H.17.1 en 17.2 DNA in je cellen en DNA kopiëren

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Welkom!

Overstap naar DNA: nuttig?

Op 1 mei 1999 was Marianne Vaatstra als vermist opgegeven bij de politie. Zij was na een avond stappen niet thuis teruggekeerd en verbleef ook niet bij vrienden. Vrienden en familieleden van haar zijn naar haar op zoek gegaan. Kort daarna werd in een weiland, in de nabijheid van de inmiddels gevonden fiets, haar stoffelijk overschot aangetroffen, waarbij bleek dat zij met geweld om het leven was gebracht. Minister van Justitie gaf in 2008 de aanzet tot meer mogelijkheden met DNA-onderzoek, waaronder DNA-verwantschaps-onderzoek. Dit begon in 2012 in een straal van 5 km van de plaats delict onder ruim 8000 mannen.

 Bij dit onderzoek op vrijwillige basis werd gezocht naar mannen met een soortgelijk Y-chromosomaal DNA-profiel als de dader, om via familiestambomen van matchende personen de dader te vinden.

Dit  resulteerde in een DNA-match, toen het NFI bijna 4000 van de 6000 DNA-sets uit de Vaatstra-zaak had onderzocht. Al snel werd Jasper S. gearresteerd, een 45-jarige veehouder die 2,5 km van de plaats delict woonde. De verdachte bleek vrijwillig aan het DNA-verwantschapsonderzoek te hebben meegedaan.  Daags na het besluit hem langer in voorarrest te houden bekende S. op 6 december 2012 de moord.

Aan de slag

Maak (in tweetallen) de opdrachten 'voorkennis' op blz. 10.

Als er een binas-tabel genoemd staat, gebruik die dan ook! Hoe meer je gebruik maakt van binas, hoe meer profijt je er van hebt.

Echt waar.

les 30 augustus

Overleg met je buur even over de volgende beweringen (volgende dia)

Welke van de volgende beweringen zijn waar?

1. Translatie levert een peptideketen op

2. Alle cellen met een kern bevatten hetzelfde DNA

3. Er passen meerdere chromosomen in een gen

4. Er komen in organismen 4 verschillende basen voor: A, C, T, G

5. De base A zit altijd gekoppeld aan de base T

6. Bloedcellen zijn niet geschikt voor forensisch onderzoek

Eerst maar eens naar het huiswerk kijken....

Neem het voor je.

Wissel uit met je buur.

Waar hebben jullie nog vragen over?

Wat is het verschil tussen een nucleoside en een nucleotide?

1. een (nucleine-)base
2. een fosfaatgroep
3. desoxyribose
4. een OH-groep

In DNA heb je de base-paren A-T en C-G. Waarom zit A niet aan C vast (en bijv. T aan niet aan G?

1. A en C stoten elkaar af, terwijl A en T elkaar aantrekken
2. Er zitten eiwitverbindingen tussen A en T
3. Door het (gelijke) aantal waterstofbruggen
4. Histonen bepalen deze bindingen

Welk uiteinde van DNA noemen we het 3'-uiteinde?

1. het uiteinde met een vrije hydroxylgroep
2. het uiteinde met een vrije fosfaatgroep
3. het uiteinde met een vrije nucleinebase
4. het uiteinde met een vrij desoxyribosemolecuul

Wat is een histon?

1. een nucleosoom
2. dubbelstrengs DNA
3. eiwit waar DNA omheen gewikkeld zit
4. dubbele helix

Wat werkte volgens jullie beter: tekst lezen of afbeelding bestuderen?

1. tekst lezen
2. afbeelding bestuderen
3. ik zou het niet weten

Mitochondriën hebben een membraan en DNA. Deze feiten zijn een bewijs voor .....

1. de endosymbiosetheorie
2. de evolutie van cellen
3. de scheppingstheorie
4. de afstamming van de mens

Het DNA in jouw mitochondriën heb jij gekregen ....

1. van niemand, het zit er gewoon in
2. van je biologische vader
3. in je eerste levensjaar
4. van je biologische moeder

Deel van een DNA profiel 

Niet coderend

chromosoom 7

locus D7S280

STR

GATA

Stamboom

STR op chromosoom 11 heet TH01.
Vader heeft de allelen 5/8.
Welke combinatie kan zijn zoon niet hebben?

1. TH01 5/5
2. TH01 6/8
3. TH01 6/9
4. TH01 8/9

DNA-lab donderdag 21 sept

'De taal van de tumor'

Studenten UU geven uitleg over genetische basis voor behandelingen van tumoren

En je mag zelf natuurlijk ook wat doen!

Duurt 2 uur. Onze groep is cluster 1, dus om 10u in B011!!

Cluster 1 10.00 - 12.00u

Cluster 2 13.00 - 15.00u

Doel was: kennis DNA opfrissen en beetje uitbreiden

Gelukt?

Bedenk 1 item uit deze les dat nieuw voor je was.

Nog tijd? Dan werken aan opdracht 1 t/m 6 van 17.1

Morgen verder met 17.2

17.2 DNA kopiëren 

 DNA replicatie

Eerst nog even een 

Animatie Bouw DNA 

https://www.bioplek.org/animaties/moleculaire_genetica/dnax.html (volgende dia)

www.bioplek.org

In welke cellen vindt DNA-replicatie plaats?

1. In de cellen van de geslachtsorganen
2. In alle delende cellen
3. In alle cellen van mensen in de groei
4. In alle levende cellen

Wat heeft DNA-replicatie met mitose te maken?

1. Mitose vindt eerst plaats en dan DNA-replicatie
2. Niets
3. DNA-replicatie is een onderdeel van de mitose
4. DNA-replicatie is een onderdeel van de celcyclus

Celcyclus

https://www.bioplek.org/animaties/cel/celcyclusx.html

Mitose

https://www.bioplek.org/animaties/cel/mitosex.html

In welke Binas-tabel staat de celcyclus?
In welke Binas-tabel staat de mitose?

1. 71D en 71E
2. 76A en 76B
3. 79B en 79C
4. 76A en 76B1

Even aan de slag:

Opdracht 1 en 2  blz 17

17.2 Polymerase Chain Reaction

Manier om (kleine stukjes) DNA enorm te vermenigvuldigen

Bijv. handig bij misdaden....te weinig DNA gevonden voor analyse....eerst PCR.....dan wél genoeg!

PCR is dus gewoon een kopieermachine voor DNA.

Jeroen bestudeert de werking van een PCR. In stap 1 worden twee verschillende primers toegevoegd (c en d). Om welke reden zijn ze verschillend?

1. Dan gaat de DNA-vermeerdering sneller.
2. Dan kunnen beide DNA-strengen worden gekopieerd.
3. Dan kunnen er twee verschillende genen worden gekopieerd.
4. Een primer dient voor "start" de ander voor "stop".

Je begint met 1 dubbelstrengs sliertje DNA. Hoeveel sliertjes heb je na 5 PCR cycli?

1. 5 sliertjes
2. 10 sliertjes
3. 32
4. 64

Voor een PCR zijn primers nodig. Wat zijn primers en waar zijn ze voor nodig?

1. Het zijn stukjes DNA die complementair zijn aan het doel- DNA
2. Het zijn stukjes RNA. Ze dienen als startpunt voor DNA-polymerase
3. Het is een enzym dat een stukje DNA maakt zodat replicatie kan beginnen
4. Het is een enzym dat de strengen DNA uit elkaar haalt

Tempo: In welke Binas tabel vind je PCR?

1. 71M
2. 71D
3. 71M2
4. Het staat er helaas niet in..

Gelelektroforese

Maak nu opdracht 7b op blz. 18

1. STR 2/10 Nee...
2. STR 2/10 Ja...
3. STR 4/8 Nee...
4. STR 4/8 Ja...

ELO: Opdracht 'Verzin een gen' (in tweetallen)

Je komt vanzelf allerlei begrippen tegen die je nog niet kent. Geeft niks, het is net 2 voor 12: 'Dat zoeken we op!'

Gebruik je boek, je BINAS en je grote vriend Google om antwoorden op je vragen te vinden. En je buur. En als laatste ...BOT

Hoe ging deze opdracht? Wat ben je wijzer geworden?

Les 3

Vragen n.a.v. les 1 en 2? Kijk ook eens op biologiepagina.nl

Hoe ging het huiswerk?

PCR (=ook voorbereiding voor DNA-lab)

Wat is blijven hangen
van deze twee lessen?

Check samen met je buur het huiswerk

er liggen antwoorden-

boekjes in het lokaal

Niet gemaakt? 

Kijk mee met iemand 

die het wel gemaakt heeft, en stel vragen!

www.bioplek.org

Tot ziens!