HV1 - §1.2 - les 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Tijdvak 1: Jagers & Boeren

Tijdvak 1

Jagers & Boeren

tot 3000 v.Chr.

Geschiedenis is het verhaal van de mens en het verleden. In dit hoofdstuk leer je dat de mens de langste tijd van zijn bestaat als jager-verzamelaar heeft geleefd. 

Tijdvak 1

Jagers & Boeren

Door de overgang naar landbouw ontstonden zoveel nieuwe mogelijkheden, dat wordt gesproken van de Agrarische Revolutie. Dit tijdvak valt in de periode genaamd ''prehistorie''.

Tijdvak 1

Jagers & Boeren

Dat is de tijd waarin geschreven bronnen ontbreken. De kennis die wij hebben over de jager-verzamelaars en de eerste boeren is vooral gebaseerd op archeologisch onderzoek.

Vandaag:

Paragraaf 1.2: Van Kamp naar kamp

A.H.E.V.D.L: weet je hoe jagers-verzamelaars leefden

Jager-verzamelaars in Nederland (1)

• Toen de grottekeningen van Chauvet werden gemaakt, was er sprake van een ijstijd . De dikke ijslaag van de poolkap had zich uitgebreid over grote delen van Noord-Amerika, Europa en Azië. Nederland was niet bedekt met ijs. Pas toen de temperaturen weer iets stegen en de ijskappen zich langzaam terugtrokken, werd het ook in Noord-Europa aangenamer om te leven. Daardoor trokken steeds meer jager-verzamelaars weer door deze streken.

Jager-verzamelaars in Nederland (2)

• Op de poolsteppe (de gebieden aan de rand van het poolgebied) leefden rond 14.000 v.Chr. de rendierjagers. Zij jaagden op mammoeten, rendieren, paarden en wolharige neushoorns; dieren die tegen het koude klimaat bestand waren. Hun jachtwerktuigen waren meestal gemaakt van steen. Daarom wordt de periode waarin de jager-verzamelaars leefden ook wel de steentijd genoemd.

Jager-verzamelaars in Nederland (3)

• Een groep jager-verzamelaars bestond uit ongeveer twintig personen. Onderling hadden ze de taken verdeeld. De mannen en jongens gingen waarschijnlijk op jacht. De vrouwen zorgden voor de kinderen, verzamelden planten en noten en maakten het voedsel klaar.

Jager-verzamelaars in Nederland (4)

• Jager-verzamelaars waren nomaden ; ze woonden niet permanent op één vaste plaats. Als het voedsel in de omgeving schaarser werd, of wanneer de weersomstandigheden verslechterden, trokken ze verder en bouwden een nieuw kamp. Daarom bouwden jagerverzamelaars geen grote huizen, maar woonden ze in tenten, hutten of grotten.

Na de ijstijd (1)

• Rond 10.000 v.Chr. steeg langzaam de gemiddelde temperatuur. Daardoor kwam de laatste ijstijd ten einde. Het klimaat in het noorden van Europa werd weer aangenamer. De steppen en toendra’s verdwenen en naaldbossen kwamen ervoor in de plaats. In de zomer werd het gemiddeld 20 graden; mammoeten sterven uit. Maar in plaats daarvan kon er op reeën, beren, edelherten, oerossen en elanden worden gejaagd.

Na de ijstijd (2)

• De zeespiegel steeg, waardoor er aan de kust moerasgebieden ontstonden. Ook daar krioelde het van de dieren, dus trokken er regelmatig jager-verzamelaars rond. Van hen zijn de boomstamkano’s en fuiken die archeologen eeuwen later terugvonden.

Na de ijstijd (3)

• Omdat er nu genoeg voedsel in de natuur te vinden was, hoefden de jager-verzamelaars minder vaak hun kamp te verplaatsen. Ook de grootte van de groep kon groeien. Waarschijnlijk hadden groepen jager-verzamelaars soms contact met elkaar. De meeste jachtwerktuigen lijken veel op elkaar en zijn met dezelfde techniek gemaakt. Dat moet het gevolg zijn van onderlinge uitwisseling van kennis en materialen.

Wat dachten jager-verzamelaars? (1)

• Omdat er uit de prehistorie geen geschreven bronnen bestaan, is het erg moeilijk om te bepalen wat jager-verzamelaars dachten.

Wat dachten jager-verzamelaars? (2)

• Voor de grotschilderingen in Lascaux en Chauvet worden verschillende verklaringen gegeven. Sommige archeologen beweren dat de tekeningen alleen maar laten zien op welke dieren er werd gejaagd. Maar er zijn ook onderzoekers die denken dat de afbeeldingen met speciale redenen werden gemaakt.

Wat dachten jager-verzamelaars? (3)

• Door vlak voor de jacht de beesten te tekenen, probeerden de mensen misschien hun angst voor de wilde dieren te verminderen. En misschien dachten de jagers dat ze daarmee het succes van de jacht konden vergroten.

Wat dachten jager-verzamelaars? (4)

• Jager-verzamelaars begroeven hun dode groepsgenoten. En misschien geloofden zij in een leven na de dood. Bij de overledenen legden de nabestaanden soms voorwerpen, zoals schelpjes, kralen en werktuigen. Dit worden grafgiften genoemd. Die zouden bedoeld zijn voor het leven in het hiernamaals. Daar kon de overledene ze goed gebruiken.

Trijntje

Hoe leefden jager-verzamelaars?

Huiswerk

§1.2 --> Opdr 2,3,4,5 online

Lukt het niet online? Maak het dan in je werkboek en neem die de volgende les mee (anders noteer ik huiswerk vergeten in Magister).