§ 1.3 Hoogconjunctuur en laagconjunctuur

• Mentorles
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

§ 1.3 Hoogconjunctuur en laagconjunctuur

Wat is het verband tussen conjunctuur en werkloosheid?

Kernwoorden:

- hoog- en laagconjunctuur

- output gap

- conjuncturele werkloosheid

- structurele werkloosheid

Potentiële productie en output gap

De potentiële productie (Y*) is de hoeveelheid goederen en diensten die een economie kan voortbrengen als alle markten in evenwicht zijn en alle productiemiddelen optimaal benut kunnen worden.

De werkelijke productie (Y) kan om verschillende redenen afwijken van Y*, bijvoorbeeld door loonstarheid of een oververhitte economie.

Als Y ≠ Y*, spreken we van een output gap. 

Output gap: 

• Bij een positieve output gap is er sprake van een hoogconjunctuur 
• Bij een negatieve output gap is er sprake van een laagconjunctuur.

Werkloosheid

Werkloosheid ontstaat wanneer 

de vraag naar arbeid kleiner is 

dan het aanbod van arbeid 

(bij een bepaalde prijs, dus loon).

Conjuncturele werkloosheid

De conjuncturele werkloosheid hangt samen met de negatieve output gap. 

De effectieve vraag is kleiner 

dan de productiecapaciteit. 

Er zijn dan minder werknemers 

nodig.

Lonen zouden dan volgens de economische theorie moeten dalen, zodat werkloosheid daalt.

Waarom gebeurt dat in de praktijk niet snel?

................................................................................................... 

Waarom zouden dalende lonen de laagconjunctuur versterken?

........................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 

Lonen zouden dan volgens de economische theorie moeten dalen, zodat werkloosheid daalt.

Waarom gebeurt dat in de praktijk niet snel?

Vakbonden houden dit tegen.

Waarom zouden dalende lonen de laagconjunctuur versterken?

Als de lonen dalen, gaan werknemers minder verdienen en dus ook minder consumeren. De effectieve vraag daalt dan verder.

Structurele werkloosheid

Deze werkloosheid hangt samen met de manier waarop er geproduceerd wordt, dus de kwaliteit en kwantiteit van de productiefactoren (de economische structuur). 

Voorbeelden: 

• Frictiewerkloosheid: Het duurt even voordat vraag en aanbod van arbeid elkaar gevonden hebben.
  
• Seizoenswerkloosheid: Sommige banen bestaan alleen in een bepaald seizoen (bijvoorbeeld ijsverkoper), zodat de werknemer buiten dit seizoen werkloos is.
•  Mensen (werklozen) hebben de ‘verkeerde’ opleiding. De vraag naar arbeid past niet bij het aanbod.
• Er wordt arbeid vervangen door machines, waardoor (voormalig) werknemers dus werkloos worden.

• Mensen wonen op de ‘verkeerde’ plek. Er is bijvoorbeeld werkloosheid in Groningen en krapte op de arbeidsmarkt in de Randstad.

Natuurlijke werkloosheid: 

Dit is de werkloosheid die niet het gevolg is van conjuncturele schommelingen. Het is de structurele werkloosheid als de productiecapaciteit volledig is benut.

Output gap en inflatie

Bij een positieve output gap ontstaat meestal inflatie. Bedrijven zien veel vraag 

naar hun producten 

(meer dan ze kunnen leveren) 

en verhogen de prijzen.