2.1 Handel en nijverheid in de republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

§2.1 handel en nijverheid in de Republiek

vervolg

H2 De Gouden Eeuw

§2.1 handel en nijverheid in de Republiek

Leerdoelen

• Je kunt een beschrijving geven van de economie van de Republiek.
• Je kunt uitleggen hoe de economie van de Republiek onderdeel werd van de wereldeconomie en welke rol de VOC  en de WIC daarbij speelden
• Je kunt een verband leggen tussen de driehoekshandel, de slavenhandel en de plantageslavernij

Gouden Eeuw
van Nederland

Wat ging er vooraf?

• De Nederlandse Opstand (Tachtigjarige Oorlog) tegen Spanje
  1568-1648

• verder zonder koning Filips II

• Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1588)

Economie Republiek

• Na 1450: Hollandse steden nemen Oostzeevaart over
• 1540: A'dam uitgegroeid tot grote markt voor graan en hout
• Maar... Antwerpen nog de belangrijkste handelsstad 
• Val Antwerpen in 1585 --> vluchtelingen naar Republiek -->  namen kennis, macht en geld mee

Wol/laken: uit schotland en vlaanderen

Zuivelproducten: uit nl, want veel velden en ruimte voor vee, maar te nat en niet ideaal voor graansoorten.

 Oostzeevaart

• Handel met gebieden rond de Oostzee, in Scandinavië
  
  
• hout en graan
• Laken(/wol) en zuivelproducten

Wol/laken: uit schotland en vlaanderen

Zuivelproducten: uit nl, want veel velden en ruimte voor vee, maar te nat en niet ideaal voor graansoorten.

Spaanse furie (Antwerpen)

• Spanje was bankroet! (geld was op)
• Soldaten konden niet meer betaald worden. (Sommige soldaten waren al 2.5 jaar niet meer betaald)
• Boze soldaten gingen plunderen in steden zoals Antwerpen en Maastricht.
  

Blokkade van de Schelde

--> Helemaal afgezet!

Nederlanders sloten de schelde af. Alle goederen moesten langs zeeland. Zo kon er ook goed gecontroleerd worden dat er geen wapens of smokkelwaar bij zat. Ook kon hier ook meer tol op gegeven worden waardoor de Nlers hier rijker van werden. 

Niet erg handig voor de handelaren die in Antwerpen woonden. Vertrokken veel naar Amsterdam 

De economie van de Republiek

• Rond 1600 snelle ontwikkeling Hollandse handel en nijverheid
  --> Meeste geld wordt verdiend met handel: handelskapitalisme 
• Ingekochte goederen tijdje opslaan, doorverkopen als je veel winst kan halen. 
• Plaats waar goederen werden opgeslagen: stapelmarkt

Deze les 

• Leerdoelen 
• Even terugblikken naar vorige les
• Vervolg uitleg §2.1
• Maken opdrachten §2.1

Leerdoelen

• Je kunt een beschrijving geven van de economie van de Republiek.
• Je kunt uitleggen hoe de economie van de Republiek onderdeel werd van de wereldeconomie en welke rol de VOC  en de WIC daarbij speelden
• Je kunt een verband leggen tussen de driehoekshandel, de slavenhandel en de plantageslavernij

16e eeuw

• Spanjaarden + Portugezen ontdekken nieuwe handelsroutes en werelddelen
• Handelen in:
  - Rietsuiker, cacao, koffie en tabak uit Amerika
   - Specerijen uit Azië
• wereldeconomie 

VOC

• De Republiek wilde dit ook
• Eerst: verschillende kleine compagnieën naar Azië.
  Later gaat dit op in 1 grote:
  
  VOC: Verenigde Oost-Indische Compagnie (1602)
  

Waarom?

• samen tegen andere landen

• concurrentie tussen Nederlanders onderling vermijden

VOC

• Handelswaar: specerijen

• Handelsmonopolie Azië (alleen zij mogen daar handelen)

• Forten + handelsposten bouwen

• Verdragen sluiten

• Oorlog voeren (veel geweld!)

Oprichting WIC

• WIC = West-Indische Compagnie 
• 1621
• Handelsmonopolie west Afrika en Amerika
• Kaapvaart, VOC deed dit niet.
• Minder succesvol dan VOC
• driehoekshandel 

Rechten VOC + WIC

1. Handelsmonopolie 
2. Forten + handelsposten bouwen
3. Verdragen sluiten met vorsten
4. Oorlog voeren

WIC

• Slavenhandel:
  Afrikanen werden naar Amerika gebracht om te werken op de plantages
• Producten van de plantages naar Europa gebracht + verkocht
• Met geld wapens/buskruit/textiel kopen en weer verkopen in Afrika in ruil voor slaven.

Slavernij tijdens de koloniale tijd

Waarom slavernij?

• Veel plantages lagen in Zuid-Amerika en waren bezit van Europeanen
• Plantageprducten, zoals koffie, tabak, katoen en suiker, zijn erg populair in Europa
• Om de producten te verbouwen waren veel landarbeiders nodig.
• De oorspronkelijke bewoners van dit gebied waren volgens de Europeanen 'ongeschikt' voor deze arbeid...of al uitgemoord in de eeuwen ervoor...

Transatlantische slavenhandel

• Europese handelaren namen producten, zoals munitie, wapens en alcohol mee naar Afrika.
• Daar werden ze door Afrikaanse stammen geruild tegen slaven: dit waren meestal gevangen genomen leden van andere Afrikaanse stam. 
• Deze slaven werden vervolgens vervoerd naar slavenmarkten in Zuid-Amerika

De afbeelding laat zien op welke wijze slaven werden vervoerd op een slavenschip. Dergelijke tekeningen werden meestal gemaakt om aan te geven op welke vreselijke manier de slaven werden vervoerd. Deze tekening is gemaakt in opdracht van een commissie van de Engelse regering.

Aan boord van een slavenschip

• Vervoer en behandeling van de tot slaaf gemaakte mensen was vreselijk
• Slaven werden vaak naakt en geketend aan elkaar vervoerd
• Onhygiënische en ziekmakende omstandigheden leidden vaak tot de dood
• Dode slaven werden, zonder enige vorm van respect, overboord gegooid.
• Een slavenschip kon je soms op 5 zeemijlen (9 kilometer) afstand ruiken

Slavenmarkten

• De slaven die het overleefden werden verkocht op slavenmarkten
• Daar werden de slaven 'opgepoetst' om er goed uit te zien.
• Slaven waren niet goedkoop: ongeveer 200 gulden. Dat zou tegenwoordig ongeveer €2000 zijn. Voor die tijd waren dit enorme bedragen.
• ...maar eigenlijk kocht je dus een mens voor een paar duizend euro...

Fort Elmina in Ghana, Afrika, was het fort waar vanuit Afrikaanse slaven werden 'ingekocht' en 'verscheept' naar Zuid-Amerika. 

Wat is de Oostzeevaart?

1. Handel tussen Nederland en het Oostzeegebied
2. Handel tussen Azië en Amerika
3. Handel tussen Nederland en Scandinavië
4. Handel vanuit de Oostzee

Waar handelde men in de Oostzeevaart in?

1. Wapens en textiel
2. Specerijen
3. Graan en hout
4. Slaven, goud en zilver

VOC staat voor

1. Vereniging Oost-Indische Compagnie
2. Verenigde Oost-Indie Compagnie
3. Verenigde Oost-Indische Compagnie
4. Verenigde Oost-Indische Campagne

De VOC had een aantal rechten. Wat zijn rechten van de VOC?

1. De VOC mocht oorlog voeren
2. De VOC mocht verdragen sluiten
3. De VOC mocht forten bouwen
4. De VOC mocht als enige handel drijven met Azië

WIC staat voor

1. West-Indië compagnie
2. Wereld-Indië Compagnie
3. West-Indische Compagnie
4. West Oost-Indische Campagne

De WIC voer op

1. Indonesië
2. Suriname
3. Scandinavië
4. Amerika

Wat past NIET bij de WIC?

1. 1621
2. Slavenhandel
3. Monopolie
4. Specerijen

Driehoekshandel: Sleep de zinnen naar het goede land.

West - Afrika

Amerika

De Nederlanden

Hier werden de slaven verkocht.

Hier werden de slaven gekocht.

Rietsuiker en tabak, koffie, katoen, rum.

Wat waren de twee overeenkomsten tussen de VOC en de WIC?

1. Ze werkten samen in een compagnie.
2. Ze voeren met grote handelsschepen op Indië.
3. Ze brachten allebei hun handelswaar naar Amerika.
4. Ze hadden allebei een monopolie op de handel.

Sleep de woorden naar de goede plek.

WIC

VOC

Handelsposten.

Oost - Indië.

Kolonies.

Amerika.

Specerijen.

Slaven.

De Voc en de Wic waren belangrijk in de wereldhandel. Welke twee zinnen horen daar bij?

1. Ze brachten overal in de wereld veel rijkdom.
2. Ze hadden het alleenrecht op de handel met Oost en West Indië.
3. Ze werkten samen met andere Europese handelaren.
4. Zij handelden in producten die uit alle werelddelen kwamen.

Aan de slag 

• Opdrachten paragraaf 2.1 in Memo Online
  M: §2.1:  3 t/m 15 --> hw volgende les. 

• Opdracht PTD Gouden Eeuw kwartet