11.1 Eigenschappen en chromosomen

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

11.1 Eigenschappen en chromosomen

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat erfelijke eigenschappen zijn en wat een fenotype is.
• Je kunt uitleggen waardoor het fenotype bepaald wordt.
• Je kunt uitleggen waar informatie voor je eigenschappen zit.
• Je kunt aan een chromosomenkaart zien of die van een jongen of een meisje is.
• Je kunt uitleggen wat een gen en wat het genotype is.

Erfelijke eigenschappen: de eigenschappen die je van je ouders krijgt

Fenotype: hoe een eigenschap eruitziet = UNIEK!

• Oogkleur: blauw, bruin, etc.
• Haarvorm: stijl, krul, etc.
• Het hebben van een bepaalde ziekte

Fenotype = 

genotype (erfelijk materiaal) + omgeving

Fenotype kan veranderen

Michael Jackson rechts heeft zelfde erfelijke eigenschappen als links. Alleen zijn fenotype is verandert. 

(Vintiligo)

CELLEN ZIJN DE BOUWSTENEN VAN EEN ORGANISME

Cel: kleinste bouwsteen van het lichaam

Weefsel: groep cellen met dezelfde vorm en functie

Orgaan: onderdeel lichaam met specifieke functie

Orgaanstelsel: samenwerkende organen aan één taak

Organisme: een levend wezen (plant, dier, schimmel, bacterie)

Hoe weet een bevruchte eicel dat die een mens moet worden???

-> Hoe ziet een cel eruit?
-> Welk onderdeel van de cel bepaalt dit?

Bouwbeschrijving

Dierlijke cel: celmembraan, cytoplasma, celkern.

Celkern: chromosomen, bestaan uit de stof DNA (bevat de informatie voor al je erfelijke eigenschappen)

Een DNA draad heeft een dikte van 1,9 nanometer (0,0000019 mm). De mens heeft 3.200.000.000 verschillende DNA letters. Per cel bevat het DNA van de mens ongeveer 2 meter DNA en ons lichaam 74 miljoen km DNA, dat is meer dan 240x heen en terug naar de zon.

• Genotype: erfelijke informatie van een organisme

• Gen: een stukje DNA met de informatie voor één specifieke eigenschap

Hoeveel schoenen zie je?

Hoeveel paar schoenen zie je?

Hoeveel chromosomen zie je?

Hoeveel paar chromosomen zie je?

Chromosomenkaart

• 46 chromosomen
• 23 paren, dus van ieder chromosoom krijg jij 1 van moeder en de ander van vader

Nummer 23 = geslachtschromosomen

• Grote chromosoom X
• Kleine chromosoom Y
• XX = meisje
• XY = Jongen

Hoe zitten eigenschappen op chromosomen?

• Chromosoom
• DNA
• Miljoenen treden met letters (code)
• Gen: informatie voor 1 erfelijke eigenschap (bestaat uit aantal treden)

Iedere cel heeft een celkern, iedere celkern heeft alle chromosomen. IEDERE CEL HEEFT DUS JOUW HELE BOUWBESCHRIJVING, maar niet elk gen staat in elke cel aan.

Hoe zitten de eigenschappen op de chromosomen?

• Op chromosoom nummer 15 ligt een gen voor de kleur van je ogen (OCA2). 
• Dit gen bevat de code voor het P-eiwit. 
• Dit eiwit regelt de aanmaak en opslag van pigment in je ogen.
• Veel pigment = bruin/ weinig = blauw.

Schrijf in je agenda wo 29 jan 7e uur

Aantekeningen 11.1 afmaken.

Maken + nakijken opdr. 6, 9, 11, 12, 15, 19, 20, 21, 22, 24, 25.

Deze les: aantekeningen + 6, 9, 11.

Dinsdag tijdens de les: 12, 15, 19, 20, 21, 22, 24, 25.