start 2.3

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Lesinhoud

Bespreken huiswerk 2.2

video nieuwe elementen

bingo tabel elementen

Uitleg over 2.3

zelfstandig werken (leren 2.2 of huiswerk 2.3)

Hoe zij de atomen in het huidige periodiek systeem gerangschikt?

(30 s)

1. naar grootte
2. naar massa
3. naar aantal neutronen
4. naar atoomnummer

Hoe heet een kolom in het periodiek systeem?


(20 s)

1. groep
2. rij
3. periode
4. deel

Welke atoomsoort is geen metaal?


(30 s)

1. Calcium
2. Magnesium
3. Natrium
4. Neon

Welke bewering is niet juist?


(30 s)

1. Alle metalen hebben hebben een metaalglans
2. Alle metalen geleiden stroom
3. Alle metalen reageren met zuurstof en water
4. Alle metalen geleiden warmte

Welke naam heeft groep 1 in het periodiek systeem?

(20 s)

1. alkalimetalen
2. aardalkalimetalen
3. halogenen
4. edelgassen

De atoomsoorten F, Cl, Br en I behoren tot de


(20 s)

1. alkalimetalen
2. aardalkalimetalen
3. halogenen
4. edelgassen

Welke bewering is juist?


(30 s)

1. Halogenen zijn niet reactief
2. Edelgassen reageren makkelijk met andere atoomsoorten
3. Alkalimetalen en aardalkalimetalen kunnen met water reageren
4. Metalen reageren altijd goed met elkaar.

Bingo

5 op een rij (horizontaal of verticaal) is BINGO

Houd je boek ernaast (voor hulp)

3.3 Veranderen van fasen

Fase-overgangen

• stollen/bevriezen: van vloeibaar naar vast

• smelten: van vast naar vloeibaar

• verdampen: van vloeibaar naar gasvormig

• condenseren: van gasvormig naar vloeibaar

• rijpen: van gasvormig naar vast

• vervluchtigen: van vast naar gasvormig

Smelten

Als het gaat dooien, smelt de ijslaag op plassen en vijvers snel weg. Boomtakken die pas nog wit waren van de rijp, worden nu weer kaal, terwijl de waterdruppels naar beneden vallen. Vast ijs wordt weer vloeibaar water.

Verdampen

Als na een regenbui de zon schijnt, zijn de straten algauw weer droog. Plassen worden steeds kleiner en verdwijnen ten slotte helemaal. Dat komt doordat het regenwater bij warm weer snel verdampt: zichtbaar water wordt onzichtbare waterdamp.

Condenseren

Als warme lucht ’s nachts afkoelt tegen een koud voorwerp, condenseert de waterdamp die erin zit. Op grassprieten en bladeren verschijnen dan kleine waterdruppels (figuur 2). Onzichtbare waterdamp wordt zichtbaar water.

Bevriezen

Als het vriest, verschijnt er een laag ijs op het water in plassen en vijvers. Het bovenste laagje water bevriest: van vloeibaar wordt het vast. Als het blijft vriezen, groeit het ijslaagje van onderaf steeds verder aan.

Rijpen

Als de temperatuur ’s nachts daalt tot onder 0 °C, ontstaat er geen dauw, maar rijp. De waterdamp in de lucht gaat over in kleine ijskristallen die boomtakken en grassprieten een prachtig wit uiterlijk geven (figuur 3).

Vervluchtigen

Als de lucht erg koud en droog is, wordt een laag sneeuw geleidelijk dunner. Dat komt doordat ijs onder die omstandigheden langzaam verandert in waterdamp. Er zijn ook stoffen die snel vervluchtigen, zoals vast koolstofdioxide (‘droog ijs’).

Geef de namen van de faseovergangen 2 en 5.

Nummer 2

Nummer 5

Smelten

Stollen

Rijpen

Verdampen

Condenseren

Sublimeren

Voor welke faseovergangen dient de stof verwarmd te worden?

Nask leerdoel 27

1. sublimeren, condenseren, stollen
2. rijpen, smelten, verdampen
3. rijpen, stollen, verdampen
4. sublimeren, smelten, verdampen

Je gaat ijs verwarmen. In welke volgorde komen de faseovergangen dan voor?

1. eerst smelten, dan condenseren
2. eerst smelten, dan stollen
3. eerst smelten, dan verdampen
4. eerst verdampen, dan condenseren

Tijdens een willekeurige winterdag zit er veel waterdamp in de lucht. Vervolgens daalt de temperatuur ’s nachts naar −4 °C.
Wat zul je de volgende ochtend op de takken vinden?

1. rijp
2. waterdruppels
3. waterdamp

Welke faseovergang zie je in het plaatje?

1. Verdampen
2. Condenseren
3. Sublimeren
4. Koken

De invloed van de temperatuur

Het is duidelijk dat de temperatuur een belangrijke rol speelt bij de verschillende fase-overgangen. Met het deeltjesmodel kun je verklaren hoe dat komt. Als voorbeeld de fase-overgangen smelten en verdampen.

Smelten in het deeltjesmodel

Verdampen in het deeltjesmodel

De was droogt ook als het vriest.
Welke faseovergang heeft er plaatsgevonden?

1. stollen
2. verdampen
3. smelten
4. vervluchtigen

Door welke faseovergang is dit ijs ontstaan?

1. rijpen
2. bevriezen
3. smelten
4. condenseren

In welke fase zit water als het mist?

1. vast
2. gas
3. vloeibaar