§2.1 Systeem Aarde deel 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

§2.1 Systeem aarde deel 1

Programma van de les

Lesdoelen

H2 Introductie

Uitleg: systeem aarde + gesteentekringloop

Aan de slag

Einde

Sleep de juiste vulkanen naar de juiste termen.

Strato vulkaan

Schildvulkaan

Caldeira

Hotspot Vulkaan

Spleetvulkaan

Hoe kan een caldeira ontstaan?

1. Als er onder een vulkaan een aardbeving plaatsvind.
2. Als er sneeuw op een vulkaan ligt kan dit instorten.
3. Taai magma kan uitzetten en hierdoor kan er een krater ontstaan.
4. Een stratovulkaan heeft een enorme uitbarsting en stort in.

Een schildvulkaan komt voor bij

1. divergente breukzones en bij hotspots
2. convergente en divergente breukzones
3. convergente breukzones en hotspots
4. bij transforme breukzones en hotspots

Stratovulkanen ontstaan door...

1. Subductie
2. Transform
3. Divergentie
4. Plooiingsgebergte

Wat is een hotspot?

1. Een gebied met vulkanische activiteit
2. Een vulkaan ontstaan door plaatbewegingen
3. Een vulkaan ouder dan 2000 jaar
4. Een vulkaan die om de 10 jaar uitbarst

Een stratovulkaan

1. is breed met flauwe hellingen
2. is smal met steile hellingen
3. boeit me niet
4. explosief en lage helling

een schildvulkaan is:

1. Een vulkaan met een rustige uitbarsting
2. een vulkaan met een explosieve uitbarsting
3. Een vulkaan die puntig is qua vorm
4. Een vulkaan zonder gat erin

Een schildvulkaan heeft

1. steile hellingen en is smal
2. flauwe hellingen en is breed
3. explosief en lage helling
4. effusief en hoge helling

Stratovulkanen zijn

1. explosieve vulkanen
2. effusieve vulkanen

Een schildvulkaan is

1. explosief
2. effusief

Hoe ontstaat een spleetvulkaan?

1. Door bewegingen van elkaar af
2. Door bewegingen naar elkaar toe
3. Door bewegingen langs elkaar heen
4. Door bewegingen onder elkaar door

Een hotspot

1. kan midden op een plaatgrens voorkomen
2. komt voor bij convergente breuken
3. komt vooral langs plaatranden voor
4. vind je dichtbij Nederland

Exogene processen H2

- Processen die zich afspelen buiten de aardkorst

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

• opnoemen welke 4 sferen samen het systeem aarde vormen
  
  
• uitleggen welke groepen gesteenten er zijn en hoe ze ontstaan zijn.
  
  

Landschappen ontstaan door samenspel van natuurkrachten

Atmosfeer

Lithosfeer

Hydrosfeer

Biosfeer

Systeem aarde

Voorbeelden

Uitbarsting van vulkaan

Bij uitbarsting van een vulkaan (lithosfeer) komen aswolken vrij die in de atmosfeer terechtkomen en het vliegverkeer belemmeren. 

Neerslag

Neerslag uit de atmosfeer zorgt ervoor dat gesteente (lithosfeer) wordt afgebroken. Bomen en planten (biosfeer) kunnen ervoor zorgen dat dit afgebroken materiaal niet snel van de hellingen spoelt. 

Eyjafjallajökull IJsland

Gesteente kringloop

• Gesteenten worden 
  afgebroken en omgevormd
  
  
• Drie soorten gesteenten
  
  

1) stollingsgesteenten
2) sedimentgesteenten
3) metamorfe gesteenten 

Stap 1 Afzetting 

Wanneer er los materiaal aangevoerd door lucht, water of ijs opgestapeld wordt. 

Stap 2: Sedimentgesteente 

• na afzetting stapelen ze op
• Door druk en tijd worden de gesteentes gevormd. 
  
  
• Zandsteen
• Zijn er veel fossiele en dierlijke resten? Kalksteen. 

Zandsteen

Kalksteen

Stap 3 Metamorf gesteente  

• Door extreem hoge druk en/of temperatuur ondergaan
  sediment- & stollingsgesteente een gedaanteverandering. (metamorfose) 
  
  
• Kalksteen wordt Marmer 
• kleisteen wordt leisteen

Marmer

Stap 4 Stollingsgesteente 

Op grote diepte verandert gesteente in magma

Afkoeling van Magma.

Voorbeelden: Basalt en Graniet

 

Stap 5 Verwering

Het afbreken van gesteente door exogene krachten

 2 soorten: 

- Mechanisch / fysisch 

- Chemisch 

Gesteente kringloop

Hydrologische kringloop

• De hoeveelheid water
  op aarde is constant
  
  
•  oneindige cyclus van
  neerslag, verdamping, 
  condensatie en transport

Aan de slag!

• Ga bezig met §2.1 en maak de opdrachten 1 t/m 5
  
  Ben je klaar? Maak dan §2.1 opdrachten 6, 7 en 8