5.2 afmaken en UL 5.3 2Mavo

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

Planning

1. herkansing / inhalen PW thema 4
2. leerdoelen 
3. uitleg 
4. huiswerk opgeven 
5. aan de slag met opgegeven huiswerk

Inhalers (2 leerlingen)

Wie wil herkansen?

Inplannen in agenda + magister!

Leerdoelen

• Ik kan beschrijven hoe elke ouder 50% van de chromosomen levert.
• Ik kan benoemen dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen. 
• Ik kan omschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.
• Ik kan omschrijven wat een mutatie is. 

Begrippenlijst;

geslachtscellen / (chromosomen)paren / geslachtschromosomen / genotype / mutatie / albino / mutagene invloeden / tumor / kanker / uitzaaiing /

Je lichaam bestaat uit cellen

Iedere lichaamscel 46 chromosomen, behalve zaadcel/eicel. 

Chromosomen in paren

Elke lichaamscel van de mens heeft 46 chromosomen.

Elke lichaamscel van de mens heeft 23 paren 

met telkens 2 chromosomen.

Geslachtschromosomen

De lichamelijke geslachtskenmerken worden bepaald door de geslachtschromosomen.

Vrouw = XX

Man = XY

Geslachtscellen (eicellen en zaadcellen)

Door een speciale deling, komt steeds de helft van de chromosomen in een geslachtscel. Welke is steeds toeval. 

Ontstaan van genotype = meteen na de bevruchting van een eicel door een zaadcel. 

2 chromosomen

met zichtbare genenparen

46 chromosomen van een man

Genenpaar: 2 gelijke genen

Homozygoot

1

Genenpaar: 2 ongelijke genen

heterozygoot

2

Genenpaar: 2 gelijke genen

Homozygoot

3

Genenpaar: 2 ongelijke genen

Heterozygoot

4

Genenparen

De helft van een genenpaar is afkomstig van de moeder, de andere helft van de vader.  

De 2 chromosomen van een paar bestaan uit dezelfde genen. 

De informatie van de 2 genen kan gelijk of verschillende zijn. 

Genenpaar: 2 gelijke genen

Homozygoot

1

Genenpaar: 2 ongelijke genen

heterozygoot

2

Genenpaar: 2 gelijke genen

Homozygoot

3

Genenpaar: 2 ongelijke genen

Heterozygoot

4

Genenpaar: 2 gelijke genen

Homozygoot

5

van...

bijv. van moeder

van...

bijv. van vader

Variatie in genotypen

Welk gen van een paar terecht komt in een geslachtscel is toeval. Er zijn dus verschillende mogelijkheden. Dat geldt voor de vader en de moeder.  De nakomelingen hebben hierdoor een ander genotype dan de ouders. 

Mutatie: een gen verandert

Het DNA kan beschadigd raken, bijvoorbeeld bij celdeling.

Daardoor verandert de informatie voor een erfelijke eigenschap. Zo´n plotselinge verandering heet een mutatie. 

Mutatie zorgt voor aanpassingen in het lichaam. Blauwe ogen is een voorbeeld van een mutatie.

Een voorbeeld van een mutatie dat zichtbaar is in het fenotype, is een albino. 

Mutagene invloeden 

Kanker is een gevolg van een mutatie.

Hierdoor kan een cel zich ongeremd delen tot een gezwel/tumor.

Als deze cellen in het bloed komen, kunnen er elders in het lichaam nieuwe tumoren ontstaan. Dit heet uitzaaiing. 

• Kanker is een gevolg van een mutatie.
• Hierdoor kan een cel zich ongeremd delen tot een gezwel/tumor.
• Als deze cellen in het bloed komen, kunnen er elders in het lichaam nieuwe tumoren ontstaan. 
• Dit heet uitzaaiing. 

Vragen?

Aan de slag met huiswerk

1. maak online van thema 5, van  5.2; opdracht 5 t/m 9
2. maak online van thema 5, van 5.3; opdracht 1 t/m 3 + 5 t/m 9

+ Herkansing/ inhalen PW thema 4!

Chromosomen/DNA

Elke celkern van elke lichaamscel bevat 46 chromosomen. 

Deze chromosomen liggen als dunne draden in de celkern. 

Ze bestaan voor een groot deel uit de stof DNA.