M3 Markt en overheid §3.2 en 3.3

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

M3 H3 Overheidsbeleid & collectieve goederen

Afspraken volgen online les

• De Meet link staat in Classroom
• Ik voeg de presentaties toe aan Classroom (lesmateriaal)
• Je volgt de les aan een tafel of bureau, met je camera aan
• Je hebt de microfoon uit (tot je gevraagd wordt te reageren)
• Je stelt vragen via de chat

Programma

LessonUp Overheidsbeleid en collectieve goederen

Afsluiting: wat heb je geleerd? 

Lesdoelen

• Je kunt uitleggen op welke 3 manieren de overheid invloed heeft op de markt
• Je kunt uitleggen wat collectieve goederen zijn

Vrijemarktwerking

De prijs ontstaat door vraag en aanbod

Marktfalen

• Overheid grijpt soms in => geen vrijemarktwerking meer.
• De prijs die door vraag en aanbod ontstaat, is te laag of te hoog.
• 'De markt faalt' => noemen we: marktfalen
• Prijs te laag => overheid wil afremmen
• Prijs te hoog => overheid wil stimuleren

Waar denk je aan bij 'de overheid'?

Overheidsingrijpen - 3 manieren

• Belastingen en subsidies
• Prijsregulering
• Wetten en regels

Belastingen en subsidies

• Belastingen, voorbeeld: accijns op benzine
• Belastingen werken zo als een kostenverhoging
• De aanbodlijn verschuift naar links (omhoog): bij dezelfde prijs wordt nu minder aangeboden (want de producenten moeten van die prijs nu ook nog de accijns betalen)
• Evenwichtsprijs gaat omhoog

Belastingen en subsidies

• Subsidies, voorbeeld: subsidie op zonnepanelen
• Subsidies aan producenten werken als een kostenverlaging
• De aanbodlijn verschuift naar rechts (omlaag): bij dezelfde prijs wordt nu meer aangeboden (want een deel van de kosten van producenten wordt door de overheid betaald)
• Evenwichtsprijs gaat omlaag

Subsidie voor producent van € 75

Belastingen en subsidies

• Subsidies, voorbeeld: subsidie op zonnepanelen
• Subsidie kan ook aan consumenten gegeven worden. Dat werkt dan als een prijsverlaging
• De vraaglijn verschuift dan naar rechts: bij dezelfde prijs is er meer vraag (want een deel van de prijs van consumenten wordt door de overheid betaald)
• Evenwichtsprijs gaat omhoog

Subsidie voor consument van € 150

Overheidsingrijpen - 3 manieren

• Belastingen en subsidies
• Prijsregulering
• Wetten en regels

Prijsregulering

De overheid stelt minimumprijzen of maximumprijzen vast.

• Minimumprijs, voorbeeld: vaste boekenprijs
• In de vrije markt wordt de prijs van boeken te laag => schrijvers verdienen niets.
• Maximumprijs, voorbeeld: sociale huurwoningen
• In de vrije markt wordt de prijs van sociale huurwoningen te hoog => mensen met lager inkomen kunnen niet wonen

Wat zie je in de grafiek?

1. Minimumprijs
2. Maximumprijs

Overheidsingrijpen - 3 manieren

• Belastingen en subsidies
• Prijsregulering
• Wetten en regels

Wet- en regelgeving

De overheid maakt wetten die ingrijpen in de vrije markt.

• Voorbeeld: wetten tegen kartelvorming => bedrijven mogen met elkaar geen prijsafspraken maken om de prijs hoog te houden.
• Mededingingswet.

Overheid

Ingrijpen in de vrijemarktwerking

• Belastingen en subsidies
• Prijsregulering
• Wetten en regels

Zelf investeren in 'producten' die belangrijk zijn voor iedereen

• Collectieve goederen

Voorbeelden van collectieve goederen?

Collectieve goederen

Voorbeelden: dijken langs rivieren, wegen, straatverlichting

• Uitsluiting van consumptie is niet mogelijk
• Gelijktijdige consumptie is mogelijk

Huiswerk

Bestudeer § 3.2 en 3.3

Maak de opgaven 12 t/m 21