Teams les 3.5 (2023)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Imperium Romanum

3.5 les 1

Leerdoelen 3.5 les 1

1. Ik kan drie voorbeelden noemen van de problemen waarmee het R.R. vanaf het jaar 250 te maken kreeg.
2. Ik kan het begrip 'imperial overstretch' in eigen woorden uitleggen.

De jaren 27-180 in het R.R. noemen we ook wel de tijd van de Pax Romana (Romeinse Vrede). Het was een welvarende periode met binnenlandse vrede en succesvolle Romeinse keizers.

Het einde van een bloeiperiode

• In het jaar 180 sterft de laatste keizer van de 'Vijf Goede Keizers'; Marcus Aurelius.
• Je kent hem uit de film Gladiator.
• Commodus volgde hem op.

Links in de afbeelding: Marcus Aurelius (121-180).

Hoe ging Marcus Aurelius ook alweer dood in de film Gladiator?

1. Hij stierf in een gevecht met de Germanen.
2. Hij werd gedood door zijn zoon Commodus.
3. Hij stierf een natuurlijke dood.
4. Hij stikte in een vissengraat.

Problemen in het R.R. vanaf het jaar 250

Vanaf het jaar 250 gaat het minder goed met het R.R.:

1. Teveel keizers volgen elkaar (te) snel op.
2. Het R.R. wordt continu aangevallen door (steeds meer georganiseerde) Germanen.
3. Er is een economische crisis; 

• er zijn teveel soldaten nodig.
• de soldaten kosten veel geld om ze tevreden te houden.
• Germanen worden omgekocht om maar niet aan te vallen.

4. Ziektes in het R.R.

De Antonijnse Plaag van 165. Zo'n

10% van de Romeinse bevolking stierf op een bevolking van ca. 100 inwoners.

Keizer Diocletianus (284-305)

Keizer Diocletianus nam o.a. een aantal economische maatregelen om het R.R. te redden:

1. Beroepen/bedrijven werden erfelijk. (>belasting)
2. Boeren waren gebonden aan hun grond (>belasting)
3. Er kwamen veel ambtenaren bij om de zaken te controleren.

Huiswerk

Maken 3.5 opdracht 1, 3 t/m 8 + 10.

We gaan de eerste 10 minuten in stilte aan de slag.

Imperium Romanum

3.5 les 2

Mededelingen

• Rooster
• Minirooster / vrije dagen
• Keuze uren (?)

Splitsing R.R.

• Vanaf 395 wordt het R.R. in twee delen opgesplitst:
• West-Romeinse Rijk (395-476).
• Oost-Romeinse Rijk (395-1453).

• Oorzaak: imperial overstretch; daarmee wordt bedoeld dat een wereldrijk groter wordt dan het zelf aan kan.

Macedonische Rijk (330-300)

Ottomaanse Rijk (1300-1900)

Derde Rijk (1933-1945)

De Limes vóór het jaar 300

• Limes =  de noordelijke grens van het Romeinse Rijk. Bestond uit:

1. Wachttorens.
2. Legerkampen (castra).
3. Forten (castella).

• Met deze grens moesten vijandige Germanen buiten de deur worden gehouden.
• Dat verliep in de 3^e eeuw steeds moeizamer.

De Limes ná het jaar 300

Vanaf ca. 300 komt er een nieuwe manier van verdedigen:

1. Alleen bij strategische punten werden nog forten gebouwd.
2. Snelle ruitereenheden (zie afb. links); konden snel ingrijpen wanneer het nodig was.

Maar het lukt niet meer om de Germanen te stoppen na het jaar 400.

Einde West-Romeinse Rijk

• 476: laatste West-Romeinse keizer Augustulus wordt afgezet.
• Germaans stamhoofd op de troon: Odoaker (zie afb. rechts).
• Dit was het einde van het W.R.R.

• En het Oost-Romeinse Rijk?
  

Oost-Romeinse Rijk blijft bestaan

• Het O.R.R. was rijker dan het westen, dankzij de rijkdom van de Grieken en Egyptenaren.

• Zij konden de Germanen gewoon afkopen.

• Constantinopel was rond 550 de grootste stad in de wereld.

Einde O.R.R.

• Onder keizer Justinianus I (527-565) maakt het O.R.R. een bloeiperiode door (bouw Haga Sofia, veel veroveringen, liet wetboeken maken).

• In 1453 verovert Mehmet II (zie afb. rechts) Constantinopel. Dit is het einde van het O.R.R.

Huiswerk

Maken 3.5 1 t/m 8 + 10.

Maken 3.5 opdracht 12 t/m 17.