3.3 De strijd van de arbeiders

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Op stoom

3.3 De strijd van de arbeiders

Tijd van Burgers & Stoommachines (1800 - 1900)

Programma van vandaag

• Opstart & Leerdoelen                                              (± 5 min.)
• Uitleg 3.3: De strijd van de arbeiders               (± 10 min.)
• Filmpje: Pioniers & Paupers                                (± 10 min.)
• Aan de slag!                                                             (± 15 min.)
• Afsluiting                                                                    (± 5 min.)

Leerdoelen 3.3

Hoofddoel

Jullie kunnen in eigen woorden uitleggen hoe de arbeiders hun leef- en werkomstandigheden in de 20e eeuw probeerden te verbeteren. 

Kernbegrippen

• Kinderarbeid
• Vakbonden
• Liberalen & Socialisten
• Algemeen Kiesrecht
• Feministen
• Emancipatie

Ongezond en gevaarlijk werk

• Slechte werkomstandigheden: 
   - Donker, lawaai, benauwd, onveilig 
   - Lange dagen en lage lonen
  
  
• Vrouwen- en kinderarbeid was noodzakelijk. 
   Kinderen gingen helemaal niet naar school!
  
  
• Klagen, staken of wegblijven betekende ontslag...
   Arbeiders richtten vakbonden op om de werkomstandigheden te verbeteren.
   Verenigingen van werknemers die zich inzetten voor het verbeteren van de       arbeidsomstandigheden.

Liberalen & Socialisten

• Liberalen
   Hadden in de 19e eeuw een meerderheid in de Tweede Kamer.
   - "Ieder mens mag doen wat hij/zij wil, zolang diegene zich aan de wet houdt"
   - "De overheid moet zich zo min mogelijk bemoeien het volk en de economie"
   - "De allerarmsten kunnen op eigen kracht uit de armoede komen"
  
  
• Socialisten
   Voorstanders van het Algemeen Kiesrecht (kiesrecht voor iedereen)
   - "Wij willen betere leef- en werkomstandigheden voor de fabrieksarbeiders! "
   - "Wij eisen hogere lonen en een uitkering voor zieken en ouderen! "
  

Huiswerk

Lees:
3.3 De strijd van de arbeiders

Maak:

3.3 De strijd van de arbeiders

• Onderdeel B Opdrachten                Opdracht 1 t/m 5
• Onderdeel C Pas je kennis toe       Opdracht 1

Op stoom

3.3 De strijd van de arbeiders

Tijd van Burgers & Stoommachines (1800 - 1900)

Programma van vandaag

• Opstart & Leerdoelen                                             (± 5 min.)
• Uitleg 3.3: De strijd van de arbeiders               (± 15 min.)
• Aan de slag!                                                             (± 15 min.)
• Huiswerk bespreken                                            (± 10 min.)
• Afsluiting                                                                   (± 5 min.)

Leerdoelen 3.3

Hoofddoel

Jullie kunnen in eigen woorden uitleggen hoe de arbeiders hun leef- en werkomstandigheden in de 20e eeuw probeerden te verbeteren. 

Kernbegrippen

• Kinderarbeid
• Vakbonden
• Liberalen & Socialisten
• Algemeen Kiesrecht
• Feministen
• Emancipatie

Liberalen & Socialisten

• Liberalen
   Hadden in de 19e eeuw een meerderheid in de Tweede Kamer.
   - "Ieder mens mag doen wat hij/zij wil, zolang diegene zich aan de wet houdt"
   - "De overheid moet zich zo min mogelijk bemoeien het volk en de economie"
   - "De allerarmsten kunnen op eigen kracht uit de armoede komen"
  
  
• Socialisten
   Voorstanders van het Algemeen Kiesrecht (kiesrecht voor iedereen)
   - "Wij willen betere leef- en werkomstandigheden voor de fabrieksarbeiders! "
   - "Wij eisen hogere lonen en een uitkering voor zieken en ouderen! "
  

Socialisten

• 1881:    Oprichting van de Sociaal-Democratische Bond (SDB)
                Ferdinand Domela Nieuwenhuis: 
                "Nederlandse samenleving veranderen door een arbeidersrevolutie!" 
  
  
• 1894:   De SDB raakte onderling verdeeld:
                Oprichting van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP)
  
  
• 1946:   Oprichting van de Partij van de Arbeid (PVDA)
  
  
• 2023:   Partij van de Arbeid en GroenLinks gaan samenwerken
  
  
  

De strijd om emancipatie

• In de grondwet van 1848 waren vrijheid en gelijkheid centrale waarden.
   Deze waarden werden alleen niet streng nageleefd:

     “Vrouwen zijn handelingsonbekwaam; mogen geen overeenkomsten sluiten”

• Rond 1860 nam de welvaart in Nederland toe.
   Vrouw- en kinderarbeid was niet meer noodzakelijk.
   De man werd kostwinner.
   Veel Nederlanders waren daar tevreden mee. 
  
  

De strijd om emancipatie

• Vanaf 1870 kwam er verzet tegen de achterstelling van vrouwen.
   Groepen vrouwen streefden naar emancipatie:
   Gelijke rechten voor een groep die wordt achtergesteld.
  
  
• De feministen gingen zich hier het meest voor inzetten:
   - Meestal afkomstig uit rijke families.
   - Eisten economische gelijkheid en vrouwenkiesrecht. 
  
  
• Aletta Jacobs (1854-1929)
   - Eerste vrouw aan een Nederlandse universiteit
   - Eerste vrouwelijke arts van Nederland

Huiswerk

Lees:
3.3 De strijd van de arbeiders

Maak:

3.3 De strijd van de arbeiders

• Onderdeel B Opdrachten                Opdracht 1 t/m 7
• Onderdeel C Pas je kennis toe       Opdracht 1
• Onderdeel D Vat samen                   Opdracht 1

Kernbegrippen

• Grondwet     
   Wetten die het bestuur en de regels van een land bepalen.
  
• Ministers
   Tot 1848 de raadgevers van de koning. Na 1848 de bestuurders van het land.
• Volksvertegenwoordiging
   Groep mensen die door het volk gekozen zijn om het land te besturen.
• 
  
• Democratie
• Kiesrecht

Kernbegrippen 3.3

• Kinderarbeid
   De situatie waarbij kinderen (verplicht) aan betaald werk doen.
• Vakbond
   Vereniging van werknemers die zich inzet voor het verbeteren van de leef- en
   werkomstandigheden van arbeiders. 
  
• Socialisten
   Mensen die vinden dat de overheid iedereen die het moeilijk heeft moet helpen.
  
• Algemeen Kiesrecht
   Kiesrecht voor iedereen, ongeacht geslacht, geloof of beroep etc.
  
• Feministen
   Mensen die strijden voor gelijke rechten tussen man en vrouw. 
• Emancipatie
   Streven naar gelijke rechten voor een groep mensen die wordt achtergesteld.