2.1 mensen leven van jagen en verzamelen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 2: Jagers Boeren en farao's

2.1 De eerste mensen jagen en verzamelen

les 1

Voor de manier waarop de eerste moderne mensen zijn ontstaan, bestaan verschillende verklaringen. Welke ken jij?

Leerdoel 2.1 

1. Ik kan in eigen woorden uitleggen wat 'evolutie' betekent.
2. Ik kan vier belangrijke mensensoorten van elkaar onderscheiden.

Hoe is de eerste mens ontstaan?

1. Scheppingsverhalen
2. Evolutie

Scheppingsverhalen

Hierin wordt verteld hoe God (of goden) de aarde en de mensen zou(den) hebben geschapen.

Voorbeeld:

Genesis (Bijbel); God schept de wereld en mens in 7 dagen.

Vraag: wie waren volgens de Bijbel de eerste twee mensen?

Evolutie

• Wetenschappers in de 19^e eeuw kwamen tot een andere conclusie: evolutie (= een langzame ontwikkeling).

• De mens zou langzaam ontwikkeld zijn uit primaten (halfapen en apen).

Links zie je Charles Darwin, grondlegger van de evolutietheorie.

Evolutie

• Ca. 2 miljoen jaar geleden: homo habilis (handige mens: maakte stenen werktuigen)

• Ca. 1.8 miljoen jaar geleden: homo erectus (rechtopstaande mens: kon daardoor verder kijken = handig voor de jacht en bij gevaar
• gebruikte voor het eerst vuur

• Ca. 250.000 jaar geleden: neanderthaler

• Ca. 200.000 jaar geleden: homo sapiens (denkende mens)

Neanderthalers en cro-magnonmensen

• Neanderthalers: Ongeveer 250.000 jaar geleden verschenen de eerste Neanderthalers in Europa. 
• De Neanderthalers waren de eerste mensachtigen die hun doden begroeven.
• De Neanderthaler stierf zo'n 35.0000 jaar geleden uit.

Europa in de laatste ijstijd

Laatste IJstijd 

115.000-10.000 

Wat zijn nomaden?

Overleg samen en schrijf minimaal 5 dingen in je schrift die passen bij nomaden. Denk aan: 

• wonen
• eten
• kleding
• gereedschappen
• grootte van de groep
• taakverdeling

Nu doen en huiswerk

lezen 2.1 in je boek: evolutie, ijstijden en nomaden

Learnbeat 2.1 basisstof

maken opdracht 1 t/m 3 

2.1 De eerste mensen jagen en verzamelen

les 2

nu doen

pak je boek,

je schrift

je pen

je laptop: inloggen bij Lesson up

Wat is geschiedenis?

1. Het verleden van de wereld
2. Het verleden van de mens
3. Het verleden van het universum
4. Het verleden en heden van de wereld

Wat is GEEN geschiedenis?

1. Het bestuderen van de oerknal
2. Het ontstaan van de aarde
3. Het leren over dinosaurussen
4. De wetenschap van het verhaal van de mens

Wie is de bedenker van de evolutie theorie?

1. Einstein
2. Erasmus
3. Prins William
4. Darwin

Wat is evolutie?

1. Hele snelle verandering
2. God heeft de aarde gemaakt
3. Langzame ontwikkeling
4. Een grote opstand

Wat zijn scheppingsverhalen?

1. Verhalen waarin wordt verteld hoe God de wereld en de mens heeft gemaakt
2. Verhalen waarin wordt verteld hoe de wereld is ontstaan
3. Verhalen waarin wordt verteld hoe de geschiedenis werkt
4. Verhalen waarin wordt verteld hoe de mens geëvolueerd is

Wat hebben hunebedden met de ijstijd te maken?

1. In de ijstijd maakten mensen Hunebedden
2. Hunebedden hebben niets met de ijstijd te maken
3. De jager en boeren schuilden onder de stenen
4. De zwerfstenen zijn meegekomen met het ijs uit scandinavië

De eerste mensen leefden als nomaden. Wat zijn nomaden?

1. Mensen die een vaste woonplaats hebben.
2. Mensen die hun hele leven in een dorp wonen.
3. Mensen zonder vaste woonplaats.
4. Mensen die hun voedsel uit de natuur halen.

Huiswerk

lezen 2.1 in je boek: evolutie, ijstijden en nomaden

Learnbeat 2.1 basisstof

maken opdracht 1 t/m 3 

is het gelukt?

Had jij het huiswerk gemaakt?

Ja

Nee

In hoeverre heb je de opdrachten, die je hebt gemaakt als huiswerk, goed gemaakt?

😒🙁😐🙂😃

Nomaden

Kijk nog eens naar de aantekening van de vorige keer bij nomaden. Leg nog eens aan elkaar uit wat nomaden zijn en hoe ze leefden.

Ze waren nomaden = trekken rond

• Geen vaste woonplaats
• Trekken achter hun eten aan
• leven in kleine groepen 
• Eenvoudige woningen: hutten/grotten
• Weinig bezittingen
• taakverdeling
• werktuigen: hout, steen en botten

Jagers en verzamelaars

Nomaden

•  Bestaan nog steeds
• Sami 

Waarom zouden er rotstekingen
in grotten zijn gemaakt?

Wat dachten Jagers en Verzamelaars?

• Moeilijk te achterhalen, ze konden immers nog niet schrijven.

• Bijgeloof > hopen op een goede jacht.
  
  
• Archeologen geloven dat Jagers en Verzamelaars in leven na de dood geloofden > veel grafgiften gevonden. 

Grafgiften

• Wat weten we wel? Lastig om te bewijzen...
• Er zijn grafgiften (= voorwerpen die werden meegegeven aan de doden) gevonden.
• Wat zegt dat? Waarschijnlijk waren het voorwerpen voor het gebruik in het leven na de dood!

Het landschap in Nederland veranderde na de laatste ijstijd (rond 11.500 v.C.)

oorzaak:  stijging temperatuur

gevolg: einde ijstijd 

Na de ijstijd

• Zeespiegel stijgt, moerasgebieden ontstaan > veel dieren die daar komen.
  
• Jagers en Verzamelaars hoeven minder vaak hun kamp te verplaatsen.
  
• Eerste contact tussen groepen Jagers en Verzamelaars

Begin tot 2:00 afspelen

SchoolTV over trijntje en leefwijze van jagers en verzamelaars in Nederland.

Huiswerk

lezen 2.1 in je boek: werktuigen en na de ijstijd

Learnbeat 2.1 basisstof

maken opdracht 4 t/m 8