11.5 Energie besparen

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 4

11.5 Energie besparen

11.5.1 Je kunt uitleggen wat de wet van behoud van energie inhoudt.

11.5.2 Je kunt toelichten wat precies wordt bedoeld met ‘zuinig zijn met energie’.

11.5.3 Je kunt twee manieren beschrijven waarop mensen energie kunnen besparen.

11.5.4 Je kunt de rendementen vergelijken van gloeilampen, spaarlampen en ledlampen.

11.5.5 Je kunt het energieverbruik van apparaten berekenen in joule en in kilowattuur.

11.5.6 Je kunt uitleggen hoe energielabels je kunnen helpen om een apparaat te kiezen.

Planning

• Herhaling 
• uitleg 
• opdracht samen 
• Zelf aan het werk 
• Afsluiten 

De zwaarte-energie hangt onder andere af van de zwaartekracht. Waar hangt de zwaarte-energie nog meer van af?

1. de afstand en de snelheid
2. de massa en de snelheid
3. de massa en het hoogteverschil
4. het hoogteverschil en de tijd

De formule voor zwaarte energie is:

1. Ez = P x t
2. Ez = m x g
3. Ez = U x I
4. Ez = m x g x h

Is zwaarte energie hetzelfde als potentiele energie?

1. nee
2. ja

Wat is de opgenomen energie van deze kolencentrale? (energie die erin gaat)

1. chemische energie
2. elektrische energie
3. warmte
4. straling

Zonne-energie is

1. windenergie
2. bewegingsenergie
3. elektrische energie
4. stralingsenergie

De wet van behoud van energie

Bij energie-omzettingen gaat nooit energie verloren.

Er komt ook nooit nieuwe energie bij.

De totale hoeveelheid energie is voor en na de energie-omzetting even groot.

De wet van behoud van energie zegt alleen iets over de hoeveelheid energie. 

De wet zegt niet hoe waardevol die energie is.

Bij veel energie-omzettingen verdwijnen waardevolle soorten

 energie, zoals chemische en elektrische energie. 

Je krijgt er soorten energie voor terug waar je niets mee kunt,

zoals (afval)warmte en geluid.

Zuinig zijn met energie

Voordelen om minder elektrische en chemische energie te verbruiken.

1. Je energierekening gaat omlaag. 
2. Het is beter voor het milieu.
3. Het spaart grondstoffen en kostbare ruimte.

Het rendement van lampen

Elektrische lampen zijn veel energiezuiniger geworden.

De gloeilampen.

De spaarlampen.

De ledlamp.

Dit is de zuinigste soort lamp die je op dit moment kunt kopen.

Ledlampen zijn niet alleen zuiniger dan gloeilampen, ze gaan ook veel 

langer mee.

5 W = 50 W:  deze ledlamp van 5 W geeft evenveel licht als een gloeilamp 

van 50 W. 

Het rendement van de ledlamp is dus tien keer zo groot als dat van een gloeilamp.

5 W = 50 W.

Het energieverbruik berekenen

Als je wilt uitrekenen hoeveel geld je op je elektriciteitsrekening bespaart, moet je het energieverbruik dus berekenen in kWh. 

Je gebruikt daarvoor de formule: E = P ∙ t

• E het elektrisch energieverbruik in kilowattuur (kWh);

• P het elektrisch vermogen in kilowatt (kW);

• t de tijd die het apparaat heeft gewerkt in uur (h).

Voorbeeldopdracht 1

Nathan vervangt een gloeilamp van 50 W door een ledlamp van 5 W. 

Hij schat dat de ledlamp elk jaar 800 uur brandt.

Bereken hoeveel geld Nathan elk jaar op zijn energierekening bespaart, als 1 kWh € 0,23 kost.

Gegevens   

gloeilamp

P(gloei) = 50 W  P(led)= 5W

t = 800 h

P(Verschil )=50-5=45W=0.045KW

Voorbeeldopdracht 1

Nathan vervangt een gloeilamp van 50 W door een ledlamp van 5 W. 

Hij schat dat de ledlamp elk jaar 800 uur brandt.

Bereken hoeveel geld Nathan elk jaar op zijn energierekening bespaart, als 1 kWh € 0,23 kost.

Gegevens   

gloeilamp

P(gloei) = 50 W  P(led)= 5W

t = 800 h

P(Verschil )=50-5=45W=0.045KW

uitwerking:

Geg: P= 50-5 =45 w =0,045Kw

Voorbeeldopdracht 1

Nathan vervangt een gloeilamp van 50 W door een ledlamp van 5 W. 

Hij schat dat de ledlamp elk jaar 800 uur brandt.

Bereken hoeveel geld Nathan elk jaar op zijn energierekening bespaart, als 1 kWh € 0,23 kost.

Gegevens   

gloeilamp

P(gloei) = 50 W  P(led)= 5W

t = 800 h

P(Verschil )=50-5=45W=0.045KW

uitwerking:

Geg: P= 50-5 =45 w =0,045Kw

Gev: E= ?

Voorbeeldopdracht 1

Nathan vervangt een gloeilamp van 50 W door een ledlamp van 5 W. 

Hij schat dat de ledlamp elk jaar 800 uur brandt.

Bereken hoeveel geld Nathan elk jaar op zijn energierekening bespaart, als 1 kWh € 0,23 kost.

Gegevens   

gloeilamp

P(gloei) = 50 W  P(led)= 5W

t = 800 h

P(Verschil )=50-5=45W=0.045KW

uitwerking:

Geg: P= 50-5 =45 w =0,045Kw

Gev: E= ?

Uit: E=Pxt = 0.045KW x 800h = 36 KWh

Nathan bespart ieder jaar 36 KWh

In geld is dat 36 x 0.23 = 8,28 euro 

Energiebronnen vergelijken

Elke vriezer een energielabel (afbeelding 5). 

Daarop staat aangegeven in welke energieklasse de 

vriezer valt. 

De schaal loopt van A (groen, het meest zuinig) 

tot G (rood, het minst zuinig). 

Op het label staat ook hoeveel elektrische energie de 

vriezer normaal gesproken per jaar verbruikt. 

Bij de vriezer in afbeelding 5 is dat 179 kWh.

Het energielabel van een vriezer (energieklasse C).

Aan de slag

Vond je het makkelijk? Maak dan de opdrachten: 1, 2, 4, 6, 8, 10, 11, 13. 

Vond je het moeilijk? Maak dan de opdrachten: 1, 2, 3, 5, 7, 9, 10 en 11. 

Klaar? Maak dan de test jezelf online. 

Werk op fluistertoon.