Cultuur van de kerk / toneel

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Middeleeuws toneel

Lesdoelen

Als het goed is, weet je aan het eind van de les: 

- waarom Beatrijs een legende is; 

De verschillende toneelvormen/spelen

- vanwege welke kenmerken Mariken van Niemeghen bij uitstek een voorbeeld is van middeleeuws toneel. 

De legende

Een legende is een godsdienstig verhaal dat vaak niet berust op historische werkelijkheid, maar op mondelinge volksoverlevering. 

Er is vaak een bijzondere rol weggelegd voor Jezus, Maria, andere heiligen of een voorwerp, die wonderen verrichten. 

De boodschap is vaak dat als je vroom leeft, je zonden vaak worden vergeven. 

Waarom is Beatrijs een typisch Middeleeuws verhaal

1. Omdat het over de liefde gaat
2. Bid tot Maria
3. Omdat het over goed en kwaad gaat
4. Hoe erg je zonden ook zijn , je kunt altijd vergeving vragen

Waarom keert Beatrijs na exact veertien (tweemaal zeven) jaar terug naar het klooster?

1. Dat is toeval
2. Door de seven year itch
3. Omdat zeven een heilig getal is
4. Omdat de stad Rome op zeven heuvels is gebouwd

Hoe komt het dat Beatrijs' afwezigheid niet wordt opgemerkt?

1. Omdat ze geen vriendinnen had
2. Omdat ze sowieso vaak op haar eigen kamer zat
3. Omdat Maria haar plek innam
4. Omdat er een hologram van haar was

Wat is de juiste ontstaans volgorde

1. liturgisch drama, abele spelen, mirakelsspel, mysteriespel,
2. mirakelspel,abele spelen, , mysteriespel, lithurgisch drama
3. liturgisch drama, mysteriespel, mirakelsspel, abele spelen,
4. abele spelen, mirakelsspel, mysteriespel, lithurgisch drama

Middeleeuws toneel

Lithurgisch drama: Aan het begin van de middeleeuwen bestond het toneel uit geestelijken die voorgelezen verhalen (de Latijnse Bijbelteksten)  uitbeelden voor de kerkgangers.

Dit waren een soort korte dialogen en 

korte scènes , waarin ze oproepen tot vroomheid 

 

Middeleeuws toneel

Mysteriespel: Uit het lithurgisch drama ontwikkelt zich het mysteriespel:

Het spel breidt zich steeds verder uit, ( met kostuums, decorstukken, rekwisieten)Er worden scènes opgevoerd ook op verschillende plekken in de kerk ,.  De volkstaal vervangt de Latijnse Bijbelteksten.

Waarom is het Paasverhaal, (passie) geschikt om het levendiger te maken met toneel spel

Middeleeuws toneel

Mirakel spel: Dit is losser dan het mysteriespel, het staat wat losser van de bijbel. Het gaat om zondaars die hun leven  op wonderlijke wijze beteren. Het speelt zich buiten de kerk af, vaak als wagenspel

Later kwam er wereldlijk toneel dat niet meer geestelijk, maar wereldlijk van aard was. Toneel was niet langer stichtelijk, maar het was er ter vermaak. 

Een avond toneel begon met één van de abele spelen (Esmoreit, Gloriant, Lanceloet van Denemarken of Vanden Winter ende Vanden Somer) hierin staat de Hoofse liefde centraal. 

De avond wordt afgesloten met een sotternie (ook wel een klucht genoemd) 

Noem 2 aspecten van theatervormgeving die meer passen in onze tijd

EIGENTIJDS:

Kostuums: Moenen en Mariken dragen eigentijdse kleding, Moenen draagt

bijvoorbeeld een driedelig pak.

• Attributen: Moenen gebruikt een mobiele telefoon (hij maakt er foto’s mee en

likt eraan. Mariken spuugt erop).

• Decor: in het decor staan moderne meubelen (staal, chroom).

• Decor: het decor is abstract en/of in het decor wordt duidelijk zichtbaar

gebruikgemaakt van moderne theatertechnieken en projecties.

Noem 2 theatrale aspecten die aansluiten bij de middeleeuwen

Middeleeuwen

Kostuums: voor een aantal rollen is gekozen voor authentiek (ogende)

middeleeuwse kostuums, met name voor rollen die verwijzen naar kerkelijke

functies.

• Attributen: middeleeuwse muziekinstrumenten zijn nadrukkelijk op het toneel

zichtbaar (zoals het portatief, een klein draagbaar pijporgeltje).

• Attributen: Er wordt over het toneel gesleept met karkassen van dieren o.i.d.

wat eerder associaties oproept met de middeleeuwen 

• Tekst: de middeleeuwse taal is gehandhaafd.