Stijlfouten les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Stijlfiguren.

We hebben het vorige week over beeldspraak gehad.

Welke drie vormen waren er? Weet je ook nog een voorbeeldje?

Beeldspraak

Vergelijking = Deze fietstocht lijkt wel de Tour de France.

Metafoor= Is deze Tour de France bijna afgelopen (zegt leerling zeurend als hij/zij naar kamp fietst).

Personificatie: De zon verbergt zich achter de wolken.

Formuleren: stijlfouten, dubbelop

Vandaag gaan we het hebben over stijlfouten. Namelijk over de volgende drie: pleonasme, tautologie en contaminatie.

En over formuleerfouten: Onjuiste herhaling, dubbele ontkenning en incongruentie.

Aan het einde van de les...

...kan je de volgende stijlfouten herkennen:

1. een pleonasme
2. tautologie
3. contaminatie 

...kan je de formuleringsfouten herkennen:

1. dubbele ontkenningen
2.  onjuiste herhalingen
3. Incongruentie

Pleonasme

Komt van het Griekse woord 'pleonasmos', betekent: overvloed.

Bij een pleonasme is er sprake van twee verschillende woordsoorten, waarbij het ene woord iets uitdrukt wat al in het andere woord besloten ligt. 

• Het witte sneeuw.

Tautologie

Een tautologie lijkt op een pleonasme, maar in dit geval herhaal je de hele betekenis van een woord. Een tautologie wordt soms gebruikt als een uitdrukking. Dan is het gebruik van een tautologie goed: gratis en voor niets, na lang wikken en wegen.

Fout is een tautologie als het overtollig is:

• Zodra hij mijn bericht kreeg, is hij onmiddellijk op de fiets gestapt. 

Tautologie

Twee dezelfde woordsoorten samen gebruikt.

Je kan er 1 weglaten en dan is de zin correct.

Twee mogelijkheden.

Voor altijd en eeuwig

Misschien wellicht komen ze erachter.

Pleonasme

Twee verschillende woordsoorten overlappen elkaar, ze zijn niet beide nodig. --> kenmerk, zit al in het woord besloten. Maar 1 mogelijkheid.

De rode tomaat

De bitcoin is omlaag gekelderd.

Pleonasme en tautologie

Wat is hier het pleonasme?

?

Hoorde je hier een pleonasme of een tautologie?

1. Pleonasme
2. Tautologie

Contaminatie

Een contaminatie is een verhaspeling van twee woorden of uitdrukkingen. Deze worden dan door elkaar gebruikt, waardoor dus een contaminatie ontstaat. 

bijv. 

Je moet dat overnieuw doen! (overnieuw is de contaminatie)

Je moet dat opnieuw doen.

Je moet dat over doen.

Contaminatie

1 contaminatie: medeklasgenoot 

2 contaminatie: de prijs is duur 

3 contaminatie: zwaar wegen 

4 contaminatie: volgens mijn mening 

5 contaminatie: nachecken 

6 contaminatie: behoort tot een van de 

7 contaminatie: optelefoneren 

8. De temperatuur is warm.

Voorbeelden!

• 1 contaminatie: medeklasgenoot - klasgenoot
• 2 contaminatie: de prijs is duur - is te hoog
• 3 contaminatie: zwaar wegen - veel wegen / is zwaar
• 4 contaminatie: volgens mijn mening - volgens mij / naar mijn mening
• 5 contaminatie: nachecken - checken / nakijken
• 6 contaminatie: behoort tot een van de - is één van de / behoort tot
• 7 contaminatie: optelefoneren - opbellen / telefoneren
• 8. Contaminatie: De temperatuur is warm - De temperatuur is hoog/het is warm.

Meester in een noodsituatie.

Wat is een contaminatie?

1. Een foute combinatie van twee woorden/uitdrukkingen
2. De kleine lettertjes
3. Het gebruik van vaktaal
4. Iets wat je op twee manieren kunt uitleggen

Waar is dit woord een contaminatie van: irriteren aan

1. ergeren aan, irriteren aan
2. irriteren aan, ergeren
3. ergeren aan, irriteren
4. irriteren, ergeren

De oude bejaarde ging op donderdag een gezellig potje klaverjassen.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

Wij hopen in staat te zijn u volgende week te kunnen halen.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

Begrijpend lezen moet hij telkens overnieuw doen.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

Onjuiste herhaling

Als een vast voorzetsel ten onrechte twee keer wordt gebruikt, is dat een onjuiste herhaling.

?

In de plannen van het kabinet om de hypoyheekrenteaftrek af te schaffen zien de meeste Nederlanders niets in.

Onjuiste herhaling

In de plannen van het kabinet om de hypotheekrenteaftrek af te schaffen, zien de meeste Nederlanders niets in.

Dit moet zijn:

In de plannen van het kabinet om de hypotheekrenteaftrek af te schaffen, zien de meeste Nederlanders niets. 

Notatie: in ... in = onjuiste herhaling

Onjuiste herhaling

(1) Op zo'n partij als Partij voor de Dieren zou een overtuigd vleeseter niet op moeten stemmen.

Onjuiste herhaling

(2) Het invullen van de belastingaangifte is iets waarmee veel mensen moeite mee hebben.

Dubbele ontkenning

Twee keer een ontkenning gebruiken, waardoor je het tegenovergestelde zegt van wat je bedoelt.

Hij gebruikt nooit geen suiker in de thee.

(‘nooit’ of ‘geen’ weglaten)

Incongruentie

Het getal van het onderwerp en de persoonsvorm zijn niet gelijk.

De media schrijven over de wedstrijd.

Een groep jongeren ergert zich aan het huidige rooster.

Incongruentie is...

1. ow en pv die in getal niet overeenkomen
2. een verwijsfout
3. een dubbelop fout
4. een fout in de bijzin

Lesdoelen behaald?

...kan je de volgende stijlfouten herkennen:

1. een pleonasme
2. tautologie
3. contaminatie 

...kan je de formuleringsfouten herkennen:

1. dubbele ontkenningen
2.  onjuiste herhalingen
3. Incongruentie