H2 Schatkist Aarde: 2.3 Delfstoffen in soorten en maten

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 2

2.3 Delfstoffen in soorten en maten

Hoe oud is de aarde eigenlijk?

Waar gaat dit hoofdstuk over?

In vogelvlucht gaan we door de geschiedenis van de aarde

en leren we waaruit de aarde bestaat en hoe we de aarde als mens kunnen gebruiken.

Paragraaf 2.3

Delfstoffen

Leerdoelen

Je weet dat er afhankelijk van hoe ze zijn ontstaan verschillende soorten delfstoffen zijn.

Je begrijpt het verschil in ontstaanswijze tussen ertsen en fossiele brandstoffen.

Je kunt met behulp van kaarten belangrijke vindplaatsen van delfstoffen aangeven.

Welke materialen zitten er in jouw telefoon?

Bijvoorbeeld

indium (voor het beeldscherm) uit China,
tantaal (voor elektronische componenten) uit Afrika
lithium (voor de batterij) uit Zuid-Amerika

Bekijk het filmpje op de volgende pagina.

Wat zijn delfstoffen?

Alles uit de grond wat nuttig is voor gebruik van de mens.

Delfstoffen zijn vrijwel altijd niet-vernieuwbare hulpbronnen: de voorraad ervan is eindig en kan niet op natuurlijke wijze worden aangevuld. Dit betekent dat de wereldwijde reserves afnemen. De groei van de wereldbevolking zorgt echter dat de vraag wereldwijd blijft toenemen

Wat zijn delfstoffen?

Alles uit de grond wat nuttig is voor gebruik van de mens.

3 groepen:

1. Metalen

2. Fossiele brandstoffen

3. Diverse grondstoffen

Voorbeelden?

Hoe ontstaan metalen?

Komen niet 'puur' voor, maar altijd opgesloten in een gesteente -> moedergesteente

Een metaal in een gesteente noemen we een erts

Deze ertsen zijn vanuit de aardmantel omhoog gekomen 

Meeste ertsen blijven echter onder de grond en moeten door middel van mijnbouw gewonnen worden.
Metalen. Bijvoorbeeld: ijzer, aluminium en goud. Minder bekend zijn indium, tantaal en lithium.

Mijnbouw
van metalen

Metalen worden gewonnen uit ertsen. Het metaal ijzer komt bijvoorbeeld uit het, in de aarde veelvoorkomende, ijzererts.
Dat kun je smelten en dan creëert de mens staal.
Andere voorbeelden: kopererts, zilvererts, gouderts.

Noem verschillende fossiele brandstoffen

Hoe ontstaan fossiele brandstoffen?

Neem de volgende vragen over in je schrift.

Beantwoord ze tijdens het bekijken van het volgende filmpje:

1. Wat is de eerste fase waaruit steenkool ontstaat?

2. Wat is er nodig om vanuit de eerste fase steenkool te vormen?

3. Wat is het nadeel van het gebruik van steenkool?

https://schooltv.nl/video/steenkool-een-fossiele-brandstof/

Steenkool

Steenkool

Het inkolingsproces begon in het Carboon, een periode van het Paleozoïcum.

Steenkool

Steenkool en aardgas

Aardolie

Hoe ontstaat aardolie?

Aardolie is ook een fossiele brandstof maar ontstaat door het onder druk raken van dood plankton

Na miljoenen jaren samenpersen ontstaat aardolie. 

Aardolie

2. Aardolie

ontstond in het Mesozoïcum

Aardolie

Aardolie

Aardgas

Diverse grondstoffen. 

Bijvoorbeeld: keukenzout, grind en kalksteen.

Alle delfstoffen, metalen, fossiele brandstoffen, diverse grondstoffen worden dus in of op onze aardbodem gevonden.
Hoe dieper in de grond, hoe moeilijker het te winnen valt.

Schachtbouw

Dagbouw

Winning van delfstoffen

Dagbouw --> als de winning van de delfstoffen in de openlucht plaatsvindt.
Schachtbouw --> als de winning van de delfstoffen in ondergrondse mijnen plaatsvindt

Dagbouw

Schachtbouw

Dagbouw en schachtbouw

Bedenk een nadeel van schachtbouw

Op??

Van de meeste van die delfstoffen zijn er voorlopig genoeg, maar de voorraad van sommige delfstoffen raakt op. De voorspellingen zijn gebaseerd op bewezen reserves. Dit zijn de hoeveelheden die door bodemonderzoek zijn aangetoond. Je kunt echter ook uitgaan van wat er geologisch gezien maximaal aan winbare hoeveelheden in de aardkorst zou kunnen zitten.

www.worldometers.info

Wanneer kiezen steenkool mijnen voor schachtbouw?

Delfstoffen raken op!

Delfstoffen worden helaas sneller gebruikt dan ze worden aangevuld

Op dit moment zijn goud, zink, antimoon en molybdeen het meest schaars op aarde.

Belangrijkste delfstoffen in Europa

Steenkool --> slecht voor het milieu; tegenwoordig veel mijnen gesloten (Limburg), steenkool komt vooral van buiten Europa

IJzererts --> werd vaak gewonnen in combinatie met steenkool + belangrijke grondstof voor staal.

Kritieke grondstoffen

'Zijn economisch belangrijk voor Europa, maar er zijn risico's wat de aanvoer betreft.'

Worden vooral gebruikt voor moderne technologie (smartphones) en energiezuinige toepassingen (zonnepanelen, etc.)

Klaar? Kennen & kunnen § 2.3

Check of je onderstaande leerdoelen beheerst door de antwoorden te noteren:

• Ik ken de verschillende soorten delfstoffen en hun ontstaanswijzen.
• Ik kan het inkolingsproces uitleggen en weet hoe steenkool, aardgas en steenkool ontstaan.
• Ik kan met behulp van de atlas uitzoeken waar delfstoffen op aarde voorkomen.

Risico's voor de aanvoer van grondstoffen

Mogelijke risico's

- conflicten

- onbetrouwbare regering

- slechts enkele landen met een grondstof 

Huiswerk § 2.3

Vragen?

En anders tekst lezen van 2.3. en de opdrachten maken.
of proeftoetsje Lessonup.app