2.3 Water, IJs en Wind

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

2.3 Water, IJs en Wind

The animation above shows a sequence of false-color images from Landsat 5 and 7 (wavelength bands 5-4-3) of Baltoro Glacier flowing in the Karakoram range from 1991 to 2002. The moving ice appears in shades of gray and blue; the brighter blues on the surrounding landscape are changing snow and ice cover. The image below is an example of the flow velocity maps that Dehecq, Gardner, and colleagues can derive from such imagery.

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de openingsfoto

De Sognefjord ligt in West-Noorwegen, ongeveer 70 km ten noorden van de stad Bergen. De fjord is ruim 200 km lang en op sommige plekken 1.300 m diep. Steile bergen rijzen op aan weerszijden van de oevers. Het water in de fjord heeft een groenachtige kleur. Dit wordt veroorzaakt door de fijne kleideeltjes die de gletsjer van de wanden heeft geschuurd en die in het smeltwater terechtkomen. Het gletsjerijs heeft daarentegen een blauwe kleur. Puur ijs weerkaatst de blauwe kleur van het daglicht.

Weekplanning

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7
§1.1	§1.2 §1.3	§1.4 §2.1	§2.2 §2.3	§3.1	§3.2	§3.3

Lesdoelen

(1) de opbouw van de aarde beschrijven;

(2) de achterliggende bewijzen van platentektoniek uitleggen;

(3) uitleggen hoe en waarom de aardplaten bewegen;

(4) uitleggen hoe vulkanen, aardbevingen, tsunami's en gebergten ontstaan;

Lesdoelen

(5) uitleggen wat exogene krachten zijn en hoe deze het landschap beïnvloeden;

(6) uitleggen hoe de gesteente kringloop werkt;

(7) uitleggen hoe de hydrologische kringloop werkt;

(8) het verband tussen verwering en klimaat beschrijven;

(9) aangeven wat de oorzaken zijn van de transport van verweringsmateriaal;

(10) de gevolgen benoemen van dit transport;

Lesdoelen

(11) uitleggen hoe wind, water en ijs het landschap enerzijds afbreekt en anderzijds opbouwt;

Lesdoelen

(12) mondiale variaties in de stralingsbalans verklaren;

(13) de zee- en windstromen in de wereld verklaren;

Lesdoelen

(14) de kenmerken benoemen van de landschapszones;

(15) de oorzaken, gevolgen en oplossingen benoemen van landdegradatie;

Lesdoelen

(16) beschrijven welke vormen van natuurgeweld in de V.S. voorkomen;

(17) benoemen welke maatregelen genomen worden om het risico op een natuurramp te beperken;

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

(11) uitleggen hoe wind, water en ijs het landschap
        enerzijds afbreekt en anderzijds opbouwt;

Benodigde voorkennis 

Je weet wat verwering, erosie en sedimentatie is;
Je kent de begrippen stroomgebied, debiet, verval en verhang;
Je weet het verband tussen de mate van sedimentatie en de stroomsnelheid van een rivier;
Je weet wat een "U-dal" en "V-dal" is;

Het grote plaatje

Kern plaatje: 

Oud gebergte, toppen afgevlakt

daarnaast puinwaaiers

wat is er gebeurd.

etc.

Water de rivier geeft en neemt

Hoge stroomsnelheid
- Rivier snijdt zich in (V-dal)

- Meer erosie, minder sedimentatie

Lagere stroomsnelheid
- Rivier gaat meanderen

- als gevolg van erosie en sedimenatie

Laagste stroomsnelheid
- relatief veel sedimentatie

- rivier gaat zich vertakken

Erosie in een rivier

Verticale erosie: V-dal

Horizontale erosie: meanderen

Modderstromen 

Einde rivier

Delta                  of               Estuarium

Sedimentatie

A Estuarium 

B Delta

Water de zee geeft en neemt

Aanslibbingskust

Afbraakkust

Nederlandse kust

Afbraakkust

Als het water met veel kracht terug stroomt, wordt de kust afgebroken.

Er vindt heel veel erosie plaats.

Eerst de zachte stukken steen; dan het harde gesteente.

Zo krijg je bv. kliffen en bogen ->

Dit heet een klifkust

Actualiteit

Wind geeft en neemt

Stofstorm

winderosie

kleine zanddeeltjes kunnen heel hoog in de lucht komen 

zwaardere zanddeeltjes blijven vlak boven het oppervlak

sedimentatie.

Hoe kan dit ontstaan?

IJs geeft en neemt

Weathering = verwering

Glacier = gletsjer

Abrasion = 

Deposition = 

U-dal

V-Dal

U-dal

U-dal

W

WAT GEEFT DE KAART WEER (LEGENDA)?

A

Algemene patroon?
WAAR VEEL? WAAR WEINIG? GEBRUIK SPREIDINGSWOORDEN

U

Uitzonderingen

WELKE GEBIEDEN VALLEN BUITEN HET ALGEMENE PATROON?

W

Windrichtingen. 

BESCHRIJF MET BEHULP VAN WINDRICHTINGEN (EN TOPONIEMEN)

Actualiteit

https://www.weer.nl/nieuws/2021/nederland-even-in-de-sahara

Zelfstandig lezen 

en verwerken

Leerboek
Verdieping
Klaar?	Start vast met §2.3: 2 t/m 7

Verdiepend artikel

https://www.geografie.nl/artikel/duinen-aangroei-of-afbraak

Woordenboek

Vul je persoonlijke woordenboek aan met de 

woorden die je nog niet kent:

Fjord

Puinwaaier

Meanderen

Delta

Stroomgebied

Bovenloop

Gletsjer

Morene

Afbraakkust

Afsluitende foto

Wat zie je?

Waar komt het voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de afsluitende foto

Puinwaaiers bij Moraine Lake, Canada.

Aan de slag

Artikel	Duinen: aangroei of afbraak?
Filmpjes	Morocco's endangered oases, Graaf Geo
Oefenen	Oefenvraag SO, oude examenopdracht, samenvatting, schrijfopdracht
Huiswerk	Huiswerk opdrachten: - §2.3: 2 t/m 7

Artikel:

geografie.nl/artikel/duinen-aangroei-of-afbraak

Documentaire:

https://youtu.be/-Aw8qj3lz0Y

Quizlet:

https://quizlet.com/JDW-AK/folders/havo-systeem-aarde-2021-2022?x=1xqt&i=1fo1jg

Werkvorm Quiz, Quiz, Trade

(1) Leerlingen maken vier kaartjes

(2) Leerlingen overhoren elkaar

Voorkant

Vraag

Achterkant

Antwoord

Kwaliteitsbesef eigen antwoord

1. Laat leerlingen een examenvraag maken

2. Selecteer een aantal antwoorden van de leerlingen

3. Bespreek de antwoorden;

     - welk antwoord is beter?

     - waarom is dit antwoord beter?

     - aan welke eisen voldoet een beter antwoord?

Artikel bespreking

Lees het artikel

Verdiepende vragen

geografie.nl/artikel/duinen-aangroei-of-afbraak

Oefenen met kernbegrippen

Kernbegrippen	Verdiepende vragen
bovenloop middenloop benedenloop meander erosie sedimentatie delta stroomgebied puinwaaier delta Morene	Wat betekent het begrip? Kan je er een zin mee maken? Kan je het begrip tekenen?

Openboek SO 2.3

- Wat is de invloed van erosie, massabewegingen en sedimentatie op de
   vorming van het aardoppervlak?

Oude examenopdracht

 Opdrachten                   Bronnen                   Antwoorden

Samenvatting

Schrijfopdracht

Maak je eigen samenvatting;

Schrijf een artikel over.

Atlaskaarten

Exit Ticket
Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃