Niet aangeboren Hersenletsel: TIA en CVA

• Anatomie
• MBO
• Studiejaar 1

Niet aangeboren hersenletsel

Definitie NAH

Beschadiging van hersenweefsel dat na de geboorte is ontstaan en resulteert in stoornissen op fysiek, sensorisch, cognitief of emotioneel functioneren. Hierdoor ontstaan problemen op vlak van zelfredzaamheid en psychosociaal functioneren, die tijdelijk of blijvend zijn en persoonlijke assistentie of toezicht noodzakelijk maken.

CVA - TIA

Hoeveel mensen krijgen ongeveer op een dag een beroerte?

25

75

125

115

125 personen per dag

Epidemiologie, CVA in cijfers

• 3 - 1
• 6% , 29% - 47% 
• 30% tot 50% 
• 15% 

3deoverlijdensoorzaak in de westerse wereld, 1steinvaliditeitsoorzaak.

6% sterft binnen een dag, 29% binnen een maand, 47% binnen een jaar.

30% tot 50% blijft met fysieke beperkingen, en zelfs meer met cognitieve, psychische en sociale gevolgen.

15% van de slachtoffers zijn jonger dan 45 jaar (= werkers, ouders van kleine kinderen, ...)!

80% ischemisch CVA, 20% hemorragisch CVA (hersenbloeding)

Soorten CVA

Ischemisch CVA - onbloedig (80%)

Hemorragisch CVA - bloedig (20%)

Indeling herseninfarcten

TIA

Progressive stroke: 

completed stroke

young stroke

Progressive stroke: verschijnselen nemen na verloop van enkele uren tot dagen toe

Completed stroke: verschijnsleen zijn blijvend en meteen volledig aanwezig

Young stroke: voor 45 jaar, oorzaken: dessectie, afwijkingen in stollingsmechanisme, migraine, drugsgebruik

TIA

• Transient Ischemic Attack
• 24 uur
• Voorbode
• Geen restverschijnselen

Transiente Ischemische Aanval

Tijdelijke storing van de bloedvoorziening

Binnen 24 uur zijn de klachten weg

Scheve mond, verwarde spraak, verlamde arm

Voorbode van een CVA

vergelijk het met AP klachten

Transient Ischaemic Attack (TIA): Voorbode van een CVA!

Tijdelijke aanval van zuurstoftekort in de hersenen

Door embolie uit het hart of vernauwing van halsslagaders

Verdwijnt zonder restverschijnselen

Hoeveel % van de gevallen is een ischemisch CVA?

20%

50%

80%

Bloedtoevoer naar de hersenen

De arteria basilaris is de slagader die in het midden van de hersenbasis ligt. Hij wordt gevormd door het samengaan van twee arteriae vertebrales (wervelslagaders). De arteria basilaris voorziet het binnenoor en delen van de hersenen van bloed. De plexus basilaris is een netwerk van kleine slagaders in de hersenbasis tussen de beschermende hersenvliezen.  verstopping of occlusie van de arteria basilaris veroorzaakt ernstige complicaties, variërend van blindheid tot verlamming.

De arteria basilaris is de slagader die in het midden van de hersenbasis ligt. Hij wordt gevormd door het samengaan van twee arteriae vertebrales (wervelslagaders). De arteria basilaris voorziet het binnenoor en delen van de hersenen van bloed. De plexus basilaris is een netwerk van kleine slagaders in de hersenbasis tussen de beschermende hersenvliezen. Een verstopping of occlusie van de arteria basilaris veroorzaakt ernstige complicaties, variërend van blindheid tot verlamming.

Arteria carotis interna

De arteria carotis (hals-hoofdslagader) verzorgt het grootste deel van de bloedtoevoer naar de hersenen. De naam is afkomstig van het Griekse woord dat ‘in diepe slaap vallen’ betekent. De diverse hals-hoofdslagaders hebben deze naam gekregen omdat afklemming ervan tot een verminderde bloedtoevoer naar de hersenen leidt en bewusteloosheid tot gevolg kan hebben. De arteria carotis is een grote slagader die bij het hart (bij de aorta) begint en via de hals recht naar boven loopt. Ongeveer 2,5 cm boven het sleutelbeen vertakt deze slagader zich in een arteria carotis externa en interna (buitenste en binnenste hals-hoofdslagader). Het kloppen van deze slagader is te voelen als u uw vingertoppen net onder het kaakbeen tegen de hals legt.

Arteria cerebri anterior

De arteria cerebri anterior (voorste hersenslagader) loopt vanuit de arteria carotis interna (binnenste hals-hoofdslagader) langs de nervus opticus (oogzenuw) naar de fissura longitudinalis cerebri (diepe spleet in het mediane vlak tussen linker en rechter grote-hersenhelften). Deze hersenslagader staat via de verbindende arteria anterior (voorste slagader) in verbinding met de arteria cerebri posterior (achterste hersenslagader).

Wat zijn risicofactoren voor een CVA?

Risicofactoren:

Ouderdom

Hypertensie 

Diabetes Mellitus

Stress

Te weinig bewegen

Hoge cholesterol

HVZ

Roken

Obesitas

Infarct

Bloedvat (slagader) raakt verstopt door embolie of trombose

Door afsluiting uitval

Penumbra

Herstel Langzaam

Penumbra

Zoals je weet uit S1.09 is artherosclerose, met hyper RR vaak de boosdoener van CVA

Door afsluiting -> ischemie een infarct

Waar komt dit vaak vandaan?

hals, aorta of hart -> embolie

trombose in hersenslagadertak vanwege ernstige daling van de RR (bijvoorbeeld ontstaan tijdens een operatie, door slaapmedicatie zal RR dalen)

Herhaling:

 Trombose: stolling in een slagader of ader

 Embolie: een stuk losschiet met de bloedstroom meegenomen wordt en verderop vastloopt

Verstopt 

Penumbra

Bloedvat (slagader) raakt verstopt

Stolsel = trombus (slagaderverkalking)

Trombose in hersenen zelf

Embolie ontstaat in bijv. hals of hart

Wat is het belang van het penumbra?

1. Zorgt voor extra collaterale circulatie
2. 80% meer zuurstofrijk bloed
3. Herstelt het infarct
4. 6 uur levensvatbaar

Penumbra

Rond het infarct

6 uur 

 collaterale circulatie

Rond het infarct

6 uur levensvatbaar hersenweefsel

tot 80% meer opname van zuurstof uit collaterale circulatie

Collateraalvorming

Bloeding

Bloedvat barst open

Bloedvoorziening vermindert

Intracerebraal hematoom

Bloedig;

Kan ontstaan als de patiënt;

Aneurysma heeft diep in hersenweefsel t.g.v. onbehandelde hyper RR = meest voorkomende oorzaak van bloedig CVA

Bloedverdunners gebruikt, zeker als er ook hyper RR is

Na trauma in combinatie met bloedverdunners -> schedellichting

Bloedvat in de hersenen barst open

Bloedvoorziening naar hersenen vermindert

Bloed vloeit weg

Intracerebraal hematoom

Aneurysma

Bloedig;

Kan ontstaan als de patiënt;

Aneurysma heeft diep in hersenweefsel t.g.v. onbehandelde hyper RR = meest voorkomende oorzaak van bloedig CVA

Bloedverdunners gebruikt, zeker als er ook hyper RR is

Na trauma in combinatie met bloedverdunners -> schedellichting (academische centra) en bloed dikker maken

Malformatie (aangeboren afwijking) van de vaten in hersenen -> coilen 

Tumor die is gaan bloeden

Vaak is beleid: Afwachten en hopen op % bloeding door tamponneren van de schedel en omliggend weefsel

 (academische centra) en bloed dikker maken

Malformatie (aangeboren afwijking) van de vaten in hersenen -> coilen

Tumor die is gaan bloeden

Vaak is beleid: Afwachten en hopen op % bloeding door tamponneren van de schedel en omliggend weefsel

Oorzaken bloedig cva

Hypertensie

Specifieke vaatafwijkingen zoals een aneurysma

Hersentumor.

Gebruik van medicatie 

Hoofdtrauma (na ongeval)

Hypertensie

aandoening van de kleine bloedvaten in de hersenen.

specifieke vaatafwijkingen (zoals arterioveneuze malformaties of een aneurysma)

hersentumor.

gebruik van medicatie (zoals antistollingsmedicijnen of bloedverdunners)

hoofdtrauma (na ongeval)

Wat zij jij in de acute fase?

Verschijnselen

Krachtsverlies, moeite met spraak, moeite met begrip, moeite met lopen, moeite met evenwicht, minder alert, bewustzijnsdaling. kauw/ slik klachten, verward,

hoofdpijn, urineverlies, 

Onderzoek CVA:

 CT-scan / MRI

Trombolyse: Binnen 4.5 uur na infarct

Revalidatie: Afhankelijk van uitval

Medicijnen: Cholesterol- en bloeddrukverlagers, antistolling

In de acute fase wordt er een CT-scan gemaakt voor onderscheid tussen bloeding en infarct

Behandeling: Tijdverlies = hersenverlies!

Trombolyse: Binnen 4.5 uur na infarct

Revalidatie: Afhankelijk van uitval

Medicijnen: Cholesterol- en bloeddrukverlagers, antistolling

Behandeling Acute fase

Ziekenhuisopname/ stroke unit

Juiste diagnose van de oorzaak

Zo snel mogelijk starten met de behandeling

ehandeling: Tijdverlies = hersenverlies!

Behandeling

CT scan

Trombolyse

Stop bloeding

Revalidatie

Bloedverdunners

Bloeddrukverlagers

Wanneer geen trombolyse?

CVA – bloedig in anamnese

Grote OK < 14 dgn

Bij RR > 185/100 (voor CVA)

Duidelijke hypoglcyemie of hyperglycemie

Bij ontstaan tijdens epileptisch insult

Als het een bloedig CVA is (CT)

Niet duidelijk wanneer uitval is begonnen

Uitval te groot / te klein

INR > 1,7

Art. punctie gehad < 7 dagen

Recidief CVA < 6 weken

Ernstig schedellestel

er geen kennis is van het begintijdstip van de uitval

uitval te klein of te groot (bewustzijn, oogstand, blikparese)

orale antistolling, INR 1,7 of meer

arteriële punctie gehad afgelopen 7 dagen

recidief infarct binnen 6 weken

ernstig schedelletsel afgelopen 3 maanden

hersenbloeding in de anamnese

grote ingreep afgelopen 14 dagen

voor de bloeding RR >185 / 100 (sys)

duidelijke hypoglcyemie of hyperglycemie

tijdens ontstaan een epileptisch insult

het een bloeding is (CT)

> 6 uur klachten zijn (intraveneus 3-4,5 uur)

Gevolgen van een CVA

Overlijden

Bloeding na infarct, mn na trombolyse

Blijvende uitval

Valrisico

stemming en persoonlijkheid

Aspiratie pneumonie

trombose

Taalstoornis

Halfzijdige krachtsverlies

Spraakstoornis

Halfzijdige verlamming

Hoge spanning 

Dwangstand

Hemiplegie

Hemiparese

Contractuur

Hypertoon

Afasie

Dysartrie

Neglect

Apraxie

Persevereren

Geheugenstoornis

Emotioneel Gedrag

Slik/ kauw problemen

Depressie

Hemianopsie

Uitvalsverschijnselen

Motorische stoornissen

Sensorische stoornissen

Afasie

Taalgebruik

Dysartrie

Stoornissen waarneming

Agnosie

Hemianopsie

NEGLECT

Ischemische drempels

Een patient begrijpt wat je zegt maar antwoord met "miauw miauw". Hoe noemen we dit verschijnsel?

1. Motorische afasie
2. Amnestische afasie
3. Sensorische afasie
4. Gemengde afasie

sensorische afasie = wernicke: patient begrijpt niet wat er gezegd wordt.

amnestische afasie: woordvindingsstoornissen

gemengde afasie: combinatie van sensorische en motorische afasie.

Complicaties

• aspiratiepneumonie
• diepe veneuze trombose
  
• decubitus
  
• blaasretentie en urineweginfectie
  
• contracturen
  
• isolement (sensorische deprivatie)

Houdt rekening met ontstaan van 

• delier en depressie
  
• ontregelen van de diabetes
  
• koorts bestrijden, om zo de zuurstofbehoefte van de weefsels te verlagen
• consult cardioloog (om oorzaak op te sporen, mogelijk ritmeprobleem)