Spelling AW1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Welkom

Spelling

Hoofdstuk 2

Nederlands

Lesprogramma

• Uitleg spelling hoofdstuk 2 (20 minuten)
• Zelfstandig werken (15 minuten)
• Afsluiting

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• ken je de spellingregels voor het schrijven van werkwoorden en kun je die toepassen.

• ken je de spellingregels m.b.t. de interpunctie (! ? . , : )en kun je die toepassen.

• kun je de spellingregels voor het gebruiken van hoofdletters en kleine letters en kun je die toepassen. 

Soorten werkwoorden

1. Persoonsvorm
   Wij lopen altijd naar school.
   
   
2. Voltooid deelwoord
   Wij hebben gisteren 10 kilometer gelopen.
   
   
3. Hele werkwoord/infinitief
   Wij willen daar graag lopen.
   
   
4. Onvoltooid deelwoord
   Lopend ging hij van school naar huis.
   
   
5. Gebiedende wijs
   Word kampioen!

Waarom gaat het vaak fout?

• Er zijn verschillende spelstrategieën die vaak gebruikt worden, alleen zijn die niet allemaal even goed.

• Strategie 1: grammaticale analyse maken en vervolgens de regels voor de werkwoordspelling toepassen.

• Strategie 2: de meest voorkomende spelwijze van een woord gebruiken.
  
  
• Strategie 3: werkwoorden met een onbeklemtoond voorvoegsel (be-, ge-, her-, ver-, ont-) altijd als voltooid deelwoord herkennen.

• Zo wordt het woord herhaalt vaak gespeld als herhaald, omdat voor dit woord de spelling met een d vaker voorkomt dan de spelling met een t. 
• Het woord geloofd bijvoorbeeld wordt vaak gespeld als gelooft, omdat voor dit woord de spelling met een t weer vaker voorkomt.

Zo heb je het werkwoord gebeuren. 

• Op deze kruising zijn veel ongelukken gebeurd.
• Het gebeurt vaker dan je denkt. 

In de eerste zin is het werkwoord gebeuren als voltooid deelwoord gebruikt (de stam eindigt op een r en die zit niet in 't ex kofschip, dus schrijf je een d)

In de tweede zin is het werkwoord gebeuren als persoonsvorm in de tegenwoordige tijd gebruikt en hoort bij het onderwerp het. Regels voor het vervoegen bij de het-vorm t.t. = stam+t

Nienke vermijdt vandaag zon, ze is gisteren namelijk verbrand. 

• Vermijdt is de persoonsvorm en het onderwerp is Nienke. Nienke is een 'zij-vorm' en de zin staat in de tegenwoordige tijd. De regel voor vervoegen is stam (vermijden-en) + t =  vermijdt. 
• Het werkwoord verbrand is een voltooid deelwoord. Het hele werkwoord is verbranden, de stam eindigt op een 'd'. De 'd' zit niet in 't ex kofschip, dus schrijf je een 'd' op het einde. 

Waarom gaat het vaak fout?

• Er zijn verschillende spelstrategieën

• Strategie 1: grammaticale analyse maken en vervolgens de regels voor de werkwoordspelling toepassen.

• Strategie 2: de meest voorkomende spelwijze van een woord gebruiken.
  
  
• Strategie 3: werkwoorden met een onbeklemtoond voorvoegsel (be-, ge-, her-, ver-, ont-) altijd als voltooid deelwoord herkennen.

• Zo wordt het woord herhaalt vaak gespeld als herhaald, omdat voor dit woord de spelling met een d vaker voorkomt dan de spelling met een t. 
• Het woord geloofd bijvoorbeeld wordt vaak gespeld als gelooft, omdat voor dit woord de spelling met een t weer vaker voorkomt.

Zo heb je het werkwoord gebeuren. 

• Op deze kruising zijn veel ongelukken gebeurd.
• Het gebeurt vaker dan je denkt. 

In de eerste zin is het werkwoord gebeuren als voltooid deelwoord gebruikt (de stam eindigt op een r en die zit niet in 't ex kofschip, dus schrijf je een d)

In de tweede zin is het werkwoord gebeuren als persoonsvorm in de tegenwoordige tijd gebruikt en hoort bij het onderwerp het. Regels voor het vervoegen bij de het-vorm t.t. = stam+t

Nienke vermijdt vandaag zon, ze is gisteren namelijk verbrand. 

• Vermijdt is de persoonsvorm en het onderwerp is Nienke. Nienke is een 'zij-vorm' en de zin staat in de tegenwoordige tijd. De regel voor vervoegen is stam (vermijden-en) + t =  vermijdt. 
• Het werkwoord verbrand is een voltooid deelwoord. Het hele werkwoord is verbranden, de stam eindigt op een 'd'. De 'd' zit niet in 't ex kofschip, dus schrijf je een 'd' op het einde. 

Hoofdletters

• Begin van de zin
• Directe rede
• Eerste woord na de apostrof
• Namen van personen
• Titels boeken of films (begin letter)
• Feestdagen
• Straatnamen
• Namen van volken
• Historische gebeurtenissen
• Aardrijkskundige namen
• Hemellichamen
• Merknamen
• Namen van heilige personen en zaken

Geen hoofdletters

• Als de zin begint met een cijfer
• Dagen in de zin
• Maanden in de zin
• Jaargetijden in de zin
• Tijdperken en periodes
• Woorden die zijn afgeleid van feestdagen (nieuwjaarsdag)
• Tussenvoegsels van namen (als er een ander deel van de naam voor staat)
• Woorden waarbij je niet meer aan de eigennaam denkt (coopertest)
• Namen van geloven, gelovigen en politieke stromingen

Eind van de zin

Een punt, vraagteken of uitroepteken geeft het einde van een zin aan. Deze markering zorgt voor structuur en beter tekst begrip. 

Wanneer gebruik je welk leesteken om het einde van een zin te markeren:

• Punt - aan het einde van een gewone zin.
  
• Uitroepteken - bij een waarschuwing, bevel of uitroep.
  
• Vraagteken - als je een vraag stelt.
  
  
• Let op! Schrijf aan het einde van een zin nooit meerdere vraagtekens of uitroeptekens. 

Komma (1)

De komma is bedoeld als een leespauze. Als je een pauze hoort in een zin, dan is dat de plek waar je een komma plaatst. De komma zorgt ervoor dat je de zin beter begrijpt.

Je gebruikt de komma op de volgende plekken:

• Rustpunt in de zin. Daar waar je een duidelijke adempauze in de zin hoort, plaats je een komma. Dit is echter wel een lastig punt. Voor de een ligt het rustpunt in de zin op een andere plek dan voor de ander.
• Tussen twee persoonsvormen in een samengestelde zin:
   Nadat ik ’s ochtends uit bed kom, drink ik altijd eerst een kopje koffie.

Komma (2)

• Tussen gelijkwaardige bijvoeglijke naamwoorden: Daarmee wordt bedoeld dat de bijvoeglijke naamwoorden onafhankelijk van elkaar een eigenschap van het daaropvolgende zelfstandig naamwoord benoemen:
  Het lieve, schattige hondje.
  
• Bij een opsomming (behalve bij het woordje ‘en’):
  Ik heb hoofdpijn, keelpijn en ik heb een loopneus.
  
• Rond een bijzin die meer vertelt over het onderwerp:
  De kinderen, die allemaal erg moe waren, gingen vroeg naar bed.
  
• Voor voegwoorden als: omdat, hoewel, indien, maar en want:
  Ik trek een vest aan, want ik heb het koud.
• Voor en/of na een aanspreking: 
  Sandra, wil jij iets drinken?
  Wil jij iets drinken, Sandra?

Dubbele punt

Maak gebruik van een dubbele punt om een opsomming, een uitleg of een citaat in te leiden.

• Mijn hobby’s zijn: koken, hardlopen en lezen.
  
• Je kunt twee dingen doen: ruzie maken of negeren.
  
• Sandra vroeg aan mij: “Zullen we vanavond samen naar de bioscoop gaan?”

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen