Opslag, uitscheiding en bescherming

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Thema 7: Opslag, uitscheiding en bescherming

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen wat het inwendig milieu en uitwendig milieu is en voorbeelden noemen. 
2. Je kunt benoemen wat uitscheiding is.
3. Je kunt uitleggen hoe je lichaam zorgt dat je inwendig milieu constant blijft.

Weefselvloeistof

Vloeistof tussen de cellen

Zuurstof en voedingsstoffen worden uit het weefselvloeistof gehaald afvalstoffen worden er juist aan afgegeven. 

Inwendig en uitwendig

Inwendig milieu: Bloedplasma en vocht tussen cellen

Uitwendig milieu: Omgeving eromheen

Inwendig of uitwendig?

Lucht in de longen

Inhoud darmkanaal

Uitscheiding

Stoffen van het inwendig milieu gaan naar het uitwendig milieu

Bijvoorbeeld: Koolstofdioxide, urine en gal

Constant inwendig milieu

Alles waar je teveel van krijgt wordt uitgescheiden of opgeslagen
Mag niet in het bloed blijven!

Als je tekort hebt gaat je lichaam de opgeslagen stoffen gebruiken

Constant inwendig milieu

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen wat het inwendig milieu en uitwendig milieu is en voorbeelden noemen
2. Je kunt benoemen wat uitscheiding is
3. Je kunt uitleggen hoe je lichaam zorgt dat je inwendig milieu constant blijft

Leerdoelen

Je kunt uitleggen hoe de lever is opgebouwd
Je kunt uitleggen wat de functies van de lever zijn
Je kunt benoemen wat hepatitis is en wat dit met de lever doet

Bouw van de lever

Functies lever

Giftige stoffen afbreken: alcohol, drugs, medicijnen

Afvalstoffen afbreken: Eiwitten of rode bloedcellen (galkleurstoffen)

Gal maken: Vertering vetten in twaalfvingerige darm

Hepatitis

Kan lever doen onsteken
Hepatitis B krijg je van bloed, sperma of vocht uit vagina
Als je het niet behandeld kun je leverkanker of levercirrose krijgen

Basisstof 3: De nieren

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat de nieren voor functie hebben

Je kunt benoemen op welke plaatsen urine wordt gemaakt/bewaard

Je kunt uitleggen wat de kleur van je urine zegt over je inwendig milieu

Bouw van de nieren

Werking van de nieren

Afvalstoffen uit het bloed halen (zoals zouten)

Niermerg en nierschors maken hier urine van
Urine wordt verzameld in de nierbekkens

Urinewegen

Nierbekkens --> urineleider --> urineblaas --> urinebuis

Samenstelling urine

Veel zouten --> donkere urine
Weinig zouten (veel water) --> lichte urine

Leerdoelen

Je kunt de onderdelen van de huid benoemen
Je kunt functies van de huid benoemen en beschrijven
Je kunt uitleggen welke functies in welke laag van de huid worden uitgevoerd

De huid

Opperhuid

Hoornlaag en kiemlaag

Eelt: verdikte hoornlaag

Pigmentcellen

Haren en talg

Haren zitten vast in haarzakjes

Talg: zorgt voor soepele haarzakjes en huid
Wordt gemaakt in talgklieren

Lederhuid

Onderhuidsbindweefsel

Vet!

Regeling lichaams-
temperatuur

Warmteproductie en warmteafgifte gelijk
Bloedvaten wijder of nauwer
Zweten
Haren

Basisstof 5: Afweer

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat infecties zijn
Je kunt benoemen wat je lichaam voor algemene afweer heeft
Je kunt benoemen hoe de specifieke afweer werkt
Je kunt uitleggen wat natuurlijke en kunstmatige immuniteit is
Je kunt uitleggen wat passieve en actieve immunisatie is

Infecties

Ziekteverwekkers dringen je lichaam binnen

Bacterien, schimmels, virussen en dieren

Algemene afweer

Huid is de eerste bescherming: is dicht, laagje talg 

Slijmvliezen (slijm) zorgen ook voor het moeilijker binnenkomen

Maagsap doodt doorgedrongen ziekteverwekkers

Algemene afweer

Witte bloedcellen: ziekteverwekkers onschadelijk maken door insluiten

Toch binnengedrongen?

Koorts!

Medicijnen!
(bijvoorbeeld tuberculose: antibiotica)

Specifieke afweer

Antigeen

Antigeen is een stof die in staat is om een reactie van het afweersysteem op te wekken waardoor er antistoffen worden gemaakt. Niet wenselijk bv bij allergieën of orgaantransplantaties

Natuurlijke immuniteit

Witte bloedcellen onthouden de besmetting: maken sneller antistoffen

Je bent dan immuun

Kunstmatige immuniteit

Vaccin: dode of verzwakte ziekteverwekker of antigenen

Huiswerk

oefenen leerjaar 4 Thema 7 en examentrainer