Les 14 - Voedingsleer

• Voeding
• MBO
• Studiejaar 1

Voedingsleer - les 14

Weekplanning

Week 1: Gezonde voeding

Week 2: Spijsverteringskanaal (donderdag vervalt de les)

Week 3: Vervolg spijsverteringskanaal + bouw en de vertering van voedingsstoffen

Week 4: Allergenen, intoleranties en PDS + voedingswaardetabel (maandag vervalt de les)

Week 5: Koolhydraten en eiwitten

Week 6: Vocht, vet en vitamines en mineralen

Week 7: Vitaminen en mineralen, herhaling en oefentoets

Week 8: Toets

Toetscijfer (80%) + opdracht folder (10%) + opdracht 'Hoe gezond eet ik?' (10%) = eindcijfer (100%) 

Vermelden welke lessen uitvallen

Lesplanning

Vocht: 

• De functies
• Vochtinname
• Gevolgen van een vochttekort

Leerdoelen

• Jij kent de functies van vocht in je lichaam
  
• Jij kunt beschrijven waarvan de vochtinname afhankelijk is
  
• Jij kunt beschrijven wat de gevolgen zijn van een tekort aan vocht
  

Jouw lichaam bestaat voor een groot deel uit water. Hoeveel procent van je lichaam is water?

1. 25 tot 35%
2. 35 tot 45 %
3. 45 tot 55%
4. 55 tot 75%

Waarom is water drinken gezond?
Er zijn meerdere antwoorden mogelijk

1. Omdat er geen suiker in water zit
2. Je hebt water nodig omdat het lichaam allerlei nuttige stoffen vervoert
3. Water zorgt voor de juiste temperatuur in je lichaam

Vocht is verdeeld over het lichaam. 

65% zit in de lichaamscellen en weefsels. De rest tussen de cellen en in het bloed. 

• Vrouwen 52% vocht
• Mannen 63% vocht
• Baby's 75% vocht

Vocht in je lichaam

Functies van vocht

• Bouwstof 
• Transport
• Oplosmiddel 
• Temperatuurregelaar

Functies van vocht

• Bouwstof van alle cellen
• Bevindt zich in de eiwitstructuren
• Water zit ook tussen de cellen

• Dient als smeermiddel bij de samentrekking van spieren

Vocht als bouwstof

Water is de bouwstof van alle cellen en bevindt zich in de eiwitstructuren. Ook de ruimte tussen de cellen is opgevuld met water. Het dient als smeermiddel bij de samentrekking van spieren, zoals samentrekkende bewegingen van de maag bij de spijsvertering. 

• Transportmiddel in de bloedbaan en lymfevaten
• Van en naar cellen
• Voedingsstoffen, stofwisselingsproducten, afvalstoffen, hormonen, mineralen en vitamines

Vocht als transportmiddel

In water kunnen stoffen worden opgelost. 

Bijvoorbeeld kalium en natrium opgelost 

in water zorgen voor een juiste verhouding 

van water in en om cellen. Ze houden de druk (osmotische waarde) in en om de cellen in evenwicht. 

Tevens is water belangrijk voor het maken van spijsverteringssappen en voor het 'oplossen' van voedsel in het spijsverteringskanaal. 

Water als oplosmiddel

• Warmtebindend vermogen: invloeden van buitenaf hebben niet snel gevolgen voor de lichaamstemperatuur
• Hoge verdampingswarmte: er is veel energie (warmte) nodig om te verdampen. Zoals bijvoorbeeld bij sporten of intensieve arbeid. Je lichaam kan zichzelf koelen door te zweten. 

Water als temperatuurregelaar

Water heeft een sterk warmtebindend vermogen. Invloeden van buitenaf (zoals warm of koud weer) hebben niet zo snel gevolgen voor de lichaamstemperatuur.

Water heeft ook een hoge verdampingswarmte, dat wil zeggen dat er veel energie (warmte) nodig is om te verdampen. Bij sporten of intensieve arbeid produceert het lichaam veel warmte. Hierdoor gaat je lichaam zweten. Zweet is een oplossing van natrium en kalium in water. Door te zweten koelen we weer af. 

• Lichaam bestaat voor een groot deel uit vocht
• Belangrijk voor het functioneren van alle lichaamprocessen
• Dorstprikkeling bij 2,0% verlies van het lichaamsgewicht
  (1,5 liter)

Vocht is belangrijk!

Je lichaam bestaat dus voor een groot deel uit vocht. Zoals in de vorige slides is te zien is vocht erg belangrijk voor het goed functioneren van alle lichaamsprocessen. Door prikkeling in het 'dorst' centrum in de hersenen krijgen we dorst en willen we drinken. Dit dorstgevoel ontstaat al als ongeveer 2 % van het lichaamsgewicht (1,5 Liter) aan het lichaam onttrokken is.

Vochtbalans

Vochtverlies: 

- Ademhaling (0,3-0,4 liter per dag)

- Transpireren (0,5 L)

- Urineren (1,5 L)

- Poep (0,1 L)

- Bij ziek zijn: braken en diaree

in totaal 2,5 liter 

Vochtinname:

- Aanmaak vocht uit beschikbare waterstof en zuurstof uit verbranding van koolhydraten (0,4 L)

- Via vast voedsel (0,5 L)

- 1,5 - 2 L door drinken. 

In totaal 2,5 liter

Er moet een evenwicht zijn tussen de hoeveelheid water die we per dag verliezen en de hoeveelheid water die we perdag opnemen. 

Wanneer je minder vocht binnen krijgt dan nodig, dan lost je lichaam dit op door minder urine te produceren. De urine zal meer afvalstoffen bevatten en daardoor donkerder van kleur zijn. 

Wat gebeurd er als je te weinig vocht binnenkrijgt?

Te lang niets gedronken? ->  Uitdroging

Uitdrogingsverschijnselen zijn: 

• dorst
  
• sufheid
  
• zwakte
  
• verwardheid
  
• minder zweten
  
• minder plassen
  
• minder elasticiteit van de huid
  
• flauwvallen door verlaging van de bloeddruk (extra belastend voor hart)

Te veel vocht?

Kan leiden tot: 

• Een te laag gehalte aan zouten in het bloed;
• Ritmestoornissen in het hart;
• Vochtophoping in de hersenen. 

In welke situaties heb je
meer vocht nodig?

Situaties waarin je meer vocht nodig hebt

• Zwangere vrouwen
• Borstvoeding geven
• Alcohol drinken (relatief veel)
• Intensief sporten
• Warme dagen
• Zout eten of eten met veel eiwitten
• Bij ziekte

Schijf van Vijf

Niet in de Schijf van Vijf

Dit is het einde van de les.
Wat heb je vandaag geleerd?

Leerdoelen

• Jij kent de functies van vocht in je lichaam
  
• Jij kunt beschrijven waarvan de vochtinname afhankelijk is
  
• Jij kunt beschrijven wat de gevolgen zijn van een tekort aan vocht