YH4-TH6-BS4

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

• Terugblik
   
• Uitleg basisstof 4
   
• Toets bespreken
   
• Huiswerk maken

Is dit een ethogram
en/of een protocol?

1. Zowel een ethogram als een protocol
2. Ethogram
3. Protocol
4. Geen van beiden

Wat is ethologie?

1. Het bestuderen van gedrag
2. Het beïnvloeden van gedrag
3. Het gedrag van dieren veranderen
4. Het gedrag van mensen veranderen

Wat weet je van een ethogram?

Wat is NIET waar?

1. Je schrijft op wat een dier doet
2. Een gedragshandeling wordt omschreven
3. Je schrijft bijv. op dat een hond agressief is
4. Het is een lijst met beschrijvingen van gedrag

Wat is een protocol?

1. Je schrijft op wat je van het gedrag vindt
2. Een lijst waarop je kunt zien hoe vaak een gedragshandeling voorkomt bij één dier
3. Je schrijft op wat het dier doet
4. Een lijst waarop je kunt zien hoe vaak een gedragshandeling voorkomt bij alle dieren van één soort

Voorkennis: Wat is adequaat gedrag?

1. Aangeleerd gedrag
2. Aangeboren gedrag
3. Gedrag dat de fitness van individu verhoogt
4. Baltsgedrag

Zet de volgende begrippen in de juiste volgorde. Begin met de kleinste eenheid

1

2

3

4

gedrag

gedragselement

gedragsketen

gedragssysteem

Voor welke beroepen/instanties is onderzoek naar het gedrag van dieren interessant?

  Vorming van gedrag

Thema 6
Basisstof 4
blz. 87 

Leerdoelen basisstof 4

• Je kunt toelichten dat gedrag deels erfelijk is bepaald
   
• Je kunt de dynamische relatie beschrijven tussen een organisme en zijn omgeving

BEGRIPPENLIJST

erfelijke/aangeboren eigenschappen

motivatie

periodieke invloeden

voortplantingsprikkel

biologische klok

sleutelprikkel

supranormale prikkel

Wat veroorzaakt gedrag?

Gedrag kent verschillende vormen en functies.

We maken onderscheid tussen:

• Aangeboren gedrag (erfelijke eigenschap)
• Aangeleerd gedrag (ervaring)

factoren die rol spelen bij gedrag

Wat veroorzaakt gedrag?

(motivatie)

Motivatie = de bereidheid om een bepaald gedragssysteem uit te voeren

De motivatie wordt bepaald door de interne prikkels en externe prikkels

Motivatie = prikkelsterkte intern + prikkelsterkte extern

Voorbeeld:

Je ziet een heel lekker ijsje (sterke externe prikkel) maar je hebt net gegeten (zwakke interne prikkel). Als het ijsje lekker genoeg lijkt is je motivatie om tot voedingsgedrag (gedragsysteem) over te gaan nog hoog genoeg om het ijsje op te eten. Een portie spruiten levert echter niet een hoog genoege motivatie op om nog te gaan eten. 

Prikkels en motivatie

Periodieke invloeden

Interne communicatie geregeld door hormoonstelsel en zenuwstelsel. Dit beïnvloedt weer motivatie voor bepaald gedrag. Concentratie hormonen veroorzaken voortplantingsgedrag, maar daglengte beïnvloedt ook voortplantingsgedrag. 

Biologische klok

sleutelprikkel

supranormale prikkel

Sleutelprikkels bij mensen

Welke van deze honden zou je het liefst verzorgen?

De rode kleur in de bek van het koekoeksjong is een ... voor de heggenmus om het koekoeksjong te voeren, zelfs vaker dan zijn eigen jongen.

1. sleutelprikkel
2. impuls
3. prikkel
4. supranormale prikkel

Hiernaast zie je een mannetjes en vrouwtjes stekelbaars. Wat zou voor een mannetje de sleutelprikkel kunnen zijn om een ander mannetje wel, maar een vrouwtje niet weg te jagen uit zijn territorium?

1. De stekels op de rug
2. De buikvin
3. De lengte van de vis
4. De rode buik

Waardoor komt het dat de niet realistische modellen wel een respons opwekken?

1. Het realistische model schrikt af
2. Het realistische model is niet rood, die andere modellen wel.
3. Een vis wordt meer aangetrokken tot niet stekelige voorwerpen.
4. De rode modellen bevatten geen sleutelprikkels

Van welke type prikkel maken reclamemakers gebruik? En wat is het doel hiervan?

1. Sleutelprikkel; Grotere verkoop
2. Sleutelprikkel; Mensen blij maken
3. Supranormale prikkel; Grotere verkoop
4. Supranormale prikkel; mensen blij maken

begrippen

sleutelprikkel 

* prikkel die een doorslaggevende rol speelt bij het vormen van gedrag

* door een sleutelprikkel komt erfelijk gedrag tot uiting

supranormale prikkel

* prikkel die een sterkere motivatie en grotere kans op respons opwekt

* deze respons is erfelijk bepaald en is voorspelbaar

begrippen

motivatie

* bereidheid om bepaald gedrag uit te voeren, bepaalt kans op gedrag 

* hoe groter interne en/of externe prikkels, hoe groter motivatie

adequaat gedrag

* vergroot kans op overleven + vergroot fitness (aantal nakomelingen)

* wordt doorgegeven via genen en leren

* frequentie gedrag neemt toe door natuurlijke selectie

Huiswerk     5 april

Thema 6, Basisstof 3 opdracht 23 t/m 28

  

Thema 6, Basisstof 4 opdracht 30 t/m 37