Par 10.1 Soorten straling

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Par 10.1

Soorten straling

Ionisatie:

- Waterstofatoom: 13,6 eV

- Metaal: 2-4 eV

- Ong 5 eV nodig om basen in DNA te ioniseren

- Vanaf ong 10 eV raken alle stoffen geioniseerd!

Dus: EM-straling > 10 eV per definitie ioniserend genoemd

In natuur bleken 3 soorten straling te zijn: 

1. EM-straling (fotonen) met energieën groter dan zichtbaar licht

2. Geladen deeltjes met massa: 

2a Elektronen

2b Heliumkernen

alpha-deeltje

• Heliumkern (2p+2n) die uit kern atoom gaat (zie volgende slide)
• Is dus een relatief groot deeltje
• Als ze materiaal binnendringen dus grote kans op botsing met een elektron of zelfs een kern
• Ze raken dus snel zijn energie kwijt: dracht dus kort
• Richt dus in korte tijd veel schade aan
• Onderweg pikt alpha-deeltje ergens een elektron op (als Energie alpha lager is). Dan wordt het een 'gewoon' He-atoom

Beta-deeltje

• Elektron (die uit de kern is ontstaan van het 'moederdeeltje')
• neutron uit kern verandert in proton en elektron
• proton blijft in kern
• elektron gaat kern uit
• massa is klein, dus bij botsing verandert richting. Pad is dus grillig(er dan bij alpha-deeltje met grotere massa)

gamma-straling

• Bestaat uit fotonen (energiepakketjes)
• Zijn dus geen concrete deeltjes
• Zijn hoog-energetisch
• Dringen diep in materie door (grote dracht), ivm laag ioniserend vermogen

Isotopentabel 25A BINAS

m staat voor isomeer (Isomeren (van het Grieks isos = gelijk, meros = deel) zijn stoffen die met elkaar overeenkomen doordat hun moleculen hetzelfde aantal en dezelfde soort atomen bevatten, maar die van elkaar verschillen door de wijze waarop die atomen onderling zijn verbonden of geschikt

Dracht en doordringend vermogen

• alpha en bèta verliezen per ionisatie ong 10eV
•  na een x-aantal botsingen is de energie dus op
• ioniserend vermogen van bèta is minder dan van alpha, omdat bèta kleiner deeltje is. 

K-vangst

• Dan vangt de kern een elektron in die in de K-schil zit
• Dat elektron gaat dan samen met een proton uit de kern en wordt een neutron
• e^- + p --> n 
• 
  

EM-straling: ioniserend vermogen afh van energie

• E<10eV (zachte röntgenstraling) raakt E kwijt door foto-elektrisch effect . Foton zelf verdwijnt helemaal.
• Harde röntgenstraling en gamma: raakt E kwijt door foto-elektrisch effect en door verstrooiing: elastisch (raakt daarbij geen E kwijt) en niet-elastisch (raakt daarbij wel E kwijt). Hierbij gaat er ALTIJD een deel door de materie heen (verdwijnt dus NOOIT helemaal): hierdoor kan je niet spreken van maximale dracht

Doordat er geen maximale dracht is: 

Röntgenfoto's : 

maken.wikiwijs.nl

Maak de volgende opgaven

2, 4, 5, 6, en 7