H5 Ridders, horigen en monniken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

H4 Geloof en Geweld

H5 Ridders, horigen en monniken

Inleiding

Periode

Tijdvak

Jaartallen

Samenleving

Middeleeuwen

Landbouw samenleving

500-1000

Tijd van Monniken en Ridders

Kenmerkende Aspecten

• het ontstaan en de verspreiding van de islam
  
• de vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid
  
• het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur
  
• de verspreiding van het christendom in geheel Europa
  

Standensamenleving

§5.1 Het Rijk van Karel de Grote

Rijk van Clovis

Frankenrijk onder Pepijn de Korte

Motieven voor de strijd

• veilige grenzen
  
• christendom verbreiden/heidendom bestrijden
  
• strijd is een hoog goed
  
• land en buit voor de krijgers(hierdoor bleven de krijgers trouw aan hem)
  

Strijd

• Tegen de Saksen van 772 tot 785. En van 795 tot 802. 
• Tegen de Langobarden (ook Lombarden genoemd). 
• In Beieren in 787. 
• Tegen Avaren (Mongolen)

Rijk van Karel de Grote

Feodale stelsel (leenstelsel)

§5.2 De vroegmiddeleeuwse landbouwsamenleving

Ontstaan domeinen

• In de vroege middeleeuwen namen nijverheid, handel en de rol van het geld af.
• Het overgrote deel van de bevolking vond werk in de landbouw
• Einde agrarisch-urbane samenleving

Hofstelsel

Domein van de grootgrondbezitter (edelman/geestelijke/klooster) werd in tweeën gesplitst:

• vroonland (van heer, gebouwen etc.)
  
• hoevenland (van boeren die hiervoor herendiensten
  

       moesten verrichten).

Dorestad

Kleine handelsstad

Noormannen

• Denemarken, Noorwegen en Zweden
• Landbouw, vissen, jagen en handel
• Goede scheepsbouwers

Redenen voor aanvallen

• Groei van de bevolking
• Erfrecht
• Denen voelen zich bedreigd door Karel de Grote
• Rijk worden

§5.3 De verspreiding van het christendom

Geestelijken

In de vroege middeleeuwen waren de geestelijken zeer belangrijk:

•  Ze waren de enigen die konden lezen en schrijven.
• De koningen hadden hen nodig voor het bestuur.
• De geestelijken stonden in contact met god.
• Ze waren rijk.

Geestelijken

• Ook binnen de geestelijkheid waren er belangrijke en minder belangrijke personen:
  

            Paus-aartsbisschoppen-bisschoppen-priesters

• De kloosterlingen leefden volgens belangrijke regels, opgesteld door Benedictus.
  
• Kloosters waren belangrijke centra voor onderwijs, cultuur en wetenschap.

Kerstening

West-Europa was na de val van het Romeinse rijk deels heidens.

496 de bekering van de Frankische koning Clovis en duizenden krijgers.

Ierland en Brittannië christelijk. Van hieruit werd Europa christelijk gemaakt.

Willibrord en Bonifatius naar de Lage landen.

bekeren

• geen goden, maar wel reuzen etc.
• overnemen van heidense elementen
• bewijzen van superioriteit van christendom door het vernietigen van heilige zaken van heidenen.

• heiligdommen ombouwen tot kerken
• gebruik van afbeeldingen

§5.4 Een nieuw geloof: de islam

Islam

• Omstreeks 570 geboorte profeet Mohammed
• Mohammed kreeg meer oog voor de tegenstelling rijk – arm.
• In de bergen rond Mekka zou hij visioenen hebben gehad van de engel Gabriël die hem een boodschap van God gaf

• Deze boodschap stuitte op veel weerstand van de leiders van Mekka.
• Mohammed vertrok in 622 met zo’n 70 volgelingen naar Medina. Begin van de islamitische jaartelling.
• Mohammed veroverde Mekka en de meeste mensen gingen over tot de islam. Mohammed benoemde de ka’ba tot centraal heiligdom van de islam.
• Mohammed stierf in 632.

Verspreiding Islam

Wetenschap

• Kennis verzamelen is heel belangrijk in de koran.
• De Arabieren hadden veel belangstelling voor de filosofische en natuurwetenschappelijke geschriften van de oude Grieken.
• Islamitische geleerden deden belangrijk onderzoek in de anatomie en astronomie.

• De medische wetenschap stond op een veel hoger peil dan Europa.
• Introductie van de Arabische cijfers.
• Steden als Granada, Sevilla en Córdoba werden centra van Arabisch-islamitische cultuur en wetenschap.

§5 Het Byzantijnse Rijk