Les 1: Introductieles SDG

• Burgerschap
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

SDG (Marlou)

DOEL: Op activerende wijze kennismaken met de Sustainable Development Goals en een begin maken met het impact creëren op school

SDG Introductie  les

Maak de komende weken op activerende wijze kennis met enkele  Sustainable Development Goals

Start van de les

ONTDEK IN DEZE LES:

• Wat zijn de Sustainable Development Goals (SDG’s)?
  
• Wie heeft deze bedacht?
  
• Waarom zijn ze belangrijk?
  
• Hoe hangen de SDG’s samen?
  
• Hoe gebruik je de SDG’s?
  
• Wat kun je zelf doen om bij te dragen?
  

Toelichting

De doelen zijn in 2015 opgesteld door de Verenigde Naties naar aanleiding van gesprekken met mensen zoals jij en ik, wereldwijd. Tijdens de grootste VN-consultatie aller tijden is er gevraagd waar mensen in hun regio tegenaan lopen. Deze zijn samengevat in de 17 Sustainable Development Goals, ook bekend als de SDG’s, de Global Goals of de Duurzame Ontwikkelingsdoelen. Alle landen die aangesloten zijn bij de VN hebben hier hun handtekening onder gezet, en daarmee bekrachtigd: dit zijn de 17 belangrijkste problemen die we met elkaar moeten oplossen als we de toekomst leefbaar willen houden voor mens en dier. ‘We’, dat betekent: bedrijven, overheden en burgers. De groep mensen die hier mee bezig is groeit met de dag, ook bij jullie in de buurt!

0

TIP: Het filmpje duurt 5 minuten en begint in deze powerpoint bij 1.30.

Lukt het niet het filmpje vanuit de ppt af te spelen? Ga dan naar youtube via deze link: https://www.youtube.com/watch?v=ZUh2ozoWGNU&t=2s

Video

SDG Voices vertellen over de 17 werelddoelen!

Welk doel is jouw favoriet?

Welke werelddoelen hebben raakvlak met het vak scheikunde?

Voor de docent:

De thema’s die in de rechterkolom worden benoemd zijn een samenvatting op hoofdlijn van de 169 targets (sub-doelen) die aan de 17 doelen zijn verbonden. Omdat dit er zoveel zijn heeft is er een selectie gemaakt van wat wij denken dat de meest belangrijke thema’s voor jongeren van het VO en MBO zijn. Wil je je echter op alle targets oriënteren, neem dan een kijkje op www.sdgnederland.nl

 

Je kan de 17 doelen zien als een soort bruidstaart met drie lagen, waarvan de biosfeer de onderste laag is. Daarboven de maatschappij/samenleving en de economie als bovenste laag. 

Als de biosfeer niet beschermd wordt, kunnen de doelen uit de lagen daarboven ook niet behaald worden.

Er zijn vier doelen die direct te maken hebben met planeet Aarde – dit zijn 6 schoon water en sanitair, doel 13 klimaatactie, doel 14 leven in water en doel 15 leven op het land;

Er zijn acht doelen die te maken hebben met hoe we op onze planeet samenleven – de sociale doelen;

Er zijn vier doelen die zich richten op hoe we als samenleving onze economie aan te passen aan hoe wij als mens op de planeet op een duurzame manier kunnen leven – de economische doelen. Wat dat betreft is er ook wel kritiek op SDG 8 – moeten we wel inzetten op economische groei? Is inzet op ‘brede welvaart’ (zie het CBS) niet een veel beter idee?

En er is één doel dat alle doelen verbindt: samenwerken om nieuwe mogelijkheden te ontdekken hoe we met elkaar kunnen bouwen aan een leefbare, groene, veilige 22e eeuw. En misschien is SDG4 – ons onderwijs eigenlijk ook wel zo’n verbindend doel…!

Quiz met stellingen

Wat is de meest voorkomende
oorzaak van voedseltekorten?

1. Intensief agrarisch gebruik
2. Droogte
3. Bevolkingsgroei

815 miljoen mensen lijden honger, ofwel 11% van de wereldbevolking.

De overgrote meerderheid van de hongerige mensen leeft in ontwikkelingslanden.

Sinds wanneer zijn er meer mensen met overgewicht dan met ondergewicht
op de wereld?

1. 1972
2. 1990
3. 2014

Er zijn nu meer volwassenen in de wereld geclassificeerd als zwaarlijvig dan met ondergewicht, heeft een grote studie gesuggereerd. Het onderzoek, geleid door wetenschappers van Imperial College London en gepubliceerd in The Lancet, vergeleek de body mass index (BMI) tussen bijna 20 miljoen volwassen mannen en vrouwen van 1975 tot 2014.

Het bleek dat obesitas bij mannen is verdrievoudigd en meer dan verdubbeld bij vrouwen. BBC-Nieuws, 2016

Volgens het Wereld Natuur Fonds
eten we tot 5 gram aan microplastics
per week dat is (in gewicht) evenveel als?

1. Een creditcard
2. Tien A4’tjes
3. Een 10-euro biljet

Bron: Trouw, 8 februari 2022. Zie ook https://www.plasticsoupfoundation.org

SDG 12 feit – Tegen 2050 zullen we het equivalent van 3 planeten nodig hebben om onze huidige levensstijl te ondersteunen.

Waar gaat 90% van het
afvalwater van
consumenten naartoe?

1. Het is behandeld en gerecycled
2. Het wordt veilig vastgehouden in waterdichte tanks
3. Het wordt zonder behandeling terug in de rivieren en zeeën geloosd

2 miljard liter afvalwater dat door de mensheid wordt gebruikt, wordt elke dag geloosd in de rivieren en zeeën, of meer dan 23.000 liter per seconde. Jaarlijks komt er 730 miljard liter afvalwater in de natuur terecht door lekkages, gebrek aan zuiveringsinstallaties, etc.

Het stoppen van het verdwijnen
van bossen is erg belangrijk in
de strijd tegen klimaatverandering, 
omdat…

1. Het groene ruimtes zijn om in te wandelen
2. Bomen zorgen voor opslag van CO2
3. We het hout nodig hebben om huizen en andere producten te bouwen

De belangrijkste systemen die een overschot aan zuurstof produceren zijn bossen in formatie en zeealgen. Bossen herbergen meer dan 80% van 's werelds soorten dieren en planten.

Met het huidige tempo
zal er in 2050 meer
plastic in de oceanen zijn dan vis.

1. Waar
2. Niet waar

Waar

Er zit momenteel meer dan 150 miljoen ton plastic in de oceanen en dat zou tegen 2050 kunnen verdubbelen.

Als er niets wordt gedaan, zal dit afval meer wegen dan alle vissen bij elkaar.

Voor de docent:

Deze oefening gaat over het ontdekken van de samenhang tussen de 17 doelen, m.a.w. over systeemdenken. Vaak kan je op verschillende manieren antwoord geven, omdat je vanuit verschillende perspectieven kijkt. Een verband kan positief zijn (bijdragen aan de realisatie van een SDG) of juist negatief (afbreuk doen aan de realisatie van een SDG)...

TIPS VOOR DE DOCENT:

Heb je beperkt de tijd, dan kan je de ene helft van de klas bij SDG 1 laten starten en andere helft van de klas bij SDG 17. Een timer zetten en kijken waar iedereen eindigt.

Bij het nabespreken van de verbanden behandel je dan toch alle 17 SDG’s.

Je kunt een T-shirt meenemen en daar de antwoorden op laten schrijven. Of in groepjes voor de klas hun SDG’s laten vertellen.

Loop je vast?

In de volgende dia hebben we een aantal mogelijke voorbeeld verbanden gegeven.

Voor de docent:

Deze slide laat vragen zien die het verband tonen tussen de levenscyclus van een T-shirt en de SDG’s; ze zijn bedoeld als ondersteuning bij de nabespreking

SDG's en Scheikunde

Welke werelddoelen hebben raakvlak met het vak scheikunde?

3. Goede gezondheid en welzijn 

Hoe bescherm je niet alleen de gezondheid van je klanten, medewerkers en omwonenden, maar ook die van kinderen, moeders en ouderen ver weg? De chemische industrie stelde eigen gedragscodes op, maar helpt ook bij het ontwikkelen van hulpmiddelen en medicijnen die ziektes moeten voorkomen. Hoe dragen de SDG’s bij aan verdere vooruitgang op dit gebied?

7. Betaalbare en duurzame energie

Wil de wereld een schonere lucht, dan zal zij haar energie uit andere bronnen dan olie en kool moeten halen. Hoewel er inmiddels veel alternatieve bronnen zijn, stellen de productiecapaciteit, opslag en distributie van ‘groene’ warmte en elektra ons nog altijd voor grote uitdagingen. Wat doen VNCI-leden om hun energievraag te verminderen of verduurzamen, en hoe helpen hun producten andere industrieën verder?

8. Waardig werk en economische groei

Hoe bied je medewerkers een inclusieve werkplek waar ze zich veilig en gewaardeerd voelen, hoe krijg je diversiteit op de werkvloer, hoe zorg je ervoor dat iedereen in het bedrijf gelijke kansen krijgt? Verschillende leden ontwikkelden al methoden om meer vrouwen, meer jongeren of meer mensen van andere achtergronden op invloedrijke posities te krijgen. Wat heeft dat ze opgeleverd, en hoe zorgen ze ervoor dat ook hun ketenpartners hun medewerkers goede werkomstandigheden bieden?

9. Industrie, innovatie en infrastructuur

Om innovaties in de hele keten te kunnen ondersteunen, zullen grote en kleine bedrijven steeds meer moeten gaan samenwerken – soms zelfs met partijen buiten de sector. Hoe valt openheid in bedrijven die gewend zijn hun boeken tegen de borst te houden, hoe reageren werknemers die gehecht zijn aan vertrouwde werkwijzen? Wat kan de chemie doen om andere industrieën te steunen in hun ambities, en hoe komt ze daarachter?

12. Verantwoorde consumptie en productie

We moeten circulair gaan produceren, maar ook zorgen dat er producten komen die consumenten helpen om verantwoorde keuzes te maken. Waar vind je de grondstoffen waarmee dat kan, hoe voorkom je dat de energiekosten voor chemisch recyclen de pan uit rijzen, en wat doe je met je eigen afval?

13. Klimaatactie

Wanneer het om klimaatactie gaat, gaat het meestal om het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen als CO2. Dat vergt vaak langetermijn-investeringen, het vervroegd afschrijven van bestaande productiemiddelen of het omgooien van de hele productieketens. Grote en kleine bedrijven laten zien hoe ze dat voor elkaar kregen, en hoe dat loonde. Daarnaast wordt gekeken naar producten die de CO2-uitstoot van andere sectoren helpen verminderen.

Afsluiting

Hopelijk hebben jullie nu een idee gekregen van de SDG's van de verenigde naties en in hoeverre er samenhang is tussen de 17 doelen vanuit verschillende perspectieven.