Brein en bewegen GMK les 6 Parkinson

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

doelen

herhalen epilepsie

Wat het sympatisch- en parasympatisch stelsel doen

Hoe de balans van de autonoom stelsel bij Parkinson is verstoord

Wat dopamine en acetylcholine zijn

Wat On-off fenomeen, freezing en drug-holiday betekenen

De neuroloog schrijft bij een patiënt voor de eerste keer een middel voor om insulten te voorkomen. Wat heeft de voorkeur? Behandeling met

1. 1 geneesmiddel uit de groep anti epileptica
2. 2 geneesmiddelen uit de groep anti epileptica
3. 1 geneesmiddel uit de groep benzodiazepine
4. weet ik niet

er wordt altijd gestart met monotherapie, werkt dat voldoende dan volstaat behandeling met 1 middel. Is het middel niet effectief dan wordt er een ander anti epilepticum gestart. Het eerste middel wordt afgebouwd.

Benzodiazepines worden alleen ingezet om een aanval te stoppen

Parkinson

Dopamine is een overdrachtsstof voor het

1. sympatische systeem
2. parasympatische systeem
3. weet ik niet

Autonoom zenuwstelsel

• Sympathisch
• dopamine
• 
  
• Parasympatisch
• acetylcholine

 

Sympathisch

 Overdrachtsstof dopamine

Parasympatisch

 Overdrachtsstof acetylcholine

In de vorige les hebben we gezien dat het sympathisch zenuwstelsel energieleverend is. De neurotransmitter die hier belangrijk is, is dopamine. Het parasympatisch zenuwstelsel zorgt voor het herstel en hier is een belangrijke neurotransmitter acetylcholine.

Ze zijn allebei onderdeel van het autonoom zenuwstelsel.

Bij gezonde mensen is

• acetylcholine in evenwicht met dopamine 

Bij Parkinson 

• te  weinig dopamine 

Wanneer een cel wordt geactiveerd wordt de cel daarna weer tot rust gebracht: er is een mooi evenwicht

Wanneer een spier wordt aangespannen door het sympatisch stelsel, dan zorgt het parasympatisch stelsel er daarna voor dat de spieren weer ontspannen.

Bij een parkinson patient is er te weinig overdrachtsstof om de spieren goed aan te spannen. De spieren worden door de overdrachtsstof van het sympatisch stelsel beïnvloed. Dit zorgt er ook voor dat een parkinson patiënt geen mimiek in zijn gezicht heeft. Je mimiek wordt aangestuurd door heel veel zenuwen en kleine spiertjes. Wanneer deze niet meer actief zijn dan kan je dus geen emotie laten zien.

Het trillen van een parkinson patiënt heeft ook met de verstoorde balans te maken. Dit mechanisme is ingewikkelder te verklaren. Hier gaan we nu niet op in

dopamine toevoegen

Probleem:

• Dopamine kan niet door de bloed hersen barrière.
  

Een makkelijke oplossing zou zijn het toedienen van dopamine.

Er is alleen een probleem: dopamine kan niet door de bloedvaat wand in de hersenen, het kan dus niet de plek bereiken waar het juist nodig is.

Het zorgt bij toedienen alleen maar voor bijwerkingen.

Een oplossing hiervoor is het toedienen van levodopa. Levodopa kan namelijk wel door de hersenen worden opgenomen. We hadden al gezien dat levodopa een bouwstof is van dopamine. Door levodopa toe te dienen kan er meer dopamine gemaakt worden. Alle levodopa buiten hersenen werkt niet tegen Parkinson. Levodopa moet in hersenen worden omgezet in dopamine.

Probleem levodopa wordt afgebroken door enzymen. Zonder hulpstof wordt het meeste levodopa afgebroken door enzymen buiten de hersenen BIJWERKINGEN!

Oplossing: een hulpstof toevoegen die de enzymen tegenwerkt

Sinemet®:

 Levodopa + carbidopa

Madopar®:

 Levodopa + benserazide

Enzym: decarboxylase

Levodopa wordt dus altijd in combinatie met een enzymremmer als hulpstof gegeven. Deze enzymremmers zijn carbidopa en benserazide. Ze remmen het enzym decarboxylase dat levodopa vroegtijdig (voor het passeren van de BBB) afbreekt.

Vaste combinaties:

Levodopa + carbidopa (Sinemet®)

Levodopa + benserazide (Madopar®)

Sinemet en madopar kunnen niet onderling worden uitgewisseld

Een cel wordt geactiveerd door een overdrachts stof of neurotransmitter. De ene neurotransmitter zet de cel aan tot activiteit de andere neurotransmitter remt de cel juist af.

Voor het sympatisch stelsel is dopamine een overdrachts stof

Om een overdrachtsstof aan te maken heeft het lichaam verschillende bouwstoffen nodig. Zonder deze bouwstoffen kan de transmitter niet gemaakt worden

Voor de transmitter van het sympatisch stelsel is levodopa een bouwstof.

Zonder levodopa kan het lichaam geen overdrachtsstof aanmaken voor het sympatisch stelsel.

Bij parkinson patiënten is er een tekort aan dopamine.

Het sympatische stelsel wordt dus niet meer voldoende aangestuurd. Vooral in de hersenen speelt dit een belangrijke rol

• Oplossing:
  
• Levodopa toedienen
  
• Probleem:
  
• levodopa wordt afgebroken door enzymen
  
• Oplossing:
  
• Hulpstof toevoegen die de enzymen tegenwerken

problemen bij langdurig gebruik

• Gewenning
  
• On-off fenomeen
  
• Freezing
  
• 
  

Oplossing: 

• drug - holiday
  

Wat betekend ook al weer gewenning?

Een patiënt heeft een steeds hogere dosering nodig om hetzelfde resultaat te krijgen.

On – off fenomeen: de ene dag reageert de patient goed op de medicatie de volgende dag heeft het veel minder effect

Freezing: de patient heeft het gevoel dat de voeten aan de grond geplakt zitten en het lukt niet om te starten met lopen.

Oplossing drug – holiday: de patient stopt tijdelijk met alle medicatie: hierdoor wordt de behandeling als het ware herstart en zijn hopelijk de nadelen verdwenen.  vakantiemodus

Welke vragen heb je?

maak opdracht 6

voor de volgende les

hoofdstuk 29

29.4 / 29.6 .1 / 29.7