Samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Jouw voorbereiding voor de volgende les:

Blok 2 afronden

Maak aantekeningen.

Je hebt de uitleg nodig om je

volgende schrijfopdracht goed

te kunnen uitvoeren.

Leerdoelen

Je kent en herkent het verschil tussen een enkelvoudige en een samengestelde zin;

Je kent en herkent het verschil tussen een onderschikkende en een nevenschikkende samengestelde zin;

Je kunt de verschillende zinnen zelf toepassen.

Startvraag

Opdrachten

Samengestelde zinnen

Blok 3 maken

Welke zin is enkelvoudig en welke zin is samengesteld? Leg je antwoord uit.

1. Ik denk dat het zo is.

2. Ondanks de aanhoudende regen tijdens mijn afgelopen voorjaarsvakantie op Tenerife heb ik enorm genoten van de prachtige steden, de mooie natuur en de rust om mij heen.

Waarom moet je dit weten?

1. Je leert kort en lange zinnen bewust af te wisselen: het ritme van je tekst;
2. Je leert zorgvuldiger met onze taal om te gaan: een bijzin kan niet als een zelfstandige zin in de tekst staan;
3. Je leert verschillende soorten informatie samen te voegen: minder onnodige woorden in je tekst;
4. Je taalvaardigheid gaat naar een hoger niveau: vereist voor havo, vwo en vervolgopleidingen. 

In Oorlog zonder vrienden bekijk je de oorlog door de ogen van de zoon van een NSB'er.

Enkelvoudige zin

Er wordt één boodschap verteld (met één of meer werkwoorden). Eén pv.

Onderschikkende samengestelde zin

Er zijn meer pv's, maar één van de dingen die worden gezegd, vervult een rol.

Nevenschikkende samengestelde zin

Er worden twee of meer dingen gezegd. Je kunt het los van elkaar zien.

Enkelvoudige zin

Er wordt één boodschap verteld (met één of meer werkwoorden). Eén pv.

Onderschikkende samengestelde zin

Er zijn meer pv's, maar één van de dingen die worden gezegd, vervult een rol.

Nevenschikkende samengestelde zin

Er worden twee of meer dingen gezegd. Je kunt het los van elkaar zien.

Wie het kind van een NSB'er was, werd zowel tijdens als na de oorlog uitgekotst door de Nederlanders.

Opvallend aan onderschikkende samengestelde zin:

Je kunt de bijzin vervangen door 

1 woord.

Hij werd zowel tijdens als na de oorlog uitgekotst door de Nederlanders.

Enkelvoudige zin

Er wordt één boodschap verteld (met één of meer werkwoorden). Eén pv.

Onderschikkende samengestelde zin

Er zijn meer pv's, maar één van de dingen die worden gezegd, vervult een rol.

Nevenschikkende samengestelde zin

Er worden twee of meer dingen gezegd. Je kunt het los van elkaar zien.

De hoofdpersoon uit Oorlog zonder vrienden had het ontzettend zwaar tijdens de oorlog, maar hij bleef proberen het goede te doen.

nevenschikkend

voegwoord

en

maar

want

of*

dus

1. Boeken vergroten je woordenschat en lezen zorgt ook voor ontspanning.
2. Boeken worden gezien als een primaire levensbehoefte, maar niet iedereen leest.
3. Boeken zijn ontzettend belangrijk voor de vorming van jou als persoon, want lezen vergroot je wereld.
4. Je kunt iedere dag een boek lezen of je kunt doelloos naar een schermpje staren.
5. Boeken laten je nadenken over jezelf en de wereld, dus je leert er veel van.

nevenschikkend

voegwoord

en

maar

want

of*

dus

Hoofdzin

• PV staat na het eerste zinsdeel of vooraan in de zin
• Er kunnen geen woorden tussen onderwerp en PV staan
• Kun je (meestal) los opschrijven

Bijzin

• PV staat niet na het eerste zinsdeel of vooraan in de zin, maar vaak achteraan
  
• Er kunnen wél woorden tussen onderwerp en PV staan
• Kun je niet los opschrijven
• Is een onderdeel van de hoofdzin
  

Nevenschikkend 

2 (of meer) hoofdzinnen

--> voegwoorden: 

en, maar, of, dan (wel), dus en want

Onderschikkend

hoofdzin + bijzin

--> voegwoorden: 

wanneer, als, terwijl, zodra, voordat, voor, nu, toen, nadat, zolang als, totdat, sinds, doordat, zodat, waardoor, omdat, opdat, indien, mits, tenzij, hoewel, ofschoon, ondanks dat, zoals, alsof, dat, of…

Voorbeeld 1

Hij weet al lang dat hij goed kan tekenen.

1e deel: Hij weet al lang (hoofdzin)
2e deel: (dat) hij goed kan tekenen (bijzin)

Deze zin is samengesteld (want 2 PV's) en onderschikkend (want onderschikkend voegwoord 'dat' + bijzin)

Voorbeeld 2

De verdachte was aangehouden en hij moest lange tijd in de cel doorbrengen.

1e deel: De verdachte was aangehouden (hoofdzin)

2e deel: (en) hij moest lange tijd in de cel doorbrengen (hoofdzin)

Deze zin is samengesteld (want 2 PV's) en nevenschikkend (want nevenschikkend voegwoord 'en' + 2 hoofdzinnen)

Nevenschikking of onderschikking?

Omdat de zomervakantie nadert, zoekt een Brits supermarktbedrijf tijdelijke werknemers.

1. Nevenschikking
2. Onderschikking

Nevenschikking of onderschikking?

Het bedrijf biedt zijn klanten een bijzondere service, want die mogen hun kerstverlichting van vorig jaar terugbrengen.

1. Nevenschikking
2. Onderschikking

Nevenschikking of onderschikking?

Stel je eens voor dat je de hele dag bundels kerstverlichting moet ontwarren!

1. Nevenschikking
2. Onderschikking

Geloof jij dat hij dat gedaan heeft?

Wie het weet mag het zeggen.

Vandaag ga ik niet naar school, want ik voel me niet lekker

Ik had graag meer willen kunnen leren over talen als Latijn en Grieks.

Julius gaat wellicht gamen of hij maakt een andere keuze.