Brugklas - Poëzie - Introductie

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1,2

POËZIE

Wat weet je tot nu toe over poëzie?

Lees het gedicht

Dit gedicht vind ik...

Heel leuk

Wel grappig

Stom

Iets anders

https:

POËZIE IS OVERAL

Wat wist je nog niet en weet je nu wel na het kijken van het filmpje?

Welke rijmvorm is dit?

1. Enjambement
2. Eindrijm
3. Alliteratie
4. Vormgedicht

Welke dichtvorm is dit?

1. Enjambement
2. Eindrijm
3. Alliteratie
4. Vormgedicht

Welke dichtvorm is dit?

1. Enjambement
2. Eindrijm
3. Alliteratie
4. Vormgedicht

Welke dichtvorm is dit?

1. Enjambement
2. Eindrijm
3. Alliteratie
4. Vormgedicht

Poëzie - rijmsoorten

Kenmerken van gedichten

Uiterlijke vorm:

- Regels zijn kort

- Veel wit om de regels heen

Vaak:

Soms:

- Sommige woorden hebben meerdere betekenissen

- Sommige woorden worden herhaald

- Opbouw in strofen

- De woorden aan het eind van de regels rijmen

- Klank is belangrijk

Strofe

De regels in een gedicht noem je versregels. De versregels die in groepjes bij elkaar staan noem je een strofe.

Vergelijk een strofe van een gedicht met 

een alinea van een tekst.

Elke strofe heeft een deelonderwerp

EINDRIJM

Op twee slakken

Twee slakken waren al sinds jaren

op weg van Groningen naar Haren.

Ten slotte kwam geheel ontdaan

de oudste aan het eindpunt aan.

Hij slikte en sprak diep bewogen:

'Mijn broer is uit de bocht gevlogen.'

uit: 'De peperbek', 1966.

RIJMSCHEMA

Een dichter hanteert vaak een volgorde voor zijn rijmwoorden binnen een strofe, dit wordt een rijmschema genoemd.

aabb cc

Elke rijmklank heeft een letter als symbool.

De klank in de eerste regel krijgt de letter a

als symbool, de volgende rijmklank krijgt b

als symbool. Et cetera.

Valentijn is fijn

maar elke dag

bij het zien van je glimlach

is gelukkig zijn

Valentijn is fijn

ik wil elke dag

gelukkig zijn

bij het zien van je glimlach

Valentijn is fijn

is gelukkig zijn
bij het zien van je glimlach

elke dag

abba

aabb

abab

gekruist rijm

omarmend rijm

gepaard rijm

Beginrijm: voorrijm

Voorrijm:

Epikurisch feestgezang

Ruisende wanden, en schittrende zalen,

Bruisende bekers en ramlende schalen,

Blinkende toortsen in flonkrend kristal,

Klinkende kelken en jubelgeschal!

Schaatrende buien van lachen en zingen,

Klaatrende stromen en kurken aan ’t springen;

Spreien van dons voor het uitgerukt lijf,

Reien van vrinden in ’t zalig verblijf!

uit het werk van P.A. de Génestet (1829 – 1861)

Wanneer beginwoorden dezelfde klank hebben

Beginrijm: alliteratie

Alliteratie:

Wij weten wat we willen!

De kat krabt de krullen van de trap.

Berend Botje, Donald Duck, Guus Geluk, Mickey Mouse

Witte winter,

wollen wanten,

warme jas

waar gisteren nog gras was

zie ik pijltjes in de sneeuw

poes volgt de pootjes

van een spreeuw

Wanneer verschillende woorden met dezelfde letter beginnen

Assonantie (klinkerrijm)

Assonantie:

Let op de klank van de klinkers als je half wilt rijmen.

Herhaling van de klank van de klinkers in het midden van woorden, 

zonder verder te rijmen

Alliteratie en assonantie

Alliteratie (beginrijm):
Groen - grom - griezel etc.
Assonantie (klinkerrijm):
Moeten - groenten - doe - vroeg - troep - schoen- moeder - groen - groeien

Liesje leerde Lotje lopen langs
de lange Lindenlaan

1. Alliteratie
2. Assonantie
3. Eindrijm
4. Beginrijm

De man uit Waddinxveen
woont zijn hele leven al alleen

1. Alliteratie
2. Assonantie
3. Eindrijm
4. Beginrijm

De muis gaat naar huis

1. alliteratie
2. assonantie
3. Eindrijm
4. beginrijm

Wat houdt eindrijm in?

Voor eindrijm zijn er verschillende rijmschema's

Voorbeelden zijn:

Gepaard rijm:  AABB

Gekruist rijm: ABAB

Omarmend rijm: ABBA

Gebroken rijm: ABCB

Welke rijmschema heeft dit gedicht?

1. AABB
2. ABAB
3. ABBA
4. ABCB

Rijm is een extra muziekaal stukje van taal

Eens

Oneens

Welke dichtvorm is dit?

1. Enjambement
2. Eindrijm
3. Alliteratie
4. Vormgedicht

Wat houdt enjambement in?

dit dus!

Welke dichtvorm is dit?

1. Enjambement
2. Eindrijm
3. Alliteratie
4. Vormgedicht

In het vormgedicht is de vorm van groot belang voor de inhoud.
De inhoud van dit gedicht wordt door de vorm ervan uitgebeeld.
Dus als ik een gedicht schrijf in de vorm va een giraffe, dan moet het gedicht ook over een giraffe gaan.

1. Waar
2. Niet waar

Welke dichtvorm is dit?

1. Enjambement
2. Eindrijm
3. Alliteratie
4. Vormgedicht

Wat houdt alliteratie in?

dit dus!

Probeer dit maar eens zo snel mogelijk te lezen!

De knappe kapper kapt knap, maar de knecht

van de knappe kapper kapt knapper dan de

knappe kapper kappen kan.

Moet een gedicht altijd rijmen?

1. Ja
2. Nee

In de Middeleeuwen rijmden gedichten omdat niet iedereen pen en papier had en een gedicht op rijm makkelijker te onthouden was.

1. Waar
2. Niet waar

Wat moet je doen bij het voordragen van een gedicht?

Zoals dansen mooi wandelen is,
is poëzie mooi denken

Eens

Oneens