3.1 De Eerste Wereldoorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

H3: Oorlog en crisis

§3.1  De Eerste Wereldoorlog

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat vier oorzaken van de Eerste Wereldoorlog waren, en hoe het een wereldoorlog werd.
  
• Je kunt beschrijven dat de Eerste Wereldoorlog een moderne oorlog was.
  
• Je kunt twee redenen noemen waarom Duitsland de oorlog verloor.

Wat weet je al over de Eerste Wereldoorlog?

Deel 1

Spanningen in Europa

Tijd van de wereldoorlogen

1900-1950

Europa rond 1900: veel spanningen tussen landen. 

--> Oorzaken WO1

1. Nationalisme

= (extreme) trots op eigen volk + eigen land. 

• Landen wilden groter/machtiger worden.
• Sommige landen wilden onafhankelijk worden.
• Andere landen zien als vijand

2. Modern imperialisme

= Europese landen willen hun macht uitbreiden in Azië en Afrika (kolonies veroveren en/of uitbreiden). 

• Ruzies over verdeling kolonies. 
• Nieuwe staat Dui wil ook koloniën

3. Wapenwedloop

= Race om de sterkste bewapening te krijgen 

Door de industrialisatie 

--> meer + sneller wapens maken (= Massaproductie)

4. Militarisme

= Verheerlijking van het leger

Enthousiast om voor het land te vechten! 

Als er oorlog zou komen, had men daar zin in.

5. Bondgenootschappen

= Landen beloofden elkaar te helpen in tijden van oorlog 

Welke landen zijn bondgenoten? Let goed op in het filmpje!

Bondgenoten

Centralen: Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Ottomaanse Rijk, Italië (tot 1914)

 

Geallieerden: Engeland, Frankrijk en Rusland.

-> Rusland en Servië bondgenoten

De aanleiding 

= druppel die de emmer doet overlopen 

28 juni 1914: De kroonprins van O-H werd vermoord door een Bosniër die in Servië woont. Servië krijgt de schuld

Centralen

Geallieerden

Sluit zich in 1915 aan bij de Geallieerden

Stopt in 1917 met deelname aan WO1 vanwege Russische Revolutie

VS

Doet vanaf 1917 mee met WO1

Wat is nationalisme?

1. Liefde voor een koningshuis
2. Liefde voor een continent
3. Vaderlandsliefde
4. Buurlandsliefde

Wat is een aanleiding?

1. Een gebeurtenis die waarschijnlijk echt is gebeurd.
2. Een gebeurtenis die waarschijnlijk niet echt is gebeurd.
3. Een eerste druppel in de emmer/een start van een reeks gebeurtenissen.
4. Een laatste druppel die de emmer doet overlopen/iets laat escaleren)

Wat is een oorzaak?

1. Gebeurtenissen die leiden naar een verandering/gebeurtenis.
2. Gebeurtenissen die leiden naar oorpijn.
3. Gebeurtenissen die niets gaan doen.
4. Een rechtszaak waar oorpijn wordt onderzocht bij minderjarigen.

Noem minstens twee oorzaken van de eerste wereldoorlog.

Wat hoort er bij het begrip militarisme?

1. Kinderen willen zich verkleden als soldaat. Later willen zij ook kunnen vechten!
2. Een politicus wil proberen oorlog te voorkomen.
3. Een schrijver schrijft een boek waar in staat hoe fijn het zou zijn als er geen spanningen of oorlog in de wereld zou zijn.
4. Uit vaderlandsliefde zou een huisvader graag het leger in gaan.

Bondgenootschappen ontstaan. Welke twee grote groepen zijn er?

1. De Centralen en de Westerlingen
2. De Centralen en Geallieerden
3. De Middenstand en Westerlingen
4. De Middenstand en Geallieerden

Wat is de aanleiding van de eerste wereldoorlog?

1. Militarisme en bondgenootschappen
2. Bondgenootschappen en nationalisme
3. De moord op de Keizer van Servië.
4. De moord op aartshertog Franz Ferdinand.

Wat doet Oostenrijk-Hongarije nadat de laatste troonopvolger van de Keizer is vermoord?

Welke landen horen bij de centralen?

1. Servië
2. Oostenrijk-Hongarije
3. Rusland
4. Ottomaanse rijk

Wat is er zo speciaal aan de deelname van Italië?

1. Heeft bij de geallieerden en centralen deelgenomen
2. Is neutraal gebleven
3. Heeft alleen deelgenomen bij de Centralen
4. Heeft alleen deelgenomen bij de geallieerden

Wat wilden de centralen aan het begin graag voorkomen?

Deel 2

De oorlog

Kenmerken WO1

• Wereldoorlog: ook in kolonies gevochten 
• Oostfront (bij RUS): Centralen zijn sterker
• Westfront (BE en N. FR): Geallieerden en Centralen zitten muurvast, loopgraven.
  
• Nieuwe wapens: gifgas, mijnen, granaten, mitrailleurs, tanks 
  --> veel slachtoffers

Loopgra

Loopgraven

Smerig

Ongedierte

Stank

Honger/dorst

Nieuwe wapens

Nieuwe wapens

Vlieftuigen, tanks, vlammenwerpers, gifgas, vliegdekschepen (en eigenlijk alles wat te maken heeft met luchtvaart). 

Soldaten uit de Franse koloniën, waaronder Marokko, vechten in Europa. De man in het
rood is een Franse officier. (Frankrijk, 1914-1918.)

Deel 3 
Keerpuntjaar 1917

1917

• VS sluit zich aan bij oorlog
  
• Rusland stapt uit oorlog (revoluties in Rusland zelf)
• De Duitsers zijn zo zwak geworden na jaren vechten en kunnen het niet meer aan. Tekort aan wapens, soldaten en voedsel.

Kindsoldaten van het Duitse leger 

11 november 1918 om 11.00u: wapenstilstand.

Duitsland geeft zich over. 

Einde Eerste Wereldoorlog. 

Maar.....

De Duitsers kregen de schuld van de hele oorlog.

Ze moesten een enorm schadebedrag betalen.

De Duitsers voelden zich vernederd.

Huiswerk 

M: §3.1: 2 t/m 10

In memo online 

Gebeurtenissen na de moord:

1. O-H strafte Servië

2. O-H verklaarde oorlog aan Servië

3. Rus steunde Servië --> maakte leger klaar voor oorlog

4. Dui verklaarde oorlog aan Rus en FR 

5. Dui viel FR aan via België, 4 aug 1914.

--> Start WO1  

6. Eng verklaarde oorlog aan Dui (helpt bondgenoot FR)