3.4 + 3.5 Economische ontwikkeling & demografie van Brazilië

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

3.4 Economie & politiek

H3 Brazilië

Domein: Gebieden

Havo 5

Lesdoelen

• Ik kan de economische kenmerken en ontwikkeling van Brazilië beschrijven.
• Ik kan de regionale ongelijkheid in Brazilië beschrijven en verklaren.
• Ik kan analyseren hoe politieke keuzes de economische ontwikkeling van Brazilië beïnvloeden.

0

Wat betekent dit?

Waar staat BRIC (S) voor?

Kenmerken economie (1)

• Begin 21e eeuw flinke economische groei door hoge wereldwijde vraag naar grondstoffen.
• Hierdoor toename bbp/hoofd, waardoor de binnenlandse afzetmarkt groeide.

Alleen...

Kenmerken economie (2)

• Handelsbalans is doorgaans positief.
• Importpakket bestaat voornamelijk uit machines en chemicaliën (voor landbouw en industrie).
• Exportpakket gedomineerd door grondstoffen en landbouwproducten.

• Toch tertiairisering van de economie.
• Informele sector nog steeds een belangrijke bron van inkomen voor veel Brazilianen.

Regionale verschillen

Verklaringen vanuit verschillende dimensies:

• historisch?
• economisch?
• natuurlijk?

Politiek

• Van koloniale staat (tot 1889), naar militaire dictatuur (1964-1985) tot parlementaire republiek (democratisering).
• Begin 21e eeuw veel burgerparticipatie en programma's om armoede en sociale ongelijkheid terug te dringen (socialisme).
• Na de recessie van 2015 rechtse president Bolsonaro (neo-liberalisme).
• Nu meer ruimte voor good governance?           (transparant en democratisch)

Aan de slag!

Maak de opdrachten van 

par. 3.4.

Lees paragraaf 3.5 alvast

DOMOGRAFISCHE TRANSITIE!!

Wat is geen kenmerk van fase 2 van het demografisch transitiemodel?

1. het geboortecijfer daalt
2. het sterftecijfer daalt
3. de bevolkingsomvang neemt toe
4. er is minder kindersterfte

Aan het eind van welke fase van het demografisch transitiemodel is het geboorteoverschot het grootst?

1. Fase 1
2. Fase 2
3. Fase 3
4. Fase 4

Aan de slag!

Maak de opdrachten van 

par. 3.4 (B of C)

Lees paragraaf 3.5 alvast

Maak boxopdracht over

DOMOGRAFISCHE TRANSITIE van 4.2

Klaar = klaar

3.5 Sociale ontwikkeling

H3 Brazilië

Domein: Gebieden

Havo 5

Lesdoelen

• Ik kan de demografische ontwikkeling van Brazilië beschrijven en verklaren.
• Ik kan het verstedelijkingsproces in Brazilië en de bijbehorende problematiek beschrijven en analyseren.
• Ik kan de sociale ongelijkheid in Brazilië beschrijven en de oorzaken en gevolgen hiervan herkennen en verklaren.

Demografie (1)

• Hoge natuurlijke bevolkingsgroei door jonge bevolking (veel vrouwen in vruchtbare leeftijd).
• Natuurlijke bevolkingsgroei neemt door dalend geboortecijfer en toenemende vergrijzing af.

Demografie (2)

• Vruchtbaarheidscijfer (TFR) is enorm gedaald, door:
• Stijgende welvaart (vrouwen hoger opgeleid);
• Maatschappelijke veranderingen (o.a. afname invloed RK-kerk);
• Gezinsplanning (subsidie op de pil).

In welke fase van het demografisch transitiemodel bevindt Brazilië zich nu?

1. Eind fase 1
2. Eind fase 2
3. Eind fase 3
4. Eind fase 4

Stedelijke samenleving

•  Vroeger een hoog verstedelijkingstempo door ruraal-urbane migratie (ontstaan van favela's), nu een hoge verstedelijkingsgraad (87%).
• Braziliaanse steden kennen veel ruimtelijke segregatie (zie openingsfoto).

• Stedelijk netwerk Belo Horizonte, São Paulo en Rio de Janeiro trekt nog veel mensen en bedrijven. Maar middelgrote steden in het binnenland worden steeds populairder.

Twee beweringen:
1. Als er sprake is van een hoge verstedelijkingsgraad is er sprake van bevolkingsdruk
2. Een hoog verstedelijkingstempo komt vooral voor in de centrumlanden

1. Beide beweringen zijn juist
2. Beide beweringen zijn onjuist
3. Bewering 1 is juist, 2 onjuist
4. Bewering 1 is onjuist, 2 juist

Noteer vier problemen waar megasteden vaak mee te maken hebben

Sociale ongelijkheid

Ongelijke verdeling van welvaart kun je terugzien in de Lorenzcurve.

• In 2020 6% in extreme armoede (onder $30 p/m), terwijl de helft van BBP wordt verdiend door 10% v/d bevolking.
• Op het platteland door grootgrondbezitters grote inkomensverschillen (invloed van landgrabbing?)

Hoeveel % van het inkomen
werd in 2002 door 80%
van de bevolking verdiend?

Twee beweringen:
1. De Lorenzcurve van Brazilië van 20 jaar geleden
wordt in het grijs weergegeven
2. Wanneer een land een Lorenzcurve heeft zoals de
blauwe lijn weergeeft, dan is er sprake van een volledig
eerlijke inkomensverdeling

1. Beide beweringen zijn juist
2. Beide beweringen zijn onjuist
3. Bewering 1 is juist, 2 onjuist
4. Bewering 1 is onjuist, 2 juist

Welke conclusie kan je uit deze kaart trekken?

Relatief gezien wonen er meer ouderen/jongeren in het zuidoosten dan in het noorden en westen.

antwoord

ouderen

Op nationaal schaalniveau wonen er meer ouderen/jongeren in Brazilië.

antwoord

jongeren

Verklaar de bevolkingsopbouw in het noorden van Brazilië (3p).

- vertel hoe de bevolkingsopbouw eruit ziet.

- leg in twee stappen uit waardoor die bevolking er zo uit ziet.

In het noorden zijn er meer jongeren dan ouderen.

Dat komt omdat het noorden een armere regio is.

In arme gebieden ligt het geboortecijfer hoog

Verklaar de bevolkingsopbouw in het noorden van Brazilië (3p).

- vertel hoe de bevolkingsopbouw eruit ziet.

- leg in twee stappen uit waardoor die bevolking er zo uit ziet.

Twee beweringen:
1. Het noordoosten van Brazilië heeft een vestigingsoverschot
2. Veel Brazilianen vertrekken naar het noordwesten van Brazilië

1. Beide beweringen zijn juist
2. Beide beweringen zijn onjuist
3. Bewering 1 is juist, 2 onjuist
4. Bewering 1 is onjuist, 2 juist

Sociale ongelijkheid en etniciteit

In zijn algemeenheid bestaat er in Brazilië een verband tussen etniciteit en huidskleur en rijkdom. Doorgaans geldt dat zwarte mensen, evenals de oorspronkelijke bewoners, minder maatschappelijke kansen hebben en hierdoor kampen met achterstanden in gezondheid, opleiding en inkomen.

Het racisme gaat terug tot de koloniale tijd toen veel tot slaaf gemaakte Afrikanen naar Brazilië zijn gebracht. Hun nakomelingen hebben nog steeds een lagere positie in de samenleving. Ook daaropvolgende migratiegolven hebben bijgedragen aan de grote

etnische en culturele diversiteit in het land. Het proces waarbij al die verschillende bevolkingsgroepen zich met elkaar hebben gemengd, noemen we mestizering.

 Het maakt dat Brazilië een zeer kleurrijke, multiculturele en gemengde samenleving heeft.

Aan de slag

- Maken en lezen paragraaf 3.5 (route C?)

- Box ongelijkheid Brazilië al gedaan?

- Maak een start met de examentraining (ná 3.6)