Les 8 - Samenvattingsles

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

                          

                            Aardrijkskunde

Programma

• Verwering en erosie
• Onderdelen van de rivier
• Strand, delta en zandbank

Buitenbocht

Dit is de buitenbocht van de rivier. Als jij met de fiets te hard door de bocht gaat, vlieg je er ook uit. Water doet dat ook!

Woningen

Was dit nou wel zo'n handige plek om een woning te bouwen, zo aan de rand van de rivier?

Hoe komt dit zo?

• Welk proces is hier bezig?
  
  
• Wat gaat er in de toekomst gebeuren?
  
  
• Zouden jullie je huis daar bouwen?
  
  
• De mensen in dit huis kregen vroeger ook aardrijkskunde. Toch zijn ze hier gaan wonen. Waarom?!

Erosie

• Als materiaal eenmaal (mechanisch) verweerd is, kan het makkelijk worden meegenomen door rivieren of de wind
  
  
• Het verweringsmateriaal schuurt dan langs het overgebleven materiaal
  
  
• Dit overgebleven materiaal brokkelt daardoor ook af, en gaat mee in de stroom. 
  
  
• In de Grand Canyon hiernaast was eerst alleen een klein stroompje. Door het stromende water is de canyon 'uitgesneden'.
  
  
• Dus: Erosie is het afbreken en afvoeren van materiaal. Dit materiaal blijft dan in de rivier, gletsjer of wind zweven

Erosie

Verwering

Materiaal verdwijnt

Materiaal verandert

Chemisch of mechanisch

Transport

Chemisch verweer

De molecuulsamenstelling verandert

Chemisch verweer

De molecuulsamenstelling verandert

• Alle materie bestaat uit moleculen Bij chemisch verweer verandert de samenstelling van deze moleculen.
  
  
• Één van de eerste dingen die leert bij scheikunde is dat kalk oplost in zuur.
  
  
• Alle regen is een klein beetje zuur. Een berg die bestaat uit kalksteen, zal na miljoenen jaren steeds verder 'oplossen' en uiteindelijk verdwijnen.
  

Halong Bay, Vietnam

Het kalksteen is hier opgelost door (licht) zuur water. Over een paar miljoen jaar zijn de overgebleven bergjes ook ingestort. We noemen dit karstlandschap.

Chemisch verweer

De molecuulsamenstelling verandert

Mechanisch verweer

Het materiaal wordt steeds verder afgebroken

Mechanisch verweer

Het materiaal wordt steeds verder afgebroken

• Mechanisch wil zeggen dat er kracht uitgeoefend wordt. Die kracht kan van verschillende dingen komen.
  
  
• Bijvoorbeeld het langzaam groeien van een plantenwortel

Mechanisch verweer

Het materiaal wordt steeds verder afgebroken

• Mechanisch wil zeggen dat er kracht uitgeoefend wordt. Die kracht kan van verschillende dingen komen.
  
  
• Bijvoorbeeld het langzaam groeien van een plantenwortel
• Het steeds uitzetten en krimpen van gesteente door het verschil in temperatuur 's nachts en overdag

Mechanisch verweer

Het materiaal wordt steeds verder afgebroken

• Mechanisch wil zeggen dat er kracht uitgeoefend wordt. Die kracht kan van verschillende dingen komen.
  
  
• Bijvoorbeeld het langzaam groeien van een plantenwortel
• Het steeds uitzetten en krimpen van gesteente door het verschil in temperatuur 's nachts en overdag
• En door water wat in de steen komt, vervolgens bevriest en uitzet

Chemisch

verweer

Mechanisch verweer

Erosie

Moleculen veranderen

Transport

Bijv. door beviezing

Graniet lost op in water

Het begin

Het eind

Een behoorlijk andere rivier! Wat voor
veranderingen kom je tegen als je mee vaart
van de bovenloop naar de benedenloop?

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Veel erosie

Grind sedimenteert

Hoge kliffen aan de oevers

Zand en klei sedimenteren

Een klein stroompje

Er ontstaat een klein bergriviertje. Hierin verzamelt zich verweringsmateriaal

Erosie

Het riviertje stroomt harder en bevat meer water. Zand en grind zorgen ervoor dat de rivier 'inslijt' in het landschap.

Grind sedimenteert

De rivier gaat wat rustiger stromen. Het grofte materiaal zakt alvast naar de bodem.

Benedenloop

De rivier komt in rustiger vaarwater terecht. HIj begint te kronkelen.

Deltas en stranden

Eindelijk bij de zee! De rivier wordt een delta. In de buurt ontstaan stranden.

Gebergtevorming

Vissen die in het zand van de rivier dood zijn gegaan, gaan ineens de lucht in!

De toets

• Leer paragraaf 1 tot en met 4
• Leer de dikgedrukte begrippen uit die paragrafen
• Maar nog veel belangrijker: gebruik de leerdoelen om jezelf te overhoren
  
  
  
• Als jij aan je ouders kunt uitleggen wat er in de leerdoelen staat, dan gaat het goed komen!

                          

                            Aardrijkskunde