Mijleer HAVO week 3 periode 1

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom! 

Vandaag: 

korte terugkoppeling lessen 1 en 2 

(wat is Maatschappijleer? Noord-Korea) 

Paragraaf 2.1​

Recht en rechtvaardigheid 

Oefenen? 

Korte herhaling les 1 en 2

Log in op LESSON UP (dit kan via app of via site) 

Bij dilemma's gaat het altijd om keuzes van de overheid

1. Juist
2. onjuist

Je maatschappelijke rol (bv scholier) bepaalt ook welke belangen je hebt

1. Juist
2. onjuist

Waarden zijn individueel, normen voor iedereen hetzelfde

1. juist
2. onjuist

Kennis en aantal zijn voorbeelden van machtsmiddelen

1. juist
2. onjuist

Noord-Koreanen horen steeds maar weer over 'hun geweldige leider' en dat de VS de vijand is. Welk begrip past hier het best bij?

1. Manipulatie
2. Selectieve waarneming
3. Beeldvorming
4. Indoctrinatie

Als feiten met opzet worden weggelaten of veranderd, noemen we dat ...

1. Beeldvorming
2. Persvrijheid
3. Manipulatie
4. Privacy

In een reclame wordt verteld hoe lekker een hamburger is maar niet dat er veel vetten in zitten.

1. Indoctrinatie
2. Manipulatie

Onder propaganda verstaan we:

1. dat de massamedia worden gecontroleerd door de machthebbers.
2. dat de media alleen berichten uitzenden om mensen voor bepaalde ideeën te winnen
3. dat de massamedia feiten en meningen verwisselen.
4. dat mensen uit nieuws een selectie maken.

Oefenen? 

Oefentoetsen via boek:​

  

De oefentoets-app is via de QR-code op de eerste pagina van het werkboek te downloaden. 

Je kunt de app ook vinden in de app-store door te zoeken naar Essener HAVO​

2.1 Wat is recht? 

Recht is het geheel van gedragsregels, vastgesteld door de overheid die betrekking hebben op het handelen van mensen als leden van een samenleving. ​

​

Publiek recht =​

Staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht​

​

Privaat recht = ​

Burgerlijk recht (civiel recht)

Begrippen​

Rechtsnormen =​

Gedragsregels die door de overheid wettelijk zijn vastgelegd.​

​

Rechtsstaat =​

Een staat waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur van de overheid. ​

​

Absolute monarchie =​

Regeringsvorm waarbij de koning alle macht heeft. ​

(Kwam ten einde door de Franse Revolutie).​

Ontstaan van de grondwet​

Grondwet =​  Staat in vermeld wat de grondrechten zijn en hoe het land geregeerd moet worden. ​

​

- Franse revolutie ​

- Nederland werd een gecentraliseerde eenheidsstaat (voorheen statenbond van onafhankelijke staten).​

​Eenheidstaat = Staatsgezag is nationaal gezag maar lagere eenheden (provincies) hebben wel eigen taken. 

Ontstaan van de grondwet​

1798 Eerste Nederlandse grondwet (Franse tijd)​

1806 Nederland werd een constitutionele monarchie​

1814 Nederland werd een Koninkrijk (Willem I)​

1848 Herzien van de Grondwet (Thorbecke)​

Ministeriële verantwoordelijkheid, koning Willem II gaf ​

de feitelijke politieke macht uit handen.​

​

1919  / 1921  algemeen kiesrecht 

Rechten en plichten​

Klassieke grondrechten:​

Gelijkheidsbeginsel​

Politieke rechten​

Vrijheidsrechten ​

​

Plichten:​

- Leerplicht​

- Plicht om belasting te betalen 

Sociale grondrechten​

De overheid heeft een zorgplicht op het gebied van:​

Werkgelegenheid en vrije keuze van arbeid​

Bestaanszekerheid en welvaart​

Leefbaarheid en milieu​

Volksgezondheid en woongelegenheid​

Onderwijs

Klassiek grondrecht: onschendbaarheid lichaam 

Sociaal grondrecht: recht op een gezonde omgeving 

DILEMMA

Dictatuur 

Dictatuur = ​ Wanneer de macht in een land​ in handen is van 1 persoon,​

een kleine groep mensen of​ 1 partij. 

Kenmerken dictatuur​

• Macht bij 1 persoon: of een kleine groep of 1 partij.​
  
• Geen democratie en rechtsstaat​
  
• Geen politieke grondrechten ​
  
• Geen vrije pers​
  
• Sterk en zichtbaar leger: (treedt mogelijk op tegen mensen op straat). ​
  

​

1. Landen met een democratie?

Ga op zoek naar:​

1. 2 landen waarbij er een democratie is. ​
   
2. 2 landen waarbij er een dictatuur is. ​
3. Wat zijn voordelen en nadelen van een democratie?
4. Wat zijn voordelen en nadelen van een dictatuur?

2. Landen met een dictatuur?

Hoe zit het in de wereld? 

3. nadelen democratie?

3. voordelen democratie?

4. Nadelen dictatuur?

4. Voordelen dictatuur?

Oorsprong van de rechtsstaat ​

Een rechtsstaat is een staat waarin burgers met grondrechten worden beschermd tegen macht en willekeur van de overheid. ​

​

De rechtsstaat kan worden gezien als een ‘sociaal contract’ een overeenkomt tussen de overheid en de burgers. 

Filmpje: rechtsstaat vanuit verschillende mensen

Constitutionele monarchie ​

Zoals in ons land is koning Willem-Alexander gebonden aan de grondwet. ​

​

Voorheen absolute macht: de vorst regeerde en had enkel de macht. De vorst hoefde zijn macht niet te delen en geen verantwoording af te leggen. ​

​

Beginsel van de rechtsstaat 

Beginselen van de rechtsstaat

Trias politica: scheiding van de machten​

Grondrechten: revolutie maakte een einde aan de absolute macht​

Legaliteitsbeginsel: de overheid mag alleen beperkingen aan haar burgers opleggen als deze in wetten zijn vastgelegd en voor iedereen gelden.

Rechtsstaat en democratie ​

Volgens sommige politicologen is een rechtsstaat noodzakelijk om democratie te krijgen, de rechtsstaat moet er op de eerste plaats zijn voordat het ‘proces’ van democratisering kan worden gevormd. ​

​

​

Verwerkingsopdrachten ​

​

​

Lees en maak een samenvatting van paragraaf 1​ (blz 32-35)

​

Volgende les: grondbeginselen van de rechtsstaat (paragraaf 2)