Oefenen tekststructuren en tekstverbanden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Lesdoelen

Het benoemen van tekststructuren

Tekststructuren kunnen herkennen

Tekstverbanden herkennen en kunnen benoemen.

Signaalwoorden bij tekstverbanden herkennen en kunnen benoemen.

Welke tekststructuur herken je door tijdsaanduidingen in de tekst?

1. Verleden/heden (toekomst) structuur
2. Argumentatiestructuur
3. Voor/nadelenstructuur
4. Aspectenstructuur

Hoe heet de volgende tekststructuur?

Inleiding: onderwerp

Middenstuk: diverse onderdelen van het onderwerp

Slot: samenvatting

1. ASPECTENSTRUCTUUR
2. ONDERWERP STRUCTUUR
3. VOOR- EN NADELEN STRUCTUUR
4. VRAAG- EN ANTWOORD STRUCTUUR

Welke vaste tekststructuur is zeker niet geschikt voor een uiteenzetting?(informatieve tekst)

1. Een aspectenstructuur
2. Een vraag-antwoord-structuur
3. Een argumentatie-structuur
4. Een verklaringstructuur

Welke tekststructuur eindigt met de beste oplossing?

1. Vraag-antwoordstructuur
2. Probleem-oplossingsstructuur
3. Argumentatiestructuur
4. Verklaringsstructuur

Welke tekststructuur past het best bij deze titel: 'Het ontstaan van een regenboog'

1. Argumentatiestructuur
2. Aspectenstructuur
3. Verklaringsstructuur
4. Voor- en nadelenstructuur

Welke tekststructuur past het best bij deze titel: 'Kinderen moeten meer sporten op de basisschool'

1. Argumentatiestructuur
2. Aspectenstructuur
3. Verklaringsstructuur
4. Voor- en nadelenstructuur

Welke tekststructuur past het best bij deze titel: 'Wel of niet een warme lunch op school?'

1. Argumentatiestructuur
2. Aspectenstructuur
3. Verklaringsstructuur
4. Voor- en nadelenstructuur

Welke tekststructuur past het best bij deze titel: 'Vakken op de middelbare school'

1. Argumentatiestructuur
2. Aspectenstructuur
3. Verklaringsstructuur
4. Voor- en nadelenstructuur

Welke signaalwoorden ken je?

Tekstverbanden

Signaalwoorden verbinden zinnen aan elkaar en zorgen zo voor een goedlopende, begrijpelijke samengestelde zin.

Ik houd van pizza, maar niet van pasta.

Signaalwoorden kunnen ook 2 losstaande enkelvoudige zinnen aan elkaar verbinden. Ik houd van pizza. Ik houd echter niet van pasta.

Daarnaast kunnen signaalwoorden alinea's met elkaar verbinden.

Uitspraak-Opsomming

Na een uitspraak worden verschillende dingen opgesomd.

Signaalwoorden: ook, verder, bovendien, daarnaast, nog, niet alleen...maar ook, ten eerste, ten tweede

Mijn vrije tijd gebruik ik voor leuke dingen (= uitspraak).

In de eerste plaats sport ik graag. Verder houd ik van televisiekijken. Ook  vind ik het heerlijk om een spannend boek te lezen (= opsomming van drie zaken). 

Uitspraak-Tegenstelling

Na een uitspraak wordt het tegengestelde beweerd.

Signaalwoorden: maar, daarentegen, echter, integendeel, enerzijds ...anderzijds, daar staat tegenover

Evert is een ontzettend avontuurlijke vent (= uitspraak).

Zijn vriend daarentegen is een enorme huismus die er geen behoefte aan heeft bijzondere dingen te beleven (= tegenstelling). 

Uitspraak-Voorbeeld

Na een uitspraak volgt een voorbeeld / een aantal voorbeelden.

Signaalwoorden: bijvoorbeeld, als voorbeeld, zo, zoals

Je kunt in de spits haast niet meer opschieten in de Randstad (= uitspraak).

Zo kost het je vaak twee uur om van Den Haag naar Rotterdam te reizen, een afstand die je normaal in twintig minuten aflegt (= voorbeeld).

Middel-Doel

Iemand noemt een doel en een middel waarmee dat doel kan worden bereikt. 

Signaalwoorden: waarmee, daarmee, met dat doel, het doel is, door middel van, om te...

De  stichting Wakker Dier komt op voor de dieren (= doel). Door middel van reclamespotjes op de televisie vraagt die club aandacht voor het ellendige leven van kippen en varkens in de bio-industrie (= middel). 

Oorzaak-Gevolg

Iemand doet een uitspraak die een oorzaak heeft. Daarna wordt het gevolg genoemd.

Signaalwoorden: daardoor, hierdoor, doordat, zodat, waardoor

Het heeft de afgelopen winter nauwelijks gevroren  (= oorzaak).

Hierdoor konden we niet schaatsen (= gevolg). 

Uitspraak-Vergelijking & Uitspraak-Reden

Uitspraak-vergelijking

Na een uitspraak worden er twee of meer dingen met elkaar vergeleken.

Signaalwoorden: zoals, hetzelfde, dezelfde, in, vergelijking met

Uitspraak-reden

Na of voor een uitspraak wordt een rden genoemd. Een reden geeft aan waarom iemand iets wel of niet doet.

Signaalwoorden: daarom, want, omdat, namelijk

Uitspraak - opsomming

Uitspraak - tegenstelling

Uitspraak - voorbeeld

niet alleen ... maar ook

bijvoorbeeld

daar staat tegenover

Maar

Ook

bovendien

daarentegen

Integendeel

Zoals

Noteer de drie signaalwoorden die worden genoemd in deze tekst in je schrift.

bijvoorbeeld - toelichtend

ook - opsommend

doordat - oorzakelijk 

Noteer de tekstverbanden achter de signaalwoorden.

bijvoorbeeld - toelichtend

ook - opsommend

doordat - oorzakelijk 

Tekstverband: VERGELIJKING

1. net als
2. kortom
3. als
4. waarmee

Tekstverband: SAMENVATTING

1. hierdoor
2. concluderend
3. om
4. kortom

Tekstverband: UITLEG OF TOELICHTING

1. zoals
2. samenvattend
3. met andere woorden
4. tenzij

Tekstverband: MIDDEL-DOEL

1. zoals
2. om
3. zo
4. omdat

Tekstverband: TEGENSTELLING

1. al met al
2. daar staat tegenover
3. zoals
4. waardoor

Signaalwoord: TEN EERSTE........TEN TWEEDE

1. middel-doel
2. opsomming
3. oorzaak-gevolg
4. tegenstelling

Tekstverband: OPSOMMING

1. ook (nog)
2. alles bij elkaar
3. al met al
4. zoals

Tekstverband: VOORWAARDE

1. mits
2. waardoor
3. omdat
4. alles bij elkaar

Tekstverband: CONCLUSIE

1. kortom
2. alles overziend
3. met dat doel
4. daarentegen

Welk tekstverband zie je in deze zin?
Ik kreeg een hapje en een drankje.

1. Opsommend
2. Tegenstellend
3. Vergelijkend
4. Oorzakelijk

In welke zin wijzen de signaalwoorden op een chronologisch verband?

1. Ik wil langskomen, maar ik heb helaas geen tijd.
2. Ik ga eerst sporten, daarna kom ik langs.
3. Ik kom langs, omdat ik daar zin in heb.
4. Ik kom samen met mijn moeder op bezoek.

Zo meteen krijg je een tekst te zien. Daarna beantwoord je twee vragen:

-Welk tekstverband zie je tussen de alinea's?

-Aan welke signaalwoorden zie ja dat? 

Welk tekstverband zie je
tussen de alinea's?

Aan welke signaalwoorden
zie je dat?

 Welke twee signaalwoorden zitten er in zin 2?

1. ze - aan
2. aan - met
3. toen - haal
4. eerst - toen

  Om welk tekstverband gaat het in zin 2?

1. volgorde in tijd
2. opsomming
3. reden
4. conclusie