17/10 3.5 Feodalisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Feodalisme

Leerdoelen

KA Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur.

1. Ik kan uitleggen hoe het bestuur in de middeleeuwen werd georganiseerd en welke rol persoonlijke banden daarin speelden.

2. Ik kan beschrijven hoe macht en land werden verdeeld tussen verschillende lagen van de samenleving.

3. Ik kan uitleggen hoe mensen verplichtingen en diensten verschuldigd waren aan hun meerdere in ruil voor bescherming en land.

4. Ik kan beschrijven hoe het feodale stelsel invloed had op de politieke en sociale structuren van de tijd.

5. Ik kan voorbeelden geven van hoe deze verhoudingen zich ontwikkelden en welke impact ze hadden op de stabiliteit en het bestuur van rijken.

De boeren woonden/werkten op een domein, wat is een domein

1. Gebied van een edelman of klooster
2. Stuk grond van de leenheer
3. Hun eigen grondgebied waar ze dingen op verbouwden
4. Stuk grond van de gemeente

Domeinen waren zelfvoorzienend
(= alles wat nodig was, werd op het domein gemaakt)

1. WAAR
2. NIET WAAR

Wat is het hofstelsel?

1. Een bestuurssysteem met koningen en prinsen.
2. Een economisch systeem met horigen op domeinen.
3. Een bestuurssysteem met leenheren en leenmannen.
4. Een economisch systeem met handelaren.

In het hofstelsel:

1. geeft de heer bescherming aan de horige
2. moesten horigen herendiensten verrichten
3. geeft de horige een deel van de opbrengst van het land aan de heer
4. helpt de heer de horige op het land tijdens de oogsttijd

Het hofstelsel is een

1. Sociaal-economisch systeem.
2. politiek/bestuurlijk systeem.

Hoe zat het ook alweer met horigheid en hofstelsel?
Horigen...

1. waren vazallen van de koning
2. waren leenmannen van een edelman
3. waren slaven die het land bewerkten
4. leverden vrijheid in, in ruil voor bescherming

Dus hofstelsel ...

Hofstelsel (zelfvoorzienende landbouw en horige boeren)

speelt zich binnen het feodalisme (leenstelsel) af

Feodalisme

3.5 Vorsten en Vazallen

- Begin Middeleeuwen:

Het centrale gezag van de Romeinen (keizer) is verdwenen

400-500: Germaanse vorsten nemen het over

Bijvoorbeeld Clovis (Frankische koning)

3 uitdagingen 

Politiek: hoe bestuur ik samen met betrouwbare bestuurders het land

Militair: hoe bescherm ik met deze bestuurders het grondgebied en de bevolking tegen vijandelijke invallen of binnenlandse opstanden 

Economisch: Hoe beloon (betaal) ik die bestuurders, zodat ze mij trouw en gehoorzaam blijven (economisch aspect)?

Oplossing?

Feodalisme (leenstelsel)

Edelen beheren ('lenen') en beschermen land van de vorst

Het land zelf was de beloning

Ridders

Worden 'vazallen' 

Ridders (edelen met wapenuitrusting die ten strijde kunnen trekken)

- trouw

- adelstand

- vazal (leenman van de leenheer)

Geestelijken

Geestelijken worden ook vazallen

In ruil voor steun christelijke kerk stukken land

- Geen kinderen 

(konden het land niet erven

niet versnipperd)

 Eén stuk grond ...

Verschillende politiek-economische functies

- Tussen leenheer en leenman: de leenman bestuurde namens de koning het land en kreeg de landopbrengsten als beloning voor dat bestuur en het meevechten in oorlogen van de koning;

- Tussen leenman en horige boeren: de leenman beschermde de boeren op zijn domein in ruil voor voedsel in de vorm van belasting in natura en herendiensten.

Karel de Grote

Vanaf 800: Karel de Grote

Breidt rijk uit, verhoogt aantal leenmannen

('zendgraven' controleren)

Leenmannen

- steeds onafhankelijker

- Grond geen beloning meer, maar voorwaarde voor de eed van trouw

- Meerdere zonen? Versnippering land

Ottoonse stelsel

Wat is feodalisme?

In de vierde eeuw na Christus begon het Romeinse Rijk in West-Europa uiteen te vallen.
Dit had onder meer als gevolg dat de handel tot stilstand kwam.
Leg uit wat hiervoor in de plaats kwam.

Het ontwerp van het klooster Sankt Gallen past bij de economie van de vroege middeleeuwen.

Leg dit, met een voorbeeld uit de bron, uit.