H. 8 Franse barok en rococo (les 5)

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

De Barok 1600-1750 

Barok is verbonden aan de contrareformatie.
Wat is de contrareformatie?

1. Revolutie in de kunst
2. Reactie van de kerk tegen hervormingen
3. Katholieke kerk tegenover protestante kerk
4. Protestantse kunst

Hoe noemen we het sterke licht donker effect uit de Barok?

1. Chiaroscuro
2. clair-obscur
3. camera obscura
4. antwoord staat er niet bij

Clair-obscur

Bij clair-obscur overdrijven schilders het contrast tussen licht en donker. Daarmee wordt een dramatisch effect bereikt. Caravaggio was de eerste schilder die het vaak toepaste. Clair-obscur ontstond in de 16e eeuw in Italië.

rococo 

1720-1750  

Rococo

In Frankrijk komt de barok tot bloei aan het hof van de koning. De Franse koning Lodewijk XIV gebruikt de stijl van de barok om het publiek te imponeren en te overtuigen van zijn allesoverheersende macht. 

Dit doet hij onder andere door het destijds kleine kasteel van Versailles te laten uitbreiden tot een enorm paleis waar de gehele regering en adel kan wonen. De Franse barok heeft strakkere vormen dan de Italiaanse barok en er wordt minder gebruikgemaakt van versieringen op bijvoorbeeld gevels. Als reactie op de strenge barok in Frankrijk --> rococo

Interieur van het kasteel van Champs-sur-Marne

• Rococo vooral in interieurs en toegepaste kunst.
• Kenmerken: weelderige versieringen, onregelmatige/vloeiende vormen.

Geschiedenis

Na het overlijden van koning Lodewijk XIV wordt hij opgevolgd door zijn achterkleinzoon Lodewijk XV. Deze koning laat de touwtjes meer vieren. Zo hoeft de adel niet meer in alles te gehoorzamen en is er veel aandacht voor het eigen genot. De rijkdom waarin de hovelingen leven, vormt een groot contrast met de levensomstandigheden van het volk. 

In Frankrijk staat in deze periode alles en iedereen ten dienste van de koning. Het politieke leven in Frankrijk speelt zich af in en rond Versailles. Lodewijk XIV is een absoluut vorst,

Staatsieportret

Rigaud is hofschilder van koning Lodewijk XIV en schildert portretten van allerlei belangrijke mensen aan het hof. Op dit staatsieportret zie je Lodewijk als een machtige koning. Ook staan er attributen op die zijn macht extra benadrukken. 

Koning Lodewijk XIV staat ook bekend als de Zonnekoning. Dit komt doordat de koning zich graag laat afbeelden als zonnegod Apollo, de Griekse god die ook door de Romeinen werd vereerd. 

Kunst is een middel om de absolute macht van de koning te benadrukken. Lodewijk XIV heeft veel invloed op de kunst en wil een specifieke Franse kunststijl creëren. Hij richt voor alle kunstvormen een landelijke academie op, waar alleen kunst mag worden gemaakt naar de smaak van de koning. 

Absolute macht  

• In tuin Versailles meerdere fonteinen, waaronder Latona-fontein. 
• 
  
• Verbeeldt een verhaal uit 'Metamorfosen' - Ovidius
• 
  
• Latona en haar tweeling Apollo en Diana omringd door mensen die in kikkers veranderen.
• 
  
• Transformatie door Jupiter (geliefde van Latona) in gang gezet, omdat groepje boeren Latona het water uit een meer niet liet gebruiken en haar uitlachte.
• 
  
• Fontein = waarschuwing van koning aan adel en het volk: waag het niet in opstand te komen! 

Schilderkunst

• Minder beweeglijk en expressief dan in Italië
• Toch zijn er wel Franse schilders die naar Italië gaan om zich te laten inspireren
• Onderwerpen zijn geïdealiseerde landschappen met goden en godinnen, Bijbelse voorstellingen en potretten van machthebbers
• Vaak pastelkleuren, minder strakke lijnen 

Fête galante

• Schilder Pater is leerling van beroemde schilder Watteau, die nieuw genre introduceert: 'fête galante'
• Adel vermaakt zich in natuur
• Ook vaak stelletjes 

Canova - Poaline Borghese als Venus, 1807
Wat is klassiek?

1. gemaakt van marmer
2. klassieke houding
3. (half)naakt
4. levensecht

Beeldhouwkunst

• Houdt in Frankrijk langer vast aan klassieke traditie dan in Italië
• Realistische beelden volgens klassieke regels
• Onder koning Lodewijk XIV veel werk voor beeldhouwers: versieren gebouwen, zoals paleis van Versailles, maar ook nieuwe gebouwen en graftombes

Meubels

• Veel meubels gemaakt voor paleis van de koning
• Deze kast vermoedelijk geschenk aan koning Lodewijk XIV 
• Versieringen verwijzen naar militaire overwinningen koning
• Bovenin de kast zijn portret
• Twee figuren uit Griekse mythologie, Herakles en Hippolyta, die kast lijken te dragen
• Symboliseren moed en kracht die nodig is in oorlogstijd

Bouwkunst

• In vergelijking met Italië veel strakker en symmetrischer en wordt ook wel Frans classicisme of Lodewijk XIV-stijl genoemd
• Belangrijk zijn regelmaat van een gebouw, kolossale orde van gevels (doorlopen van zuilen en pilasters over meerdere verdiepingen) en gebruik zuilengalerijen 

Orangerie

Bij paleis van Versailles enorme tuin met o.a. een orangerie. Hier worden 'exotische' planten bewaard (bijv. sinaasappel-, citroen- en olijfbomen) 

Welke uitspraak is NIET waar?

1. In vergelijking met de barokke architectuur in Italië is de bouwkunst in Frankrijk veel strakker.
2. Belangrijk zijn de regelmaat van een gebouw en de kolossale orde van gevels.
3. Er werden niet veel meubels gemaakt in die tijd.
4. Koning Lodewijk XIV had veel kunstobjecten in zijn bezit.

Tuinfeesten

• Kasteel 'Vaux-le-Vicomte' ontworpen door architect Louis Le Vau, die ook betrokken was bij de bouw van het paleis van Versailles
• Gebouw is volledig symmetrisch en heeft strakke lijnen
• In gevel weinig decoratie
• Rondom kasteel enorme tuin aangelegd
• Gebouwd in opdracht van burggraaf Nicolas Fouquet, die groots bal organiseerde waarbij de koning ook was
• Tuin is bedoeld om in te wandelen, maar dus ook voor feesten 

Vragen:

- Schrijf op een wisbordje wat de volgende begrippen uit betekenen: brons, genre, galerij, koepel.

Antwoord

Brons: Een legering van koper en tin, vaak gebruikt voor beelden en kunstwerken.

Genre: Een categorie van kunst of literatuur, zoals schilderijen, films of boeken.

Galerij: Een lange ruimte in een gebouw, meestal met kunstwerken aan de muren.

Koepel: Een ronde, meestal bolvormige dakstructuur die vaak te vinden is op kerken en andere gebouwen.

Portret van Lodewijk XIV geschilderd door Hyacinthe Rigaud

Noem twee aspecten van de vormgeving waarmee de macht van de koning wordt benadrukt.

Antwoord

Koninklijke gewaden: Lodewijk XIV is afgebeeld in weelderige koninklijke gewaden, waaronder een fluwelen mantel. 

Pose en houding: Zijn zelfverzekerde houding en de manier waarop hij neerziet op de toeschouwer stralen autoriteit en superioriteit uit.

Beschrijf hoe de schilder naast de koninklijke positie van Lodewijk XIV ook de menselijke kant van de koning laat zien.

1. De schilder laat hem streng kijken.
2. De hand van de koning rust op een zwaard, maar is ontspannen en niet in een agressieve houding.
3. De schilder heeft hem zonder vrouw of andere personen afgebeeld.
4. De schilder heeft hem een maillot aangegeven.