6.1 de Verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2,4

6.1 De Verlichting

'Ik denk, dus ik ben'

Tijdvak 7 (1700-1800)

Tijd van pruiken en revoluties

• De Verlichting
  

•  Het verlicht absolutisme
• De democratische revoluties in westerse landen

• De trans-Atlantische slavenhandel, de plantages en de opkomst van het abolitionisme

 

1700 - 1800

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen dat de Verlichting een gevolg is van de Wetenschappelijke Revolutie

• Je kunt belangrijke onderwerpen van verlichtingsdenken noemen, en daar voorbeelden bij geven.

De Verlichting

vanaf ±1700

• Een periode waarin mensen hun kennis (willen) vergroten, door steeds meer uit te gaan van het verstand (rede, ratio)
• Door gebruik te maken van het verstand maken mensen een einde aan de 'duisternis' van domheid, bijgeloof en onverdraagzaamheid.

Terugblik

•  Renaissance (ca 1500): kritische blik op oude teksten, waarnemingen zonnestelsel (Copernicus, Galileï)
  

• Wetenschappelijke Revolutie (ca 1650) : ontdekking natuurwetten (Newton) en betere instrumenten (microscoop) leiden tot golf van ontdekkingen.
  

• Spinoza en Descartes: rationalisme

Verlicht denker of niet?

Bekijk onderstaande zinnen en bedenk of ze wel of niet van een Verlichte denker zouden zijn.

Waarom wel / niet?

'Emotie is het allerbelangrijkste in het menselijk bestaan'

'De koning zou zijn macht moeten delen met een parlement'

'Je moet wel nadenken over jouw geloof, maar de Kerk heeft altijd gelijk.'

'De adel en geestelijkheid zijn traditioneel gezien nu eenmaal het belangrijkste'

1

2

3

4

Wanneer was de verlichting? Sleep naar het juiste tijdvak!

De verlichting

Waren de verlichte denkers hier voor of tegen?

Verlichters zijn voor

Verlichters zijn tegen

Vrijheid van meningsuiting

Gelijke rechten voor iedereen

Vrijheid van godsdienst

Ongelijkheid

De Verlichters en het geloof

Verlichters

• God heeft de aarde gemaakt, maar grijpt niet in = deïsme
• Je kunt niet bewijzen dat er 1 waar geloof is, dus je moet verdraagzaam (tolerant) zijn.  Belangrijke figuur = Voltaire.

Gevolg

• Voor godsdienstvrijheid
• Tegen invloed van de kerk op de politiek

De Verlichters en gelijkheid

Verlichters

• Mensen (mannen) zijn gelijk en vrij geboren

Gevolg

• Tegen standenmaatschappij
• Tegen slavernij/slavenhandel (Abolitionisme)

De Verlichters en politiek I

Verlichters

• Een koning is er voor het volk
• Het volk mag een slechte koning afzetten
• De echte macht ligt bij het volk (volkssoevereiniteit)

Gevolg

• Tegen absolutisme
• Voor democratie

Reacties koningen

• Ideeën van de Verlichting verbieden
  

• Of
  

• Sommige ideeën overnemen, zolang de vorst alle macht houdt.
  
• = Verlicht absolutisme ('alles vóór het volk, niets dóór het volk')
  

De Verlichters en politiek II

John Locke (Eng. 1632-1704)

Het volk geeft de koning/ regering zijn macht 

Charles de Montesquieu (Fr. 1689-1755)
Trias Politica, de scheiding der machten

Jean Jacques Rousseau (Fr. 1712-1778)

Volksvertegenwoordiging doet wat het volk wil.

ZELF AAN DE SLAG !

-BEKIJK UITLEGVIDEO JortGeschiedenis

-TEST JE BASISKENNIS MET QUIZVRAGEN

-OEFEN MET EXAMENVRAAG 1 OP BLZ. 148

02:07

Ontstaan van wetenschap ..

1. 6e eeuw v.C. Grieken
2. 3e eeuw v.C. Grieken
3. 2e eeuw n.C. Romeinen
4. 16e eeuw. Renaissance

02:08

Rationalisme =

1. vertrouwen op geloof
2. vertrouwen op verstand

02:20

Wetenschappelijke revolutie is...

1. vooral teksten uit oudheid bestuderen
2. Nadenken
3. observeren
4. Bijbel bestuderen

02:21

Wetenschappelijke revolutie in ...

1. 15e eeuw
2. 17e eeuw
3. 18e eeuw
4. 19e eeuw

Een volksvertegenwoordiger zit NOOIT in het kabinet.

1. juist
2. onjuist