2.10 Stijlfiguren en beeldspraak, gedicht 2.5

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Havo 5

Literatuur

Planning vandaag

• Korte presentaties : Advan - Romano
• Stillezen: Reinaert de Vos
• Theorie poëzie: beeldspraak en stijlfiguren
• Oefenen via LessonUp
• Gedicht 2.5: 'Dochter'
• Drillsteroefeningen

Korte presentaties

Vandaag twee korte presentaties van Advan en Romano.

Je geeft je tips--> geel blaadje.

Je geeft je tops --> blauw blaadje.

Stillezen

Wat weten wij al over 'Reinaert de Vos'?

1. dierenfabel

2. Reinaert: sluw, ontlopen

3. De Hofdag in het bos, Pinksteren, rechtbank, koning Nobel

4. 

Uitleg van het boek:

• De hofdag (begin)
• Koning Nobel
• Reinaert zijn slechte daden.
• Vrouw van Isegrim is verkracht, worst van Courtois is gestolen, Coppe is doodgebeten en onthoofd.
• Reinaert is tot de dood veroordeeld.
• Grimbeert 
• Boodschap: Reinaert moet aangepakt worden!

Beeldspraak en stijlfiguren

In deze les leer je beeldspraak en stijlfiguren herkennen in gesproken en geschreven teksten. 

Opdracht: 

1. Welke voorbeelden van stijlfiguren (alliteraties, herhalingen, overdrijvingen, vergelijkingen en figuurlijke uitdrukkingen) kom je tegen in het volgende fragment?

Waarom gebruiken we beeldspraak en stijlfiguren?

Empathie wekken van de lezer/luisteraar - om het met iemand eens te zijn, moet je diegene wel vertrouwen. 

Om de tekst aantrekkelijk te maken - om iemand te overtuigen wil je dat je hele betoog gelezen wordt. 

Om de tekst begrijpelijk te maken - beeldspraak zorgt ervoor dat je er een 'beeld' bij krijgt, dus dat je het beter begrijpt. 

Wat is een metafoor?

1. Mijn opa rookte als een schoorsteen
2. Het schip danste op de golven
3. Niemand wil vriendin zijn met zo'n heks

Toen Robin binnen kwam, zag ik Iris plotseling zo rood als een tomaat worden.

De sneeuw lijkt wel een witte deken die over het landschap is gelegd.

een vergelijking

een vergelijking met als

Vergelijking

Het verband tussen beeld en wie/wat je bedoelt, is duidelijk 

(Iris - tomaat of sneeuw - deken)

de overeenkomst wordt genoemd (rood of wit).

De kerst komt eraan.

1. Nog lang niet!
2. De kerst kan zelf niet aan komen lopen.
3. Je bedoelt: het is bijna 25 december.
4. Dit is een personificatie.

Mijn auto wilde vanochtend niet starten.

1. Dat is balen.
2. Dit is een personificatie.
3. De auto beslist dat zelf niet.
4. Je kunt beter met de fiets gaan!

Personificatie

Een object (Kerstmis, de auto)

krijgt een menselijke eigenschap toebedeeld

(aankomen/arriveren, willen).

'Ober, geef mij nog een glas!'

1. Ik wil graag nog een glas.
2. Ik ga ervan uit dat ik nogmaals hetzelfde krijg.
3. Ik wil graag een glaasje met ranja, bier of water.
4. Ik heb geen dorst meer.

Metonymia

vormen van deel - geheel 

je noemt een deel (glas), 

maar bedoelt het geheel (glas met inhoud)

of andersom: geheel - deel

en de gesprekspartner begrijpt dit

Andere voorbeelden

Nederland heeft de wedstrijd met 1-0 gewonnen.

Daar hangt een Picasso aan de muur.

Graag alle neuzen deze kant op!

Repetitio - herhaling

De eenvoudigste vorm van een enumeratie.

Uur na uur zagen we hetzelfde tijdens de rit.

Enumeratie - opsomming

Een opsomming die wordt gebruikt om iets te benadrukken.

Ik zag urenlang alleen maar heuvels, bomen en geiten.

Antithese - tegenstelling

Bij een tegenstelling worden tegengestelde dingen gecombineerd zodat ze meer opvallen.

In een politieserie heb je altijd de goedaardige agent en zijn strenge collega.

Is de uitspraak waar of niet waar?
Een repetitio bestaat uit een opsomming van drie onderdelen.

1. waar
2. niet waar

Paradox

Een schijnbare tegenstelling. Hij bestaat uit een combinatie die niet lijkt te kloppen. Als je er dan nog eens over nadenkt, blijkt het toch wel mogelijk te zijn.

Schrijven is de kunst van het schrappen.
Weinig alcohol kan te veel zijn.
Alleen samen krijgen we corona onder controle.

Antithese of paradox?
Zij steunen elkaar door dik en dun.

1. Antithese
2. Paradox

Antithese of paradox?
Hij zei dat hij zichzelf heel succesvol, goed, knap en bescheiden vond.

1. Antithese
2. Paradox

Retorische vraag

Een vraag waarop je geen antwoord verwacht. Het antwoord zit namelijk in de vraag opgesloten.

Liggen we hier niet lekker in de zon?

Understatement

Bij een understatement wordt iets op een spottende manier verkleind of verzwakt. Het verschil met het eufemisme zit hem in de spot.

Bill Gates heeft een aardig zakcentje verdiend met zijn computers.

Eufemisme

Als je iets wat niet prettig of niet netjes is, op een verzachtende/ verbloemende/ nette manier onder woorden brengt.
 

Hoe is het met uw stoelgang?’, informeerde de dokter.

Door werkzaamheden heeft u wat extra reistijd naar Amsterdam.

Hyperbool

Bij een hyperbool wordt iets op een overdreven manier uitgedrukt. Je gebruikt een hyperbool om iets te laten opvallen.

Ik heb een eeuw staan wachten.
Ik ben in een seconde terug.

Hij heeft een glaasje jenever teveel op.

Hyperbool of understatement?

1. hyperbool
2. understatement

Ik heb van de zenuwen geen oog dicht gedaan.

hyperbool of understatement?

1. hyperbool
2. understatement

Van welk stijlfiguur wordt hier gebruik gemaakt?

'Een leuk karretje', zei Hetty toen ze de Jaguar van Felix zag.

1. eufemisme
2. understatement
3. hyperbool
4. climax

Van welk stijlfiguur wordt hier gebruik gemaakt?

Helaas moest Kees zijn oude hond Willem laten inslapen.

1. eufemisme
2. understatement
3. hyperbool

Woordspeling

Een woordspeling gebruik je om een grappig effect te bereiken. Bij een woordspeling worden één of meer woorden in twee betekenissen tegelijk gebruikt.

Drink met maten, nooit alleen.

Het is natuurlijk: Drink met mate.

Gedicht 2.5

Dochter

Dichter: Jana Arns

Wij lezen het gedicht.

--> opdracht 1 t/m 8 maken.

Je werkt aan de drillsteroefeningen:

Je werkt aan jouw drillsteroefeningen/ communicatie/ spelling.

via mijn.boomvoortgezetonderwijs.nl

Huiswerk

Maandag 16 december 2024

Reader taalvaardigheid: 

Tekst 2.6 De pillenbranche is kennelijk zelf ziek.

Je maakt de opdrachten en de opdrachten van woordenschat.

SE2: Nederlands havo maandag 13 januari 2025