Les 4: menstruatie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 2

Les 4: menstruatie

Leerdoelen

• Je kunt de delen van het voortplantingsstelsel van een vrouw noemen met hun functies en kenmerken.
• Je kunt de menstruatiecyclus beschrijven.

Inhoud

-Herhalingsopgaven

-Uitleg menstruatie

-Opgave

-Filmpjes

In de afbeelding is het voortplantingsstelsel (buitenkant) van de vrouw schematische weergegeven. Geef van elk nummer het onderdeel.
1: ... etc.

In de afbeelding is het voortplantingsstelsel van een vrouw schematisch getekend.

Wat is de functie van deel P?

1. Dit deel vangt prikkels op die leiden tot een orgasme.
2. Dit deel vangt spermacellen op.
3. Dit deel zorgt voor de menstuatie.
4. In dit deel vindt de ontwikkeling van eicellen plaats.

In de afbeelding is het voortplantingsstelsel van een vrouw schematisch getekend. Enkele delen zijn genummerd.

In welk van de genummerde delen wordt de eicel vervoert naar de baarmoeder?

1. Deel 1
2. Deel 2
3. Deel 3
4. Deel 4

In de afbeelding is het voortplantingsstelsel van een vrouw schematisch getekend.
Geef de namen van onderdeel 2, 5 en 12.

In sommige culturen worden jonge meisjes besneden. Er wordt dan een deel van de clitoris en een deel van de binnenste schaamlippen weggehaald. In sommige gevallen wordt de opening van de vagina bijna dicht gehecht.

Leg uit dat een meisje hierdoor meer kans heeft om een infectie te krijgen in de vagina of in de baarmoeder als zij in de puberteit komt en ongesteld wordt.

Leg uit dat een besneden vrouw minder goed seksuele prikkels kan ervaren.

Menstruatie

De wand van de baarmoeder bestaat uit een dikke laag spieren die vanbinnen is bekleed met baarmoederslijmvlies. Het slijmvlies bevat veel bloedvaten. Ongeveer één keer per maand laat het baarmoederslijmvlies gedeeltelijk los. Hierbij komt ook bloed vrij. Door samentrekkingen van de spierlaag van de baarmoederwand wordt het slijmvlies met bloed 

afgevoerd (zie afbeelding). Dit afstoten van een deel van het 

baarmoederslijmvlies heet menstruatie of ongesteld zijn.

Menstruatie

Tussen haar 10e en 16e jaar wordt een meisje voor het eerst ongesteld. Gemiddeld hebben meisjes op 13-jarige leeftijd hun eerste menstruatie. Bij sommige meisjes of vrouwen duurt de menstruatie een dag of drie, bij anderen een week. De samentrekkingen van de baarmoederwand kunnen voelen als pijnlijke buikkrampen. Meisjes en vrouwen kunnen zich vlak voor en tijdens de menstruatie ellendig of verdrietig voelen. Sommigen zijn sacherijnig of afwezig, of hebben last van hoofdpijn, buikpijn, rugpijn of spierpijn. Er zijn ook meisjes en vrouwen die nergens last van hebben.

Opvangen menstuatie

Om het slijmvlies en het bloed op te vangen, zijn er maandverband, tampons of een menstruatiecup (zie afbeelding links). Maandverband plak je in je onderbroek, waardoor de bovenkant tegen de opening van de vagina zit (zie afbeelding rechts 1). Een tampon stop je in de vagina, waar hij het slijmvlies en bloed opzuigt (zie afbeelding rechts 2). Een menstruatiecup breng je in de vagina in, waar hij langzaam volloopt (zie afbeelding rechts 3). Om de vier tot zes uur moet je hem legen, afspoelen en weer inbrengen. Ook maandverband en tampons moet je enkele keren per dag vervangen.

Maandverband, tampons en menstruatiecups zijn er in verschillende maten. Welke maat je nodig hebt, is afhankelijk van je bouw en de hoeveelheid bloed die je verliest. Tijdens de menstruatie is het belangrijk dat je je goed wast tussen de schaamlippen (zonder zeep).

De menstruatiecyclus

Na de menstruatie wordt het baarmoederslijmvlies weer opgebouwd. Het slijmvlies wordt dikker en gaat meer bloedvaten bevatten. Op deze manier wordt de baarmoeder klaargemaakt voor een mogelijke zwangerschap. In de afbeelding zie je het baarmoederslijmvlies van een vrouw gedurende vijf weken. De ovulatie vindt ongeveer veertien dagen na het begin van de menstruatie plaats. Als de eicel niet wordt bevrucht, begint de volgende menstruatie ongeveer op de 29e dag. Het steeds terugkerende opbouwen en afstoten van het baarmoederslijmvlies noem je de menstruatiecyclus. Als een meisje net begonnen is met menstrueren, is de cyclus vaak onregelmatig. Na een paar jaar wordt de cyclus meestal regelmatiger.

Hormonen

Hormonen zijn stoffen die de werking van organen regelen. Hormoonklieren geven de hormonen af aan het bloed. Via het bloed komen de hormonen in het hele lichaam terecht. Een hormoon is alleen werkzaam in weefsels en organen die gevoelig zijn voor dat hormoon.

Een belangrijke hormoonklier voor de voortplantingsorganen is de hypofyse. Deze klier ligt aan de onderzijde van de hersenen (zie afbeelding). In de puberteit begint de hypofyse stimulerende hormonen te produceren. Onder invloed van die hormonen beginnen de eicellen zich te ontwikkelen in de eierstokken.

Wanneer een vrouw ongeveer 50 jaar is, worden er steeds minder hormonen aangemaakt. 

De vrouw komt dan in de overgang. Na de overgang rijpen er geen eicellen meer en kan een 

vrouw niet meer zwanger worden. Ze wordt dan niet meer ongesteld.

Wat is de menstruatie?

Bij de menstruatie wordt de eicel afgestoten door de eierstokken.

1. Juist
2. Onjuist

Hoe komt het dat meisjes of vrouwen een menstruatie soms kunnen voelen als buikkramp?

Tijdens de menstruatiecyclus verandert de slijmlaag aan de binnenkant van de baarmoeder.

Hier zie je drie keer de doorsnede van een baarmoeder afgebeeld.

Bij welk moment van de menstruatiecyclus hoort de doorsnede?

Tijdens de menstruatie

Kort na de menstruatie

Tijdens de ovulatie

Op welke drie manieren kan een vrouw het slijmvlies en bloed tijdens de menstruatie opvangen?

Waarom moeten maandverband, tampon of een menstruatiecup regelmatig worden vervangen?

Hormonen zijn belangrijke stoffen in je lichaam die de werking van organen regelen.

Maak de tekst kloppend.

Een belangrijke hormoonklier voor de voortplantingsorganen is de

........................... . In de puberteit begint deze klier  ..........................

 te produceren. Hierdoor gaan zich in de eierstokken de .........................

ontwikkelen. Als een vrouw in de ........................ komt, 

worden er steeds minder hormonen aangemaakt, waardoor uiteindelijk geen eicellen meer gaan ........................

Na de overgang kan een vrouw niet meer ...........................   raken.

Rijpen

hypofyse

overgang

zwanger

eicellen

hormonen

Bianca had haar eerste menstruatie toen ze 14 jaar was. Als ze 53 jaar is, komt ze in de overgang. Ze heeft in haar leven geen kinderen gekregen en heeft elke maand een eisprong.

Bereken hoeveel eicellen vrijkomen in haar leven.

Het komt soms voor dat een vrouw al op haar 30e in de overgang komt.

Kan zij dan nog kinderen krijgen?

1. Ja, want ze heeft dan nog genoeg eicellen.
2. Nee, want haar eicellen komen niet meer vrij.

PCOS is een aandoening bij vrouwen. De blaasjes waarin de eicellen zich ontwikkelen, groeien dan niet goed. Daardoor kunnen de eicellen ook niet goed rijpen.

Welke gebeurtenis kan hierdoor niet plaatsvinden?

Hoe lang duurt één menstruatiecyclus gemiddeld?

Rondom welke dag in een menstruatiecyclus vindt gemiddeld ovulatie plaats?

Anouk heeft een onregelmatige cyclus. Dat betekent dat ze van tevoren niet precies weet wanneer ze weer ongesteld wordt. De ene maand duurt haar cyclus 28 dagen, de andere maand kan hij wel 45 dagen duren.
De laatste cyclus van Anouk was 35 dagen (zie afbeelding). Haar laatste menstruatie begon op 27 januari. Op welke dag begint haar volgende menstruatie?

Anouk heeft haar eisprong 14 dagen vóór haar volgende menstruatie. Rond welke dag is dan de ovulatie bij Anouk?

De meeste vrouwen berekenen de ovulatie door te tellen vanaf het begin van de menstruatie. De ovulatie is dan ongeveer op de 14e dag na het begin van hun cyclus.

Leg uit voor welke vrouwen deze methode bruikbaar is.