Wet zorg en dwang

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1-3

Wet Zorg en Dwang 

Inhoud

• WVGGZ
• Wet zorg en dwang
• Wat is onvrijwillige zorg
• Wat is ernstig  nadeel
• Wanneer is iemand wilsonbekwaam
• Het stappenplan
• Wet Zorg en dwang toegelicht
• Stellingen over wet zorg en dwang
• Het zorgleefplan
• Casus
• WZD functionaris en cliëntenvertrouwenspersoon
• Onvrijwillige zorg voorbeelden
  

Wetten 

Vroeger was er de Wet Bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet BoPZ)

sinds 1 januari 2020 is er gekozen voor onderscheid van zorgvragers in de volgende 2 wetten

de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz)

De Wvggz geldt voor zorgvragers bij wie een psychische stoornis leidt tot gedrag dat ernstig nadeel veroorzaakt voor henzelf of voor anderen.

Wet zorg en dwang

De Wet zorg en dwang regelt de rechten bij onvrijwillige zorg of onvrijwillige opname van mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie).

Wat is onvrijwillige zorg?

De Wzd onderscheidt de volgende negen categorieën onvrijwillige zorg:

1. Medische handelingen en therapeutische maatregelen;
2. Beperken van de bewegingsvrijheid;
3. Insluiten;
4. Uitoefenen van toezicht op betrokkene;
5. Onderzoek aan kleding of lichaam;
6. Onderzoek van de woon- of verblijfsruimte op gedrag beïnvloedende middelen of gevaarlijke voorwerpen;
7. Controleren op de aanwezigheid van gedrag beïnvloedende middelen;
8. Beperken van de vrijheid om het eigen leven in te richten;
9. Beperken van het recht op het ontvangen van bezoek. 

Dwang kan alleen worden toegepast als er 

sprake is van 'ernstig nadeel'

Wat is 'ernstig nadeel'?

Ernstig nadeel

Wzd omschrijft ernstig nadeel als ‘het bestaan van of het ernstig risico op’:

• levensgevaar voor de cliënt of iemand anders;

• ernstig lichamelijk letsel voor de cliënt of iemand anders;

• ernstige psychische, materiële, immateriële of financiële schade voor de cliënt of iemand anders;

• ernstige verwaarlozing of maatschappelijke teloorgang van de cliënt of iemand anders;

• ernstig verstoorde ontwikkeling van de cliënt of iemand anders;

• bedreiging van de veiligheid van de cliënt al dan niet doordat hij onder invloed van een ander
raakt

• de situatie dat de cliënt met hinderlijk bedrag agressie van anderen oproept;

• de situatie dat de algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar is.

Wanneer is iemand wilsonbekwaam?

Wilsonbekwaam

In sommige situaties kan een patiënt zelf niet (meer) zijn wensen kenbaar maken. Iemand is dan wilsonbekwaam. 

Een patiënt is wilsonbekwaam als hij:

• De informatie over zijn ziekte niet kan begrijpen
  
• Zelf geen beslissing over zijn behandeling kan nemen
  
• Of de gevolgen van een beslissing niet kan overzien.
  
• Een persoon die niet voor zichzelf kan beslissen is wilsonbekwaam.
  

Stappenplan

Het stappenplan in de Wet zorg en dwang (Wzd) regelt de stappen die de zorgverantwoordelijke moet zetten bij de beoordeling of onvrijwillige zorg noodzakelijk is. 

In het stappenplan staat ook welke deskundigen de zorgverantwoordelijke daarbij moet betrekken.

Welke stelling klopt?

1. Stappenplan moet alleen gevolgd worden bij geen instemming van de wettelijk vertegenwoordiger of bij verzet cliënt.
2. Stappenplan moet altijd gevolgd worden. Ook als cliënt en wettelijk vertegenwoordiger instemmen.
3. Stappenplan moet gevolgd worden bij verzet cliënt/vertegenwoordiger maar ook als cliënt en wettelijk vertegenwoordiger instemmen maar het gaat over vrijheidsbeperkende maatregelen en/of sederende medicatie.

Bepaalde vormen van zorg worden gelijkgesteld aan onvrijwillige
zorg, ook al stemt de cliënt of zijn vertegenwoordiger in met het toepassen van die zorg, of
verzet de cliënt zich niet tegen de zorgverlening. Dat betreft het gebruik van sederende
medicatie die niet volgens de richtlijn worden voorgeschreven en maatregelen die de fysieke
bewegingsvrijheid van een cliënt beperken. Deze maatregelen worden ook als de cliënt zich er niet tegen verzet en zelfs als de vertegenwoordiger
er – in het geval van wilsonbekwaamheid – mee instemt, niet zomaar in het zorgplan kunnen
worden opgenomen, maar dat hiervoor het stappenplan moet worden gevolgd

Toelichting op antwoord

• Juist wilsonbekwame  cliënten  verzetten  zich  vaak  niet  tegen  vrijheidsbeperkingen,  of  worden  in  hun  verzet  niet  serieus  genomen. 
  
• Vorm van gewenning ontstaat soms (zorgvrager vraagt om maatregel)
•  Vertegenwoordigers staan onder druk om akkoord te gaan met dit soort vrijheidsbeperkingen.

Een dementerende zorgvrager kan niet meer lopen vanwege verlammingsverschijnselen. Om te voorkomen dat zij uit haar rolstoel valt wordt een rolstoelblad op haar rolstoel gezet.
Valt dit onder WZD? Moet het stappenplan gevolgd worden?

1. Ja
2. Nee

Het heeft geen vrijheidsbeperkend effect omdat deze zorgvrager al niet meer kan lopen.

file:///C:/Users/danie/AppData/Local/Temp/Factsheet+onvrijwillige+zorg+in+de+Wet+zorg+en+dwang.pdf

Toelichting op antwoord: nee valt niet onder WZD

Dit is geen beperking van bewegingsvrijheid doordat zorgvrager toch al niet meer zelfstandig uit stoel op kan staan. Dan is bedhek of rolstoelblad geen onvrijwillige zorg.

Wat als dezelfde zorgvrager het niet fijn vindt dat het rolstoelblad op haar rolstoel zit? Valt het dan onder WZD?

1. Ja
2. Nee

Toelichting antwoord: ja

Als zorgvrager zich toch verzet dan kan dit gezien worden als beperking van de vrijheid om het eigen leven in te richten. Het stappenplan moet worden doorlopen.

https://www.dwangindezorg.nl/wzd/documenten/publicaties/implementatie/wzd/diversen/factsheet-onvrijwillige-zorg-in-wet-zorg-en-dwang

Zorgleefplan

De Wet zorg en dwang stelt eisen aan het opstellen van een zorgplan 

1. Het zorgplan wordt z.s.m., maar uiterlijk binnen 6 weken na start van de zorg opgesteld.
   
2. Het zorgplan houdt zoveel mogelijk rekening met de wensen van de cliënt. 
3. De zorgverantwoordelijke bespreekt het zorgplan met de cliënt.

Wanneer het zorgplan niet voldoet aan de zorgbehoefte en er een risico bestaat op ernstig nadeel voor de cliënt en/of zijn omgeving ->stappenplan. 

Casus

Mijnheer Meindertsma heeft naast andere cognitieve stoornissen uitgebreide geheugenproblemen, waardoor hij niet wilsbekwaam ter zake is. In het begin van de opname schopte en sloeg hij de zorgmedewerkers bij de algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL) en waarschijnlijk kwam dat door onbegrip en angst. Door behandeling met lorazepam (rustgevende medicatie) verloopt de zorg veel prettiger, maar mijnheer weigert vaak deze medicatie. Zijn wettelijk vertegenwoordiger wil echter ook niet dat lorazepam wordt ingezet omdat mijnheer er suffer van wordt. 

Meneer Meidertsma gaat overdag vaak in bed liggen en slaapt dan veel. Hij is daardoor 's nachts vaak wakker en maakt medebewoners wakker door hard te zingen en  hij loopt de kamer van anderen binnen. De wettelijk vertegenwoordiger wil graag dat zijn kamerdeur op slot wordt gedaan, zodat mijnheer niet meer continu op zijn bed kan gaan liggen.

In groepjes

• Beschrijf welke onderdelen uit de casus te maken hebben met de wet zorg en dwang
• Zijn er alternatieven? 

1. Hoe groot is het risico op ernstig nadeel bij meneer Meindertsma?
2. Wat zijn de oorzaken van zijn gedrag?
3. Heeft de omgeving invloed op het ontstaan van ernstig nadeel?
4. Zijn er alternatieven die voor Dhr die vallen onder vrijwillige zorg, beschrijf deze alternatieven?

www.vilans.nl

Wzd-functionaris 

Bij de evaluatie na zes maanden moet er een externe Wzd-functionaris betrokken zijn. 

De Wzd-functionaris kan een arts zijn, maar ook een GZ-psycholoog of orthopedagoog. 

 Hij/zij beoordeelt het zorgplan en let erop dat er zo min mogelijk onvrijwillige zorg wordt gegeven.

Cliëntenvertrouwenspersoon (CVP) 

 Willen zorgverleners zorg geven waarmee je naaste of jij als wettelijk vertegenwoordiger het niet eens zijn? En kom je er niet uit met de zorgverlener? Dan kun je dit bespreken met de cliëntvertrouwenspersoon (cvp). 

Elke zorgorganisatie heeft een cvp. De cvp is onafhankelijk, want hij werkt niet bij de zorgorganisatie.

Geef eens voorbeelden van onvrijwillige zorg die jij hebt meegemaakt

Voorbeelden van onvrijwillige zorg

• Iemand met dementie. Deze zorgvrager mag niet van het terrein van de zorginstelling af, want hij zou verdwalen.
  
• Iemand die nog thuis woont en zichzelf verwaarloost. Hij zal tegen zijn wil moeten douchen.
  
• Mensen met een verstandelijke beperking die zichzelf soms systematisch verwonden. Zij moeten ’s nachts in een speciale bedstee met zachte wanden slapen. Die bedstee is afgesloten.
  
• Mensen die geen remmingen kennen bij het eten of drinken. De koelkast moet dan op slot om gezondheidsschade te voorkomen.

de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz)

De Wvggz geldt voor zorgvragers bij wie een psychische stoornis leidt tot gedrag dat ernstig nadeel veroorzaakt voor henzelf of voor anderen.

de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz)

De Wvggz kent twee procedures om te komen

 tot verplichte zorg:

1. een zorgmachtiging via de rechter
   
2. een crisismaatregel via de burgemeester

De zorgmachtiging 

via de rechter

De zorgmachtiging is een machtiging van de rechter 

waarmee verplichte zorg toegepast kan worden bij 

iemand met een psychische stoornis die ernstig nadeel 

tot gevolg heeft.

WvGGZ omschrijft ernstig nadeel als 

‘het bestaan van of het ernstig risico op’:

• levensgevaar voor de cliënt of iemand anders;
  
• ernstig lichamelijk letsel voor de cliënt of iemand anders;
  
• ernstige psychische, materiële, immateriële of financiële schade voor de cliënt of iemand anders;
  
• ernstige verwaarlozing of maatschappelijke teloorgang van de cliënt of iemand anders;
  
• ernstig verstoorde ontwikkeling van de cliënt of iemand anders;
  
• bedreiging van de veiligheid van de cliënt al dan niet doordat hij onder invloed van een ander
  raakt
• de situatie dat de cliënt met hinderlijk bedrag agressie van anderen oproept;
  
• de situatie dat de algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar is.
  

een crisismaatregel via de burgemeester

Een crisismaatregel is een beslissing van de burgemeester. Daarmee kan verplichte zorg worden geregeld in een crisissituatie waarin snel ingegrepen moet worden vanwege onmiddellijk dreigend ernstig nadeel. De burgemeester baseert zich op een medische verklaring van een psychiater.

Terbeschikkingstelling (tbs)

 

Het is een behandelmaatregel die de rechter oplegt aan mensen die een zwaar misdrijf hebben gepleegd en die lijden aan een persoonlijkheidsstoornis en/of een ernstige psychiatrische stoornis