Les 6: zwangerschap

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 2

Les 6: zwangerschap

Leerdoelen

- Je kunt beschrijven hoe de bevruchting bij de mens verloopt.

- Je kunt beschrijven hoe een zwangerschap verloopt.

- Je kunt uitleggen wat prenataal onderzoek is en hiervan voorbeelden noemen.

Inhoud

-Herhalingsopgaven

-Extra uitleg

-Opgave zwangerschap

-Filmpjes

Welke twee handelingen vallen onder seksualiteit?

1. Sporten
2. Winkelen
3. Zelfbevrediging
4. Zoenen

Iemand die jij leuk vindt streelt je been. Hierdoor krijg je een prettig gevoel.

Hoe noem je dit gevoel?

1. lustbeleving
2. zelfbevrediging
3. voortplanting

Mensen kunnen opgewonden raken van verhalen, foto’s of films. Dit noem je pornografie. In veel pornofilms gedragen de acteurs zich niet natuurlijk.

Waarin verschilt seks in porno met seks in een relatie?

1. Bij seks in een relatie is er meer intimiteit.
2. Bij seks in een relatie is er weinig seksualiteit.
3. Bij seks in een relatie is er geen lustbeleving.

Mensen kunnen opgewonden raken van verhalen, foto’s of films. Dit noem je pornografie. Na het zien van pornografie denken veel jongens dat hun penis te klein is. Sommige jongens willen zelfs een operatie om hun penis te vergroten.

Welke uitspraak is waar?

1. De jongens die een operatie willen, hebben een normale penis. Een penis in pornografie is vaak onrealistisch groot.
2. De jongens die een operatie willen, hebben een kleine penis. Een penis in pornografie heeft vaak een normale grootte.

Het ......... bestaat uit de eigenschappen en gedragingen die mensen mannelijk of vrouwelijk vinden.

Maak de zin kloppend.

Wat is het verschil tussen panseksueel en aseksueel?

Wat bedoelen we met transgender?

Zwangerschap

Als een zaadcel de eicel na de ovulatie bevrucht, kan de eicel in leven blijven. De bevruchte eicel kan in de baarmoeder uitgroeien tot een kind.

Bevruchting

Bij geslachtsgemeenschap kan sperma in de vagina komen. De zaadcellen bewegen zich dan met behulp van hun zweepstaart in de richting van de baarmoeder en de eileiders. Komen ze daar een eicel tegen, dan kan deze worden bevrucht. De bevruchting van een eicel door een zaadcel vindt plaats in een eileider. Bij bevruchting versmelt de kern van een mannelijke geslachtscel met de kern van een vrouwelijke geslachtscel.

Bij bevruchting dringt de kop van een zaadcel de eicel binnen (zie afbeelding). De zweepstaart van de zaadcel blijft achter. Zodra de kop(kern) van een zaadcel de eicel is binnengedrongen, wordt de buitenste laag van de eicel ondoordringbaar. Hierdoor is het voor andere zaadcellen niet meer mogelijk deze eicel binnen te dringen.

Innesteling

De bevruchte eicel gaat zich meteen een aantal keren delen (zie afbeelding). Het klompje cellen dat zo ontstaat, wordt via de eileider vervoerd naar de baarmoeder. Het baarmoederslijmvlies is na de ovulatie erg dik en bevat veel bloedvaten. Het klompje cellen zet zich vast in het slijmvlies van de baarmoeder. Dat heet innesteling (zie afbeelding  volgende slide). Het baarmoederslijmvlies wordt dan niet afgestoten en er vindt geen menstruatie plaats. De vrouw is zwanger. Gedurende de zwangerschap wordt de vrouw niet ongesteld. De innesteling van het klompje cellen vindt plaats vijf tot zeven dagen na de ovulatie. Het klompje cellen groeit uit tot een kind. Het kind wordt ongeveer 38 weken na de bevruchting geboren.

Zwangerschap

Het kind ontwikkelt zich in de baarmoeder. De eerste weken noem je het een embryo. Vanaf de achtste week na de bevruchting noem je het een foetus (spreek uit: feutus). Na de geboorte noem je het een baby. De eerste weken van de zwangerschap zorgt het baarmoederslijmvlies voor de voeding van het embryo. Daarna ontstaat 

de placenta of moederkoek (zie afbeelding). Dat is een speciaal deel van de 

baarmoederwand dat wordt gemaakt door het kind en de moeder. In de 

placenta stroomt bloed in bloedvaten van het embryo vlak langs het bloed 

van de moeder. Hierdoor kunnen stoffen worden uitgewisseld van het bloed 

van de moeder naar het bloed van het embryo en omgekeerd. Het bloed van 

de moeder stroomt niet door het embryo, maar blijft door dunne vliezen 

gescheiden van het bloed van het embryo.

Het embryo is door de navelstreng verbonden met de placenta. Zuurstof en

 voedingsstoffen gaan van het bloed van de moeder naar het bloed van het 

embryo. Afvalstoffen gaan van het bloed van het embryo naar het bloed van 

de moeder.

De foetus

Om de foetus liggen twee vruchtvliezen. Daarbinnen 

bevindt zich vloeistof: het vruchtwater (zie afbeelding). De

 foetus drijft in het vruchtwater. Hierdoor wordt de foetus

 beschermd tegen stoten, tegen uitdroging en tegen 

wisseling van de temperatuur. Bovendien kan de foetus 

zich hierin gemakkelijk bewegen. Na negen maanden 

zwangerschap is de baby ‘klaar’ om geboren te worden.

Echografie en prenataal onderzoek

Als een vrouw ongeveer tien weken zwanger is, wordt meestal een echo (echografie) gemaakt. Met behulp van geluidsgolven ontstaat een beeld van de foetus in de baarmoeder (zie afbeelding). Aan de hand van deze echo kan de verloskundige bepalen hoelang de vrouw precies zwanger is en wanneer het kind dus ongeveer geboren zal worden. Tijdens de zwangerschap kan worden onderzocht of de moeder een grotere kans heeft op een kind met een aangeboren afwijking of erfelijke ziekte. Dit noem je prenataal onderzoek (pre = voor, nataal = de geboorte). Ook kan het geslacht van de baby worden bepaald. Prenatale tests zijn niet verplicht. De eerste prenatale test die een moeder krijgt aangeboden, is de combinatietest. Deze vindt plaats tussen de negende en de veertiende week van de zwangerschap.

Met de combinatietest wordt vastgesteld of er een 

kans is op een kindje met downsyndroom. De test

bestaat uit een bloedonderzoek bij de moeder en een 

nekplooimeting bij de foetus. De meting van de

nekplooi wordt gedaan met een echo. Met de

resultaten van beide tests wordt berekend of er een

verhoogde kans is op een kind met downsyndroom.

Echografie en prenataal onderzoek

Sinds 2017 kan een zwangere vrouw in Nederland ook kiezen voor de NIPT, maar alleen als ze deelneemt aan een wetenschappelijk onderzoek. NIPT staat voor niet-invasieve prenatale test. Bij de moeder wordt bloed afgenomen en onderzocht. In het bloed zit een beetje DNA van de placenta. Dit is bijna altijd hetzelfde DNA als dat van het kind. Uit het bloedonderzoek kan blijken dat er een verhoogde kans is op een kind met een erfelijke ziekte. De NIPT is mogelijk na elf weken zwangerschap.

 

Na ongeveer twintig weken zwangerschap kan nogmaals een echo worden gemaakt. Bij deze 20-wekenecho (zie afbeelding vorige slide) wordt de foetus onderzocht op verschillende aangeboren afwijkingen aan het hart, de hersenen, de organen en de ledematen. Ook kan het geslacht van de foetus worden bepaald.

Naast de (gratis) echo’s die nodig zijn voor onderzoek aan de foetus, kunnen aanstaande ouders ook een pretecho laten maken. Een pretecho dient alleen om de foetus alvast te zien. Dat kan ook in 3D (zie afbeelding vorige slide) of 4D (een filmpje).

Verder lezen

Lees nog eens over zwangerschap via deze link:

https://maken.wikiwijs.nl/140675#!page-5087365

https://maken.wikiwijs.nl/140676#!page-5087367

Bij een vrouw die zwanger wordt, vindt een aantal processen plaats.

Zet de processen in de juiste volgorde.

1

2

3

4

5

6

innesteling

geboorte

bevruchting

bevruchte eicel groeit uit tot een klompje cellen

ovulatie

klompje cellen groeit uit tot een kind

De eicel wordt bevrucht door een zaadcel.

Waar wordt de eicel bevrucht door de zaadcel?

1. in de baarmoeder
2. in de eileider
3. in de vagina

Hoeveel zaadcellen kunnen de eicel bevruchten?

1. één zaadcel
2. twee zaadcellen
3. meer dan vijf zaadcellen

Als de eicel is bevrucht, gaat hij zich daarna innestelen.
Waar vindt de innesteling plaats?

1. in de baarmoeder
2. in de eileider
3. in de vagina

Een baby groeit in de baarmoeder van een vrouw.

Zet de namen bij de genummerde delen.

vagina

afvalstoffen

voedingsstoffen

zuurstof

embryo

baarmoederwand

placenta

Beschermt de baby tegen harde geluiden en stoten.
Een baby van 6 weken oud in de baarmoeder.
Een baby van 18 weken oud in de baarmoeder.
Een stevig koord waarin bloedvaten lopen van en naar de navel van de baby.
Hier vindt de uitwisseling van zuurstof en voedingsstoffen plaats.
Houdt de baby en de vloeistoffen bij elkaar.

Tijdens de zwangerschap groeit niet alleen de baby in de baarmoeder, er ontstaan ook andere delen.

Zoek bij elke omschrijving het juiste deel.

foetus

navelstreng

vruchtwater

placenta

vruchtvliezen

embryo

Tijdens de zwangerschap zijn er verschillende onderzoeken mogelijk aan het ongeboren kind, zoals de combinatietest en de NIPT.
Hoe heet dit soort onderzoeken?

Welke drie dingen kunnen worden onderzocht tijdens de zwangerschap?

In het bloed van de moeder zitten cellen van de placenta die worden onderzocht.
Met geluidsgolven wordt een beeld van de baby gemaakt.
Nekplooimeting bij de baby en bloedonderzoek bij de moeder naar het syndroom van Down.
Onderzoek naar aangeboren afwijkingen aan het hart, de hersenen, organen en de ledematen.

Kies bij elke uitleg het juiste onderzoek.

NIPT

20-wekenecho

combinatietest

echografie

Is een vrouw verplicht deze prenatale onderzoeken uit te laten voeren?

1. ja
2. nee

Soms lukt het vrouwen niet om zwanger te raken. Het is dan mogelijk om rijpe eicellen bij een vrouw weg te nemen en deze buiten het lichaam te bevruchten met een zaadcel. Dit heet ivf (in-vitrofertilisatie). De kern uit de zaadcel wordt dan in de eicel gebracht met een heel
kleine naald (zie afbeelding ). Als de bevruchte eicel zich goed ontwikkelt, wordt hij
na een aantal dagen in de baarmoeder geplaatst. Van de zaadcel is alleen de kern
nodig.
Leg uit waarom de staart van de zaadcel bij ivf niet nodig is.

Een tijdje nadat de eicel in de baarmoeder is teruggeplaatst, kan een vrouw zwanger zijn.

Wanneer weet een vrouw zeker dat zij zwanger is zonder dat zij een zwangerschapstest heeft gedaan? Leg je antwoord uit.

In de afbeelding zie je een eicel met zaadcellen.

Heeft op het moment van de tekening al bevruchting plaatsgevonden? Leg je antwoord uit.

Sommige vrouwen hebben veel last van ochtendmisselijkheid tijdens het begin van hun zwangerschap. In de jaren zestig van de vorige eeuw kregen zwangere vrouwen tegen de misselijkheid het medicijn Softenon voorgeschreven. Helaas gaf dit medicijn ernstige bijwerkingen voor het ongeboren kind.

Op welke manier kwam dit medicijn in het lichaam van de baby terecht?

In dezelfde periode kregen sommige zwangere vrouwen het medicijn DES voorgeschreven om te zorgen dat zij geen miskraam kregen. Later bleek dat de meisjes die geboren werden afwijkingen hadden aan hun eileiders, baarmoeder en baarmoedermond. Deze afwijkingen zorgden ervoor dat deze organen hun functie niet meer goed konden uitvoeren.

Kon bij deze meisjes nog een eisprong plaatsvinden? Leg je antwoord uit

In dezelfde periode kregen sommige zwangere vrouwen het medicijn DES voorgeschreven om te zorgen dat zij geen miskraam kregen. Later bleek dat de meisjes die geboren werden afwijkingen hadden aan hun eileiders, baarmoeder en baarmoedermond. Deze afwijkingen zorgden ervoor dat deze organen hun functie niet meer goed konden uitvoeren.

Leg uit dat de meisjes die geboren werden, onvruchtbaar waren.

Schrijf 2 dingen op die je deze les geleerd hebt.

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen