Beeldaspect Kleur

• Handvaardigheid
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3,4

Beeldaspect Kleur

Beeldende vorming gt vmbo 

syllabus centraal examen 2018

Wat moet je weten?

kleurencirkel

primaire kleuren

secundaire kleuren

tertiaire kleuren

verzadigde kleuren

zuivere kleuren

kleurcontrasten

kleurfamilie

kleurgebruik

kleurhelderheid

kleurmenging

kleurverloop

optische kleurmening

Kleurencirkel

Een kleurencirkel is een manier om zichtbaar te maken hoe de primaire kleuren, secundaire kleuren en tertiaire kleuren zich tot elkaar verhouden.

Complementair contrast: Dingen die “complementair” zijn vullen elkaar aan. Zo ook de primaire en secundaire kleuren die tegenover elkaar in de kleurencirkel liggen: rood en groen / blauw en oranje / geel en paars. Beide kleuren in het complementair contrast versterken elkaar. Rood bijvoorbeeld lijkt naast groen veel roder dan naast oranje.

C

Kleurcontrasten

Als kleuren tegen elkaar afsteken. Er zijn verschillende soorten kleurcontrast te onderscheiden, bijvoorbeeld:

Kwantiteitscontrast: Kwantiteit betekent hoeveelheid. Een kwantiteitscontrast is veel van één kleur naast een klein beetje van een andere kleur.

K

Warm/koudcontrast: Oranje en rode kleuren lijken warmer dan blauwe en groene kleuren. Als je warme en koude kleuren naast elkaar zet steken ze heftig tegen elkaar af. Nog een effect: een rode kamer lijkt kleiner en knusser, maar een kamer die in lichtblauw is geschilderd lijkt groter.

W

Licht/donkercontrast: Een tegenstelling in de helderheid van kleuren. Lichte kleuren steken af tegen donkere kleuren.

L

Kleurfamilie

Een groep kleuren die onderling weinig verschillen of aan elkaar verwant zijn. Bijvoorbeeld verschillende tinten rood. Daar mogen ook nog wat kleuren naast staan, in dit geval bijvoorbeeld oranje en roze, omdat daar ook rood doorheen gemengd is. Maar deze andere kleuren mogen niet te veel afsteken.

Kleurengebruik

Dit is de manier waarop een kunstenaar kleuren heeft toegepast om een bepaald effect te krijgen. Het kleurgebruik kan bijvoorbeeld expressief zijn (met veel gevoel) of impressionistisch (vluchtig geschilderd). Het kan hard en fel zijn of juist zacht. De kleuren kunnen ook een functie hebben of een symbolische betekenis.

Kleurenhelderheid

De helderheid van een kleur wordt bepaald door hoe licht de kleur is. Geel is meer helder dan paars omdat geel meer licht weerkaatst. De mate van helderheid van een kleur wordt ook bepaald door de hoeveelheid wit of zwart die erdoorheen gemengd is.

Kleursymboliek

• Blauw: goddelijkheid, oneindigheid, onschuld, trouw, melancholie
• Bruin: armoede, nederigheid, aarde, degelijk, saai
• Goud: goddelijkheid, rijkdom
• Groen: hoop, groei, leven, lente, gezond, jaloezie
  
• Grijs: neutraal, geborgenheid, wijsheid, luxe, ouderdom
• Oranje: warmte, gevaar
• Paars: rouw, boete, vasten, ingetogenheid, onderdanigheid
• Rood: liefde, warmte, vrolijkheid, energie, hartstocht, gevaar, strijd, lijden, offer
• Wit: feest, waarheid, reinheid
• Zwart: afstandelijk, zakelijk, duisternis, rouw, dwaling, zonde, dood

Het toekennen van betekenis aan kleuren.

Bijvoorbeeld:

Kleurenverloop

De manier waarop kleuren op een kunstwerk naast elkaar staan en in elkaar overlopen. Een kleur kan bijvoorbeeld geleidelijk van licht naar donker worden geschilderd, zodat plasticiteit (ruimtelijkheid in een vorm) ontstaat.

Optische kleurmenging

Kleuren worden met stipjes of streepjes naast elkaar op het doek gezet. Van dichtbij zie je de kleuren duidelijk apart, maar op een afstand lijken de kleuren in elkaar te vloeien: de kleuren worden op het netvlies in je oog gemengd.

Primaire kleuren

ROOD-GEEL-BLAUW

Je kunt ze niet mengen, maar je kunt er wel alles méé mengen!

Om te beginnen de secundaire kleuren 

• rood + geel = oranje
• rood + blauw = groen 
• blauw + rood = paars

Secundaire kleuren

Groen, oranje en paars. Ze worden verkregen door de primaire kleuren te mengen.

Ze versterken elkaar en roepen elkaar op.

Tertiaire kleuren

Deze kleuren ontstaan door drie primaire kleuren te mengen. Zo krijg je bijvoorbeeld donkergroen, chocoladebruin of okergeel.

Monochroom / Polychroom

Mono betekent één: er is één kleur gebruikt.

Poly betekent veel: er zijn verschillende kleuren gebruikt.

Natuurlijk kleur en onnatuurlijke kleur

Een kunstenaar kan kiezen om natuurlijke kleuren te gebruiken: de kleuren die voorwerpen in de werkelijkheid ook hebben. Maar je kunt ook kiezen voor onnatuurlijke kleuren, bijvoorbeeld een paarse boom met een roze lucht: dat heeft een vervreemdende werking, of bijvoorbeeld een symbolische betekenis.

Verzadigde of zuivere kleuren

Een kleur in zijn meest zuivere vorm; er zijn geen delen van een andere kleur of zwart of wit mee vermengd.