig. Van wie is het pakketje?

Lees de volgende zinnen. Wat valt je op?

Pieter loopt naar de deur. Hij doet de deur open en neemt een pakketje aan van de postbezorger. Pieter legt het pakketje op de tafel. Het is voor zijn moeder en hij is nieuwsgierig. Van wie is het?

VERWIJSWOORDEN

Verwijswoorden zijn woorden als: hem, haar, die, dit, deze, waar, daar, ervan, erop, daarin, zo’n etc.

Je gebruikt ze om te verwijzen naar een persoon, zaak of gebeurtenis die je eerder hebt beschreven of die later in de tekst komt.

Verwijswoorden zorgen ervoor dat je woorden of woordgroepen niet steeds hoeft te herhalen.

Gebruik alleen verwijswoorden als duidelijk is waarnaar je verwijst. Verwijs niet naar iets dat meer dan een zin terug genoemd wordt.

Verwijswoorden vervangen woorden die eerder zijn genoemd.

Je kunt verschillende verwijswoorden tegenkomen of gebruiken.

Als je verwijst naar een het-woord, gebruik je:

HET of ZIJN

Verwijswoorden vervangen woorden die eerder zijn genoemd.

Je kunt verschillende verwijswoorden tegenkomen of gebruiken.

Bijvoorbeeld:

Het paard is blij met zijn stal. Het speelt erin.

Verwijswoorden vervangen woorden die eerder zijn genoemd.

Je kunt verschillende verwijswoorden tegenkomen of gebruiken.

Als je verwijst naar meervoud, gebruik je:

ZE, ZIJ, of HUN

Verwijswoorden vervangen woorden die eerder zijn genoemd.

Je kunt verschillende verwijswoorden tegenkomen of gebruiken.

Bijvoorbeeld:

De kinderen zijn blij met hun cadeaus. Ze spelen ermee.

Verwijswoorden vervangen woorden die eerder zijn genoemd.

Je kunt verschillende verwijswoorden tegenkomen of gebruiken.

Verwijzen naar personen en plaatsen i.c.m. voorzetsels

Als je in een zin verwijst naar een persoon en er komt een voorzetsel bij, dan gebruik je het woordje WIE, verwijs je naar een plaats en komt er een voorzetsel bij gebruik je WAAR.

Verwijswoorden vervangen woorden die eerder zijn genoemd.

Je kunt verschillende verwijswoorden tegenkomen of gebruiken.

Voorbeeld:

Dat is de bus WAARMEE ik elke dag naar school ga.

Dat is het meisje MET WIE ik elke dag naar school ga.

DEZE, DIE, DIT, DAT

Er zijn nog 4 verwijswoorden.

• dezE en diE gebruik je bij dE-woorden.

• diT en daT gebruik je bij heT-woorden.

de-woorden

Een zelfstandig naamwoord waar het lidwoord de bij staat, 

is een mannelijk of vrouwelijk woord 

of een woord in het meervoud. 

Daar kun je naar verwijzen met de 

aanwijzende voornaamwoorden deze en die.

dE eindigt op een E - dezE en diE eindigen ook op een E

het-woorden

Een zelfstandig naamwoord waar het lidwoord het bij staat, 

is een onzijdig woord. 

Daar kun je naar verwijzen met de 

aanwijzende voornaamwoorden dit en dat.

heT eindigt op een T - diT en daT eindigen ook op een T

Verwijswoorden - voorbeeld

de-woorden en het-woorden

• de-woorden: verwijs met deze of die

• het-woorden: verwijs met dit of dat

Deze deur is op slot, maar die daar is wel open.

(de deur)

Dat paard is wild, maar dit hier is rustig.

(het paard)

Verwijswoorden

Kies het juiste verwijswoord:

mannelijk/vrouwelijk? Kijk in het woordenboek.

het-woorden (onzijdig)	het, zijn	dat, dit
de-woorden (mannelijk)	hij, hem, zijn	die, deze
de-woorden (vrouwelijk)	zij/ze, haar	die, deze
meervoud	zij/ze, hen, hun	die, deze

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de conclusie

1. deze conclusie
2. dit conclusie

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het experiment

1. deze experiment
2. dit experiment

De man klimt.
Hij draagt een veiligheidsgordel,
Die hem beschermt tegen het vallen.
Zijn helm geeft hem extra bescherming.
Deze beschermingsmiddelen zijn noodzakelijk bij het klimmen.
Waar verwijst "hem" in regel 3 naar?

1. hij
2. de man
3. een veiligheidsgordel
4. beschermingsmiddelen

De man klimt.
Hij draagt een veiligheidsgordel,
Die hem beschermt tegen het vallen.
Zijn helm geeft hem extra bescherming.
Deze beschermingsmiddelen zijn noodzakelijk bij het klimmen.
Waar verwijst "deze" in de laatste regel naar?

1. hij
2. de men + hem
3. een veiligheidsgordel + zijn helm
4. beschermingsmiddelen

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het publiek

1. deze publiek
2. dit publiek

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het tekort

1. deze tekort
2. dit tekort

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de tentoonstelling

1. deze tentoonstelling
2. dit tentoonstelling

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de planeet

1. dat planeet
2. die planeet

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de rijkdom

1. dat rijkdom
2. die rijkdom

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het watermerk

1. dat watermerk
2. die watermerk

De jongen ..... met Ilona zit te kletsen, heet Leonardo.

1. dat
2. wat
3. die

Waar is mijn fiets? ..... staat buiten.

1. die
2. dat
3. wat

Het kleed ..... daar ligt, is van mijn moeder geweest.

1. wat
2. die
3. wie
4. dat

Waarmee & met wie

1. 'Waarmee' verwijst naar personen, 'met wie' verwijst naar dieren of dingen
2. 'Waarmee' verwijst naar dingen of dieren, 'met wie' verwijst naar personen
3. 'Waarmee' en 'met wie' mag je door elkaar gebruiken; er zijn geen vaste regels.
4. Je mag in het Nederlands alleen 'waarmee' gebruiken. 'Met wie' is altijd fout.