Paragraaf 10.5/10.6/10.7: Weg die impulsen afleggen/hormoonstelsel/diabetes

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Welkom!

Pak je spullen:

• Laptop
• Biologie boek
• Schrift voor aantekeningen
• Pen
  
• Mobiel in de tas!

Wat gaan we doen?

• Herhaling 10.3/10.4/10.8: Ruggenmerg/Hersenen/Hersenaandoeningen

• Uitleg paragraaf 10.5/10.6/10.7: Weg die impulsen afleggen/Hormoonstelsel/Diabetes

• Zelfstandig werken aan opdrachten 10.5/10.6/10.7

Welk letter geeft de hersenstam aan?

1. Q
2. R
3. S
4. T

Welk letter geeft de kleine hersenen aan?

1. Q
2. R
3. S
4. T

Zet de woorden in de juiste volgorde.

Ruggenmerg

Spieren

Bewustwording

Zintuigcel

Hersenen

Impulsen in bewegingszenuwcellen

Prikkel

Impulsen in gevoelszenuwcellen

Ruggenmerg

Paragraaf 10.5: Weg die impulsen afleggen

Lesdoelen

5.1 Je kunt de functies van reflexen noemen en je kunt een reflexboog beschrijven.

Wanneer je reageert op een prikkel dan kunnen de impulsen op verschillende manieren door je zenuwstelsel worden geleid.

BEWUSTE reacties

Reflexen

Reflex:

* NIET via de hersenen

* Denk je NIET bij na

* Doe je onbewust

* Is altijd dezelfde snelle 

  reactie

* Beschermt je lichaam en  

   voorkomt schade

Bewuste reactie:

* Via de hersenen

* Denk je bij na

* Dit doe je bewust

* Kan heel snel gaan, maar je  

  hebt er over nagedacht.

* 

Bewust

Reflex

Reflexen

Reflex:

Een automatische reactie van spieren op een prikkel

Voorbeeld:

Pupilreflex

Kniepeesreflex

Reflexboog

Reflexboog: de weg die impulsen bij een reflex afleggen.

Kortste route! Via ruggenmerg of hersenstam.

Een reflex is daarom sneller dan een bewuste reactie.

Reflex (en reflexboog)

Reflexboog

Reflex (en reflexboog)

Reflexboog

• zintuigcel

Reflex (en reflexboog)

Reflexboog

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel

Reflex (en reflexboog)

Reflexboog

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg of hersenstam

Reflex (en reflexboog)

Reflexboog

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg of hersenstam
• bewegingszenuwcel

Reflex (en reflexboog)

Reflexboog

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg of hersenstam
• bewegingszenuwcel
• spier/klier
  
  

Reflex (en reflexboog)

Reflexboog

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg of hersenstam
• bewegingszenuwcel
• spier/klier
  REACTIE

De reflexboog van je knie reflex gaat via ....

1. het ruggenmerg
2. de hersenstam
3. de kleine hersenen
4. de grote hersenen

Bewuste reactie

Bewuste reactie

• zintuigcel

Bewuste reactie

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel

Bewuste reactie

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg/hersenstam/
   grote hersenen
  
  

Bewuste reactie

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg/hersenstam/
   grote hersenen
  BEWUSTWORDING

Bewuste reactie

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg/hersenstam/
   grote hersenen
  BEWUSTWORDING
• schakelcellen in grote hersenen/kleine hersenen/hersenstam/
  ruggenmerg

Bewuste reactie

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg/hersenstam/
   grote hersenen
  BEWUSTWORDING
• schakelcellen in grote hersenen/kleine hersenen/hersenstam/
  ruggenmerg
• bewegingszenuwcel

Bewuste reactie

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg/hersenstam/
   grote hersenen
  BEWUSTWORDING
• schakelcellen in grote hersenen/kleine hersenen/hersenstam/
  ruggenmerg
• bewegingszenuwcel
• spier/klier
  
  

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg of hersenstam
• bewegingszenuwcel
• spier/klier
  REACTIE

Er gaat daarna OOK een impuls naar de hersenen (trager, dus later bewustwording)

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg/hersenstam/
   grote hersenen
  BEWUSTWORDING
• schakelcellen in grote hersenen/kleine hersenen/hersenstam/
  ruggenmerg
• bewegingszenuwcel
• spier/klier
  REACTIE

Bewuste reactie

Reflex

Paragraaf 10.6: Het hormoonstelsel

Lesdoelen

6.1 Je kunt de bouw en functie van het hormoonstelsel beschrijven en je kunt in een afbeelding de belangrijkste hormoonklieren benoemen.

6.2 Je kunt de werking beschrijven van hormonen uit de hypofyse en uit de schildklier.

6.3 Je kunt de werking beschrijven van hormonen uit de eilandjes van Langerhans en uit de bijnieren.

Werking van hormonen 

Hormonen beïnvloeden langzame processen:

• groei, ontwikkeling, stofwisseling en voortplanting.

Hormonen zijn chemische stoffen die de werking van bepaalde organen bepalen 

Ze hebben een specifieke werking

Verschil hormoonklier/ verteringsklier

Verteringsklier: 

maakt verteringssap

heeft een afvoerbuis om het verteringssap af te voeren

Hormoonklier:

maakt hormonen

Heeft geen afvoerbuis: geeft hormonen af aan het bloed

Hormonen die je moet kennen:

1  Hormoon  van de hypofyse

3 Schildklierhormoon

5 Adrenaline

6 Insuline

6 Glucagon

7 Vrouwelijke geslachtshormonen

8 Mannelijke geslachtshormonen

Hypofyse (klier in de hersenen): productie van hormonen voor regeling groei, het beïnvloeden van andere hormoonklieren 

9.1 

Schildklier

• Maakt het schildklierhormoon -> regelt verbranding in de cellen

• Te weinig: verbranding traag -> je hebt het snel koud, bent moe & gewichtstoename
  

• Te veel: verbranding te snel-> je bent rusteloos & gewichtsafname.

De bijnier

• De bijnier maakt adrenaline
  
• Adrenaline = paniekhormoon
  

Zorgt voor:

=> snellere hartslag

=> snellere ademhaling

=> meer verbranding

Dus meer energie

De eilandjes van Langerhans produceren insuline en glucagon

voor het constant houden van de bloedsuikerspiegel

Insuline

• Veel glucose
• Meer Insuline aangemaakt
• Glucose omgezet tot glycogeen (opgeslagen vorm in de spier en lever)

Glucagon

• Weinig glucose
• Wordt er glucagon afgegeven.

Glucagon

• Weinig glucose
• Wordt er glucagon afgegeven.
• Glucagon zorgt ervoor dat glycogeen wordt omgezet in glucose.
  
• De hoeveelheid suiker in je bloed wordt hoger.
  

          glycogeen => glucose

Paragraaf 10.7: Diabetes

Lesdoelen

7.1 Je kunt de oorzaken, symptomen en behandeling van de twee typen diabetes noemen.

Type 1 vs 2

 

Diabetes type 1: de alvleeskliercellen die insuline maken zijn kapot. De cellen maken geen of te weinig insuline aan. Hierdoor krijgen de cellen van de lever en spieren geen signaal om glucose op te nemen en op te slaan als glycogeen. Mensen met diabetes type 1 moeten dagelijks het glucosegehalte van het bloed meten en insuline spuiten of een pompje dragen.

Diabetes type 2: maakt de alvleesklier te weinig insuline en/of zijn de cellen van de lever en spieren niet of minder gevoelig voor de insuline. Hierdoor zullen de cellen van de lever en spieren minder of geen glucose opnemen. Mensen met diabetes type 2 gebruiken meestal medicijnen om het glucosegehalte van het bloed te verlagen.

Symptomen hypo en hyper

Aan de slag!

Paragraaf 10.5: Opdracht 1 t/m 6

Paragraaf 10.6: Opdracht  1 t/m 7 + 9 en 10

Paragraaf 10.7: Opdracht 1 t/m 4

Opdrachten niet af --> Huiswerk

Nabespreking:

• Zijn er nog vragen?

• Hoe vonden jullie de les?

Tot slot:

Schuif je stoel aan

en

Ruim je afval op

Tot de volgende les!