Ontbossing in Amazonië: Het verhaal van Weidyenye

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Ontbossing in Amazonië:

Het verhaal van Weidyenye

Leerdoelen - Leerling kan...

1. ... kenmerken van Amazonië benoemen, vwb betreft ligging, klimaat, natuurlijke vegetatie, landgebruik en bevolking.

2. ... het belang beschrijven van Amazonië voor biodiversiteit, natuurlijke hulpbronnen, klimaat en inheemse bevolking.

3. ... beschrijven hoe ontginning van het tropisch regenwoud werkt

4. ... achterliggende oorzaken uitleggen van ontbossing in Amazonië

5. ... beschrijven wat gevolgen zijn van ontginning van Amazonië voor biodiversiteit, klimaat, inheemse bevolking en economie

6. ... beschrijven welke oplossingen tot nu toe succesvol hebben bijgedragen aan behoud van het tropisch regenwoud 

7. ... beredeneren aan welke randvoorwaarden succesvolle oplossingen voldoen 

8. ... toekomstbeelden van Amazonië beschrijven en beargumenteren of die al dan niet wenselijk zijn 

9. ... (digitale) kaarten, figuren en foto’s lezen, analyseren en interpreteren

Deze LessonUp ondersteunt de storymap www.tinyurl.com/ontbossinginAmazonië

https:

Wat weet je al van het gebied Amazonië? Probeer voor elke dimensie iets te bedenken.

Het verhaal van Weidyenye

Dit is Weidyenye. Hij is 17 jaar oud en is Munduruku, een volk dat midden in Amazonië (Zuid-Amerika) woont.  

Weidyenye en zijn Munduruku dorpgenoten worden bedreigd. Aan de rand van hun leefgebied hebben ze al een paar keer mannen gezien met grote machines, die bomen omzagen en  meenemen. Ze komen steeds dichterbij het dorp!

Na de houthakkers kwamen boeren met koeien. Elke keer als Weidyenye boeren tegenkwam, werden ze door hen weggejaagd. Weidyenye heeft op de vrachtwagen van een van de boeren gelezen dat ze uit Nobres komen. Maar waar ligt dat? En wat komen ze hier doen? 

1) Ga naar www.tinyurl.com/ontbossinginAmazonië

2) Neem de StoryMap door

3) Zet de antwoorden op de vragen in de volgende slides 

2. Amazonië

2.1 In welk land ligt het grootste deel van Amazonië? En in welk land woont Weidyenye?

Het grootste deel van Amazonië ligt in Brazilië. Weidyenye woont in het Braziliaanse deel van Amazonië.

2.2 Vanaf welke stad denk je dat de rivier bevaarbaar is voor grote schepen?

1. Cajamarca
2. Pucallpa
3. Iquitos
4. Manaus

De rivier is in ieder geval vanaf Iquitos 4000km van de monding goed bevaarbaar. 

2.3 Wat is de natuurlijke vegetatie bij het dorp van Weidyenye? En wat is de natuurlijke vegetatie nabij Nobres?

1. 1. Tropisch Regenwoud 2. Cerrado
2. 1. Mangrove 2. Tropisch Regenwoud
3. 1. Selva 2. Mangrove
4. 1. Tropisch Regenwoud 2. Caatinga

2.4 In de 360-graden foto zijn 4 punten opgenomen, genummerd 1, 2, 3 en 4. Geeft voor ieder punt aan welke etage het is. 

Punt 1

Punt 2

Punt 3

Punt 4

2.5 Bekijk de vier informatiepunten in de 360-graden foto,
en het figuur hiernaast nogmaals.

Leg uit hoe het komt dat de nutriënten ondanks de sterke
regen toch behouden blijven in het systeem.

Bomen hebben een uitgebreid wortelnetwerk, die nutriënten efficiënt uit de humuslaag halen (welke bestaat uit gevallen takken en bladeren). Hierdoor komen de nutriënten weer terug in de boom.

2.6 Zoom in op de klimaatkaart, en bekijk de klimaatgrafieken van Amazonië en Centraal Brazilië. Wat is het belangrijkste verschil tussen het klimaat van Amazonië en het klimaat van Centraal Brazilië?

Amazonië heeft vooral een tropisch regenwoudklimaat; Centraal Brazilië een Savanneklimaat

2.7: Bekijk de kaart met de winden. In welke maand is er vooral een grote instroom van vochtige lucht vanuit de Atlantische Oceaan?

Kijk naar het verschil in neerslag. Wanneer is het verschil het grootst? Waar komt dit vandaan?

1. In januari; vochtige lucht vanuit het zuidwesten
2. In juli; a.g.v. droge lucht vanuit het zuidoosten
3. In januari; vochtige lucht vanuit het noordoosten
4. In juli; vochtige lucht vanuit het noordwesten

2.8: Zoom in op de kaart. Hoeveel inwoners heeft de grootste stad van Amazonië?

1. 1.381.475
2. 1.792.881
3. 2.481.272
4. 11.152.968

3. Ontbossing

3.1: In welk land vond meer dan 70% van de ontbossing van Amazonië plaats?

1. Brazilië
2. Suriname
3. Peru
4. Bolivia

3.2: Vanuit welke richting rukt het Braziliaanse ontbossingsfront op? 

En vanuit welke windrichting rukt het Andesfront op?

Braziliaans front

Andes front

Het Braziliaanse front rukt op vanuit het ZO, het Andesfront vanuit het W

3.3: Bekijk de vier informatiepunten in de 360-gradenfoto. Vergelijk de 360-graden foto eventueel met de 360-gradenfoto van het tropische regenwoud.
Waarom leidt ontbossing tot landdegradatie?

Ontbossing leidt tot afname van de bodemvruchtbaarheid, omdat er geen aanvoer meer is van bladeren (met nutriënten), omdat de humuslaag snel afbreekt, en omdat de nutriënten nu uitspoelen en afgevoerd worden via het grondwater. 

3.4 Hoe groot was de ontbossing in 2019, als je het vergelijkt met het oppervlak van Nederland (= 41.500 km2)?

1. Zo groot als een gemiddeld gemeente
2. Zo groot als een provincie
3. Zo groot als 4 provincies
4. Zo groot als heel Nederland

In 2019 was de ontbossing zo groot als 4 Nederlandse provincies (in het Braziliaanse deel van Amazonië)

3.5 Er is een sterke relatie tussen ontbossing en branden. Welke uitspaak is juist?
I Brand leidt niet tot meer ontbossing
II Ontbossing leidt tot meer branden

1. I is juist, II is onjuist
2. II is juist, I is onjuist
3. Beiden zijn juist
4. Beiden zijn onjuist

3.5: Er is een sterke relatie tussen ontbossing en branden. Maar brand leidt niet tot meer ontbossing, het is juist zo dat ontbossing leidt tot meer branden

3.6: Waarom denk je dat er juist in augustus en september branden zijn? Gebruik eventueel de klimaatkaart (zie een na laatste onderdeel van tabblad 2).

De meeste branden zijn aan het eind van de droge tijd (en vooral in minst vochtige delen van Amazonië)

Danilo

Danilo is een veeboer met 40 koeien. Hij komt uit de buurt van Nobres, maar moest daar weg omdat een grote plantage-eigenaar zijn land wilde hebben*. Ook al gebruikte Danilo's familie het land al vele tientallen jaren, hij had geen officiële landrechten. Er was niets vastgelegd.

Een jaar geleden is Danilo daarom naar Amazonië vertrokken. Hij heeft daar een stukje land gekocht aan de rand van het Munduruku leefgebied. De bomen waren al gekapt en de boomstammen waren al weggevoerd. Danilo hoefde alleen nog maar de overgebleven boomstronken en struikjes weg te branden. Nu groeit er gras, en laat hij er zijn koeien grazen.

Al een paar keer heeft Danilo inheemse mensen gezien aan de rand van zijn weilanden. Danilo heeft ze weggejaagd. Het is toch zijn land, vindt Danilo. Hij heeft er voor betaald!

Gevolgen van landgrabbing

Het verjagen van lokale boeren door grootschalige bedrijven is een typisch gevolg van landgrabbing. Is het gedwongen vertrek van Danilo een sociaal, economisch of cultureel gevolg?

Wie heeft er volgens jou het meeste recht op het stuk land?
0 = Weidyenye
1 = Danilo

01