Erfelijkheid en evolutie compleet

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Erfelijkheid en evolutie

Lesdoelen

• Je weet dat veel eigenschappen erfelijk zijn
• Je weet wat chromosomen, chromosomenparen en DNA zijn
• Je weet wat het genotype is
• Je weet wat het fenotype is 

Genotype

Je uiterlijk bestaat uit duizenden erfelijke eigenschappen. Veel eigenschappen zijn erfelijk: je hebt ze geërfd van je ouders.

Je DNA bevat de informatie voor je erfelijke eigenschappen. Deze informatie noemen we het genotype. 

Fenotype

Het uiterlijk van een organisme noemen we het fenotype

Fenotype bestaat uit:

• Genotype (erfelijke eigenschappen)
• Invloeden uit het milieu (de omgeving)

Voorbeeld

Chromosomen

Je erfelijke eigenschappen 

(genotype) staan beschreven 

op DNA

Je DNA ligt in lange dunne draden opgerold (chromosomen)

Je chromosomen liggen in de celkernen van alle cellen in je lichaam: lichaamscel

Chromosomenparen

Een mens heeft in iedere lichaamscel 46 chromosomen

Deze liggen in gelijke paartjes bij elkaar: 23 paar chromosomen

De ene helft van het paartje komt van vader, de andere helft van moeder

Chromosomen van één paar zijn gelijk 

aan elkaar en bevatting informatie voor 

dezelfde erfelijke eigenschappen

Chromosomenparen bij andere organismen

Aantal chromosomen per lichaamscel bij verschillende organismen

Je ziet dat het allemaal gelijke aantallen zijn

Ezel (62) + paard (64) = muildier (63)

Muildier is onvruchtbaar

Lesdoelen - beheers jij ze?

• Je weet dat veel eigenschappen erfelijk zijn
• Je weet wat chromosomen, chromosomenparen en DNA zijn
• Je weet wat het genotype is
• Je weet wat het fenotype is 

(Er volgt na deze dia een poll)

Geslachtelijke voortplanting

Geslachtelijke voortplanting​

 Je leert:​

 Hoe allelen worden doorgegeven van ouders op kinderen​

 Dat er variatie is in allelen​ 

 Waarom tweelingen zoveel op elkaar lijken​

Genen en allelen​

Geslachtscellen en lichaamscellen

Genen 

Een gen bevat een code met informatie voor één erfelijke eigenschap.

Op een chromosoom liggen veel genen (enkelvoud = gen)

Ieder gen heb je twee keer:

*  één liggend op een chromosoom afkomstig van je moeder

*  één liggend op een chromosoom afkomstig van je vader

Je hebt duizenden genen van je ouders meegekregen, dus duizenden erfelijke eigenschappen.

Iedere cel bevat de informatie voor alle erfelijke eigenschappen van een organisme (het genotype).

Deze zin is een antwoord op een vraag uit het huiswerk van basisstof 1. 

Allel

Genvariant = allel.

Allelenpaar = 2 allelen op 2 chromosomen van 1 gen (1 vader/ moeder)

Allelenpaar

Heterozygoot: ongelijke allelenpaar

Homozygoot: gelijk allelenpaar

Geslachtelijke voortplanting

bij ongeslachtelijke voortplanting hebben de organismen hetzelfde genotype!

Tweelingen

eeneiige tweelingen hebben altijd hetzelfde geslacht, twee-eiige niet

 Erfelijkheid en Evolutie

 De Evolutietheorie

leerdoel

Aan het einde van de les kun je beschrijven wat de evolutietheorie inhoudt en wat de voorwaarden voor evolutie zijn.

Darwin 1809 - 1882 is de grondlegger van de evolutietheorie. De theorie is niet te bewijzen er zijn wel argumenten voor de evolutietheorie.

0

Evolutie

Evolutie is de ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen. 

De evolutietheorie gaat uit van:

A. Verandering van genotype 

B. Natuurlijke selectie 

C. Het ontstaan van nieuwe soorten

A. Veranderingen in genotype door:

1. Geslachtelijke voortplanting

2. Mutatie -> nieuwe genotypen

&

      fenotypen 

Genotype

Je erfelijke aanleg. De informatie op de chromosomen en het DNA.

Fenotype

Hoe je er uitziet. Bijvoorbeeld de kleur van je haar.

 

Mutatie

= Een plotselinge verandering van een deel van een chromosoom waardoor het genotype veranderd.

B. Natuurlijke selectie

-Niet voldoende voedsel

- Aanpassen aan milieu.

- Survival of the fittest

Survival of the fittest

0

C. Het ontstaan 

van nieuwesoorten

0