2 HV les 30/03: enkelvoudige en samengestelde zin

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Grammatica, zinsdelen H5

• Het weerbericht voorspelde noodweer, maar dat viel gelukkig mee
• Omdat Nederland een waterland is, kampen we steeds vaker met overstromingen
• Weet je dat je vannacht de planeet Jupiter goed kunt zien?
• Ik zal de vaat met de hand moeten doen, want de afwasmachine is kapot

Wat valt je op?

Enkelvoudige en samengestelde zinnen; hoofd- en bijzinnen

Enkelvoudige zin: een zin met 1 persoonsvorm

Voorbeeld: In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje.

Samengestelde zin: een zin met meerdere persoonsvormen

Voorbeeld: In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje, want daar woont mijn tante.

          VRAGEN

Kijk naar de volgende zinnen. Is het een enkelvoudige of samengestelde zin? 

Enkelvoudig of samengesteld?

1. Wilma ging naar huis, omdat ze moe was
   
2. De winkel op de hoek van de Brinkstraat is gisteren geopend
   
3. Wil je die tas met boeken op tafel neerzetten?
   
4. Het meisje verwachtte dat ze tijdens de les een gele kaart kreeg
   
5. Mijn vriend is erg boos geworden toen ik weer te laat kwam
   

Hoofd- en bijzinnen

Zo herken je hoofdzinnen en bijzinnen: 

• Als er tussen persoonsvorm en onderwerp een woord (bijvoorbeeld 'niet') kán staan, dan is dat een bijzin. 
• In een bijzin staat de persoonsvorm vaak achteraan.
• Kan dit niet, dan is het een hoofdzin. 

Hoofd- en bijzinnen

Voorbeeld: 

• In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje, want daar woont mijn tante. 
• In de vakantie gaan (niet) wij altijd naar Spanje, want daar woont (niet) mijn tante.

Het kan bij beide zinnen niet. Er zijn in deze zin dus twee hoofdzinnen. OW en PV staan naast elkaar

Hoofd- en bijzinnen

In de vorige zin stonden dus twee hoofdzinnen. Er zit dus niet altijd een bijzin in een samengestelde zin. 

In de volgende zin staat een hoofdzin en een bijzin: 

Omdat mijn tante in Spanje woont, gaan wij daar ieder jaar naartoe. 

Hoofd- en bijzinnen

• Omdat mijn tante in Spanje woont, gaan wij daar ieder jaar naartoe. 
• Omdat mijn tante in Spanje woont, gaan (niet) wij daar ieder jaar naartoe. 

In het eerste deel staat een zinsdeel tussen persoonsvorm en onderwerp. Dat is dus een bijzin. 

In het tweede deel kan er niks tussen persoonsvorm en onderwerp, dus is het een hoofdzin. 

Huiswerk maken

Grammatica, zinsdelen hoofdstuk 5

Opdracht 1 + bespreken

Hoe zat het ook alweer?

HWW: 2 ww in de zin --> PV is altijd hww

ZWW: duidelijk ww met vaste betekenis, staat vaak achterin de zin

KWW: BoB HaD ZoVeeL WaS

aanw.vnw: dit, dat, deze, die, zulke

vr.vnw: waarom, wanneer, waar, hoe

pers.vnw: hij, zij, wij, jou, zij, hun

bez.bnw: mijn, jouw, zijn, haar

Bijwoord --> 

Bijwoord

Een bijwoord is een woord dat meer informatie geeft over een ander woord in de zin, of over de hele zin:  ‘Zij is heel aardig’ een bijwoord

bijwoorden van graad: heel, zeer, nogal, enigszins, hartstikke

bijwoorden van plaats/richting: waarheen, hier, elders, ginds, opzij

bijwoorden van tijd: wanneer, morgen, vandaag, gisteren, binnenkort, onlangs

aanwijzende bijwoorden: daar, hier, nu

onbepaalde bijwoorden: ergens, nergens, nooit, altijd

vragende bijwoorden: waar, wanneer, hoe