H1 Wie bestuurt ons land?

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3,4

Politiek

H1. Wie bestuurt ons land? 

Wat kun je uitleggen aan het einde van de les? 

1. Wat is de overheid? 

2. Waarom zijn wij een rechtsstaat? 

3. Wat is een dictatuur en wat zijn de verschillen met ons land (een democratie)? 

Welke afspraken maken we?

1.  Geen ruis tijdens uitleg

2. Als je wilt reageren dan vinger opsteken

3. Stil zijn als iemand praat

4. Luisteren als de docent of een mede-leerling praat

Consequenties: waarschuwing (naam op bord) -  time-out - Serre 2

Wie heeft er in Nederland de macht? 

Waar denken jullie aan bij 'macht'? 

RECHTSTAAT:

Een land waar de rechten en plichten van de burgers en de overheid zijn vastgelegd.

Aantekening - kenmerken van een rechtsstaat 

Vier kenmerken van een rechtsstaat: 

1. Rechtsgelijkheid: Iedereen in Nederland is voor de wet gelijk.
2. Grondrechten: Alle burgers hebben grondrechten.
   
3. Machtenscheiding: De macht om wetten te maken en uit te voeren ligt niet bij één persoon. De rechterlijke macht is onafhankelijk van de overheid, en onpartijdig.
   
4. Legaliteitsbeginsel: De overheid mag alleen doen wat in de wet staat en niet met terugwerkende kracht. 

Verzorgingsstaat

Sociale zekerheid: de overheid moet zorgen voor bestaanszekerheid (huis, inkomen, onderwijs, gezondheidszorg)  

Een land waarin de overheid zorgt voor sociale zekerheid noem je een verzorgingsstaat.  

De Grondwet

 = boek met alle rechten en plichten (grondrechten)

                       Alle burgers EN de overheid moeten zich hieraan houden

Een ander woord = Constitutie

Iedereen is gelijk! 

Artikel 1 

Grondwet 

De Grondwet -> grondrechten!

Sociale Grondrechten:

- bescherming van burgers door de overheid

- staan pas sinds 1983 in de Grondwet

• recht op onderwijs
• recht op gezondheidszorg
• recht op bestaanszekerheid
• recht op  werk
• recht op rechtsbijstand
• recht op  bewoonbaarheid

=> begint steeds met "recht op ..."

Klassieke Grondrechten:

- vrijheidsrechten

- staan al > 100 naar in de Grondwet

• vrijheid van godsdienst
  
• geen discriminatie
  
• vrijheid van mening
  
• vrijheid van drukpers
  
• vrijheid van vereniging/vergadering
  
• vrijheid van onderwijs
  

=> begint steeds met "vrijheid van ..."

Rechten en plichten:

Rechten:

wat je mag doen of waar je recht op hebt.

Plichten:

Wat je moet doen. 

Belasting betalen:

1. Recht
2. Plicht

Onderwijs:

1. Recht
2. Plicht

Bescherming tegen mishandeling en geweld:

1. Recht
2. Plicht

De Nederlandse taal voldoende beheersen.

1. Recht
2. Plicht

Het hebben van een geldig identiteitsbewijs:

1. Recht
2. Plicht

Weten van welk strafbaar feit je wordt verdacht.

1. Recht
2. Plicht

Is hier sprake van een rechtsstaat? 

Grondrechten?

Wie heeft de macht? 

De overheid

Het Rijk

De provincie

De gemeente

Trias Politica

• "Scheiding der machten":
  1. Wetgevende macht
  2. Uitvoerende macht
  3. Rechtgevende macht
• Om misbruik te voorkomen
  

Niemand kan een rechter dwingen een verdachte schuldig te verklaren.
Hij is onafhankelijk en onpartijdig.

De regering (ministers + koning) en het gekozen parlement (eerste en tweede kamer).

ministers, OM, burgemeesters,

Trias Politica

(Driemachtenleer)

Dictatuur

Vijf kenmerken: 

1. Alle macht is in de handen van één of enkele machthebber(s) of één partij. 

2. Er is geen onafhankelijke rechtspraak. Rechters moeten doen wat de machthebbers willen.

3. Er zijn geen grondrechten voor burgers. Je mag dus niet protesteren tegen de machthebber(s)

4. Er zijn geen verkiezingen. Of er zijn alleen nepverkiezingen, waarbij de machthebber(s) opnieuw gekozen wordt.

5. Er is censuur. Er is géén persvrijheid of vrijheid van meningsuiting. Alléén de machthebber(s) mogen hun politieke ideeën via de media verspreiden.

Democratie

De macht ligt bij het volk.

Hoe krijgen ze deze macht? 

Een persoon of groep is de baas van het land, dit is een...

1. Democratie
2. Dictatuur
3. Rechtstaat
4. Monarchie

De macht van de overheid is gescheiden in drie delen

1. Democratie
2. Dictatuur

De inwoners hebben grondrechten

1. Democratie
2. Dictatuur
3. Beide

Hier worden verkiezingen gehouden

1. Democratie
2. Dictatuur
3. Beide

Overleg met degene(n) naast je: 

1. Wat is de overheid? 

2. Waarom zijn wij een rechtsstaat? 

3. Wat is een dictatuur en wat zijn de verschillen met ons land (een democratie)? 

(probeer de begrippen te gebruiken)

Zelfstandig werken 

Start met de opdrachten van Methode M: H1. Wie bestuurt ons land? 

Afspraken

• Je maakt de opdrachten in je boek. 
  
• Je mag rustig overleggen met je buurman of buurvrouw.  
• Vraag als je iets niet weet. Je hoeft niet alles te weten.