In hoeverre verandert het wezen van de mens door onze omgang met techniek? - 9.2 De technologische bemiddeling van onze moraal in vier dimensies

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

In hoeverre verandert het wezen van de mens door onze omgang met techniek?

 9.2 

De technologische bemiddeling van onze moraal in vier dimensies

Vier dimensies

1. Technologie bemiddelt ons morele handelen

2. Technologie bemiddelt ons morele oordeelsvermogen

3. Technologie bemiddelt onze morele kaders

4. Techniek bemiddelt het morele subject

1. Technologie bemiddelt ons morele handelen

Invloed op gedrag van mensen

Vb. verkeersdrempel, Berlijnse sleutel, winkelwagenmuntje

Ze hebben een 'script' hoe mensen zich moeten gedragen. Vaak doelbewust.

Hans Achterhuis

1942

Mogelijkheid om moraal te verwerken in een ontwerp: moraliseren van apparaten

Het delegeren van morele keuzes aan technologie

(denk verkeerslichten of zebrapad)

Ontwerpers kunnen meer verantwoordelijkheid nemen voor invloed van techniek op samenleving.

2. Technologie bemiddelt ons morele oordeelsvermogen

Technologie maakt de wereld op specifieke manier ervaarbaar en interpreteerbaar voor mensen.

Ingrijpen in hoe we de wereld begrijpen

vb. echoscopie, AI die menselijke patronen identificeren

Scherp toezicht is dus belangrijk!

Linkjes

§5.4 Techniek van neurale netwerken gebruikt door AI in deep learning

§12.2 Cognitieve assemblages van Hayles

De autonome drones en drones gebruikt bij militaire operaties

3. Technologie bemiddelt onze morele kaders

Betekenis van morel waarden en concepten kan verschuiven onder invloed van technologie.

Annemarie Mol (1958)

Seksuele moraal veranderde naar aanleiding van de anticonceptiepil

Gerard de Vries (1948)

Menselijke waardigheid kreeg een andere invulling door anesthesie.

Invloed techniek op morele concepten

'Moreel actorschap' door technieken?

Als het DNA van een organisme zowel menselijke als niet-menselijke elementen heeft, heeft dat organisme dan mensenrechten, dierenrechten of allebei?

Vb. genome editing, climate enginering, zelf sturende auto's met lerend algoritme.

4. Techniek bemiddelt het morele subject

Is technologisch beïnvloed gedrag moreel handelen?

Mens en techniek zijn verbonden. Techniek is niet in zichzelf moreel, maar wel onderdeel van een morele relatie waaruit handelingen, oordelen en concepten voortkomen.

Menselijke keuzes, maar niet zuiver menselijke keuzes.

Technologische bemiddeling vraagt om een vrije relatie

Ons in vrijheid verhouden tot invloed van technologie.

Niet vrij zijn van beïnvloeding, maar innemen van vrije verhouding tot die beïnvloeding.

Michel Foucault's zelftechnieken: manieren om jezelf tot een subject te maken, in relatie tot invloeden die op je worden uitgeoefend.

Peter-Paul Verbeek

(Foucault: Manieren om jezelf tot een subject te maken, in relatie tot invloeden die op je worden uitgeoefend.)

Ons morele oordeelsvermogen wordt altijd  bemiddeld door technologie

&

er blijft altijd ruimte voor kritiek (verzet, anders ontwerpen, anders gebruiken, etc.)

Eindterm 13

De kandidaten kunnen de opvattingen van Clark, Kockelkoren, Verbeek en De Mul over de vraag of het wezen van de mens verandert door de omgang met techniek en wetenschap uitleggen, vergelijken, toepassen en evalueren.

Daarbij kunnen zij de volgende standpunten betrekken:
• dat mensen van nature al technologische wezens zijn (Clark);

• dat omgang met techniek de zintuiglijke ervaring verandert (Kockelkoren);

• dat omgang met techniek het moreel oordeelsvermogen verandert (Verbeek);
• dat hedendaagse techniek de menselijke identiteit verandert (De Mul).

Eindterm 16

De kandidaten kunnen uitleggen en evalueren dat volgens Verbeek techniek het moreel oordeelsvermogen verandert. Daarbij kunnen zij betrekken:

• een uitleg met tekstfragment 10 van Verbeeks argument dat techniek het moreel handelingsvermogen van de mens transformeert.