6.1 Een rijk land

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 1

Een rijk land

Nederland na 1945

...beschrijven hoe de economie van Nederland zich na 1945 ontwikkelde

...uitleggen hoe Nederland in de jaren 1950 een verzorgingsstaat werd

...uitleggen wat verzuiling is
en waarom de verzuiling vanaf 1960 minder werd

AAN HET EINDE VAN DE LES KAN JE...

Klassikale uitleg

Zelfstandig werken

DOEN

§6.1

Een rijk land

A

De economie groeit hard

Leerdoel:

Je kan beschrijven hoe de economie van Nederland zich na 1945 ontwikkelde

Nederland in 1945:

• Bruggen kapot geschoten
• Spoorlijnen kapot gemaakt
• Fabrieken kapot geschoten
• Land onder water gezet

Begrippen:

wederopbouw

Marshallhulp

consumptiemaatschappij

§6.1

Een rijk land

A

De economie groeit hard

Al in 1950 was de wederopbouw voltooid: de economie was weer op het niveau van voor de oorlog.

De snelle economische groei had twee oorzaken:

• Regering, werkgevers, werknemers spraken af het lonen laag te houden
• De Verenigde Staten gaf Marshallhulp

§6.1

Een rijk land

A

De economie groeit hard

Door de economische groei steeg ook de welvaart

1960: de lonen stijgen.

• Mensen kunnen luxeproducten kopen

Nederland wordt een consumptiemaatschappij. 

Gevolgen:

• Een aangenamer leven (centrale verwarming, badkamer)
• Twee vrije dagen (zaterdag en zondag)

§6.1

Een rijk land

A

De economie groeit hard

In de jaren 1970 en 1980 verandert de economie sterk:

• Er ontstaat een economische crisis. Oorzaak: de hoge lonen.
  → bedrijven gingen robots gebruiken of fabrieken naar lagelonenlanden verplaatsen
  → De werkloosheid stijgt hard in de jaren 80
  → In de jaren 90 stijgt de economie weer

§6.1

Een rijk land

A

De economie groeit hard

In de jaren 1970 en 1980 verandert de economie sterk:

• Er ontstaat een economische crisis. Oorzaak: de hoge lonen.
  → bedrijven gingen robots gebruiken of fabrieken naar lagelonenlanden verplaatsen
  → De werkloosheid stijgt hard in de jaren 80
  → In de jaren 90 stijgt de economie weer
• Er wordt minder verdient in de industrie en de landbouw.
  Er ontstaat een nieuwe tak in de economie: de dienstensector
  → banken
  → overheid
  → winkeliers
  → horeca
  
  

§6.1

Een rijk land

A

De economie groeit hard

Niet iedereen is rijk.

7% van alle kinderen in Nederland leeft in armoede.

Dat zijn 350.000 kinderen!

§6.1

Een rijk land

B

De verzorgingsstaat

Leerdoel:

Je kan uitleggen hoe Nederland in de jaren 1950 een verzorgingsstaat werd

Voor 1950:

Was je werkloos? Kon je niet werken door een handicap. Kon je niet werken omdat je oud was?

Dan moest je geholpen worden door je familie en door de kerk. 

Begrippen:

verzorgingsstaat

§6.1

Een rijk land

B

De verzorgingsstaat

Vanaf de jaren 50 kregen we de verzorgingsstaat:

met wetten helpt de overheid mensen met weinig inkomen.

• AOW (algemene ouderdomswet)
• WAO (wet arbeidsongeschiktheid)
• Kinderbijslagwet
• Algemene bijstandswet
• Zorgverzekering voor iedereen

§6.1

Een rijk land

B

De verzorgingsstaat

Hoe werd dit allemaal betaald:

• Door de groei van de economie stegen de belastinginkomsten
• We verkochten Gronings gas, wat veel geld opleverde

§6.1

Een rijk land

B

De verzorgingsstaat

Crisis in de jaren 80:

De verzorgingsstaat is te duur:

• uitkeringen werden verlaagd
• strengere regels om uitkering te krijgen
• bij ziekte minder lang uitkering

§6.1

Een rijk land

C

De verzuiling verdwijnt

Leerdoel:

Je kan uitleggen wat verzuiling is en waarom de verzuiling vanaf 1960 minder werd

Tot 1960 hoorde je in Nederland bij een groep:

• socialisten
• liberalen
• katholieken
• protestanten

Begrippen:

verzuiling

ontkerkelijking

§6.1

Een rijk land

C

De verzuiling verdwijnt

Leerdoel:

Je kan uitleggen wat verzuiling is en waarom de verzuiling vanaf 1960 minder werd

Tot 1960 hoorde je in Nederland bij een groep:

• socialisten
• liberalen
• katholieken
• protestanten

Een zuil had eigen:

• scholen
• jeugdverenigingen
• omroepen
• politieke partijen
• etc...

Begrippen:

verzuiling

ontkerkelijking

§6.1

Een rijk land

C

De verzuiling verdwijnt

De zuilen waren verschillend, maar ook grotendeels hetzelfde:

• iedereen lette goed op elkaar
• bijna alle volwassenen waren getrouwd
• vrouwen zorgden voor de kinderen
• mensen werkten hard en leefden zuinig
• weinig tijd en geld voor ontspanning
• je volgde de regels van je ouders, de kerk of de leiders van de zuil

§6.1

Een rijk land

C

De verzuiling verdwijnt

Vanaf de jaren 1960 werden zuilen minder belangrijk:

• Er was meer welvaart (rijkdom) in Nederland
• We hadden de verzorgingsstaat

Gevolg: mensen waren minder afhankelijk van steun van de kerk of de zuil.

§6.1

Een rijk land

C

De verzuiling verdwijnt

Vanaf de jaren 1960 werden zuilen minder belangrijk:

• Er was meer welvaart (rijkdom) in Nederland
• We hadden de verzorgingsstaat

Gevolg: mensen waren minder afhankelijk van steun van de kerk of de zuil.

Jongeren maakten zich als eerste los van de zuil:

• er was meer geld dus jongeren gingen langer naar school dan hun ouders.
  Ze hadden daardoor meer kennis en zelfvertrouwen. 
  Ze durfden kritisch te zijn richting kerk en politici

§6.1

Een rijk land

C

De verzuiling verdwijnt

Vanaf de jaren 1960 werden zuilen minder belangrijk:

• Er was meer welvaart (rijkdom) in Nederland
• We hadden de verzorgingsstaat

Gevolg: mensen waren minder afhankelijk van steun van de kerk of de zuil.

Jongeren maakten zich als eerste los van de zuil:

• er was meer geld dus jongeren gingen langer naar school dan hun ouders.
  Ze hadden daardoor meer kennis en zelfvertrouwen. 
  Ze durfden kritisch te zijn richting kerk en politici
• veel jongeren gingen niet meer naar de kerk: de kerk vonden ze ouderwets!
  Deze ontkerkelijking nam steeds meer toe:
  - 1960: 80% van de jongeren gaat naar de kerk
  - 2020: 20% van de jongeren gaat naar de kerk

§6.1

Een rijk land

C

De verzuiling verdwijnt

Vanaf de jaren 1960 werden zuilen minder belangrijk:

• Er was meer welvaart (rijkdom) in Nederland
• We hadden de verzorgingsstaat

Gevolg: mensen waren minder afhankelijk van steun van de kerk of de zuil.

Jongeren maakten zich als eerste los van de zuil:

• er was meer geld dus jongeren gingen langer naar school dan hun ouders.
  Ze hadden daardoor meer kennis en zelfvertrouwen. 
  Ze durfden kritisch te zijn richting kerk en politici
• veel jongeren gingen niet meer naar de kerk: de kerk vonden ze ouderwets!
  Deze ontkerkelijking nam steeds meer toe:
  - 1960: 80% van de jongeren gaat naar de kerk
  - 2020: 20% van de jongeren gaat naar de kerk

Aan de slag!

Maken 6.1

Opdracht 1 t/m 13